• Η φεουδαρχία στην οθόνη του υπολογιστή

    Date: 2023.04.26 | Category: TECHIE-STUFF | Tags:

    Όταν προσπαθώ να σκεφτώ το πόσα λειτουργικά, interfaces και προγράμματα έχω μάθει στη μακραίωνη καρίερα μου στον κόσμο της τεχνολογίας δεν μπορώ παρά να ρίξω ένα δάκρυ στο πόσο αυτός ο κόσμος είναι κουρδισμένος να υπάρχει στο αιώνιο τώρα και πόσες άπειρες εργατοώρες έχουν χαθεί ξανα-ανακαλύπτωντας τον τροχό.

    Ίσως γι’αυτό διατηρώ μια υγειή -πιστεύω εγώ- απέχθεια σε όλες αυτές τις εντελώς άχρηστες μικροαλλαγές που κάνουν τη ζωή μας δύσκολη μόνο και μόνο επειδή φέτος φοριούνται τα ribbons, τα swipes τα one-hand-typing ή κάποια από τις δεκάδες μόδες που μας ουρλιάζουν στις οθόνες. Πρόκειται για παλιά ιστορία· ακόμα και πίσω από τις κουρτίνες, οι γλώσσες προγραμματισμού αναδύονται και εξαφανίζονται με την ίδια ταχύτητα που οι σχολές βγάζουν κάθε χρόνο μια καινούργια φουρνιά από προγραμματιστές.

     

    Έχω έναν φίλο που πέρασε τα πρώτα χρόνια της καριέρας του σκάβοντας drivers για τους πρίντερ της HP σε C++ κι από τότε δεν χρειάστηκε ποτέ ξανά να πάει σε συνέντευξη προετοιμασμένος για την καινούργια γλώσσα du jour που κάποιο από τα geek της εταιρίας είχε αποφασίσει ότι είναι αυτή που χρειάζονται. Κι αυτό εξηγεί λίγο την επιτυχία/αποτυχία του σε αυτές τις συνεντεύξεις.

    Αν την συνέντευξη την κάνει κάποιο τσακάλι από το HR, τότε δεν μπορεί παρά να δει ότι ο φίλος μου δεν “ξέρει” την ρούμπι, την μούμπι και το ματζέντο χούπι χούπι, άρα σίγουρα δεν κάνει για τη θέση που προσφέρεται. Άλλωστε ο μαλάκας στην προηγούμενη δουλειά του ασχολούνταν με κάποια άλλη γλώσσα που ήταν της μόδας πριν 2 χρόνια.

    Αν την συνέντευξη την κάνει κάποιος που ξέρει το αντικείμενο, δεν τον ρωτάει δεύτερη φορά για την ικανότητά του να χειριστεί την καινούργια γλώσσα du jour. Όπως λέει και ο ίδιος όταν κάνουν τον κόπο να τον ρωτήσουν, “όχι δεν έχω ιδέα τι είναι αυτό, αλλά δώστε μου μια βδομάδα και θα το μάθω”.

    Αυτό νομίζω περιγράφει πολύ καλά το πόσο “χρήσιμες” είναι όλες αυτές οι μόδες που υπάρχουν γύρω από τον κόσμο της τεχνολογίας· αλλά ο στόχος μου δεν είναι να μιλήσω για τους τεχνίτες αυτού του κόσμου, αλλά για εμάς τους “απλούς” ανθρώπους· και το πόσο τελικά το λεγόμενο “ανοιχτό λογισμικό” μπορεί να μας βοηθήσει ή όχι να ξεφύγουμε από αυτή τη διαρκή κατάσταση όπου κάθε 6 μήνες με ένα χρόνο θα πρέπει να χάσουμε αρκετές ώρες για να “μάθουμε” κάτι που ήδη γνωρίζαμε να κάνουμε.

     

     

    Όλη αυτή η διαδικασία της περίφραξης ή αν θέλετε σε λιγότερο λόγια μορφή, της δουλοπαροικίας στην οποία το δυτικό σύστημα μας χώνει όλο και πιο βαθιά σε κάθε στροφή και προσπαθώ να περιγράψω με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τα τελευταία 15 χρόνια, μας βάζει σε μια διαδικασία να ξαναμαθαίνουμε την ύπαρξη του τροχού με τρόπους που να μας χώνουν όλο και πιο βαθιά στη φεουδαρχική λαγουδότρυπα. Αντί η διαδικασία της μάθησης να μας κάνει πιο ελεύθερους στην ουσία μας κάνει πιο εξαρτημένους. Ακριβώς όπως έχουμε εκπαιδευθεί από τα tamagochi κινητά μας να έχουμε εγκατεστημένη την “τελευταία έκδοση” του λογισμικού που χρησιμοποιούμε, το ίδιο συμβαίνει και με τα προγράμματα που διάφορες κατηγορίες επαγγελματιών χρησιμοποιούν. Κανείς δεν αγοράζει πια ένα πρόγραμμα, παρά μια συνδρομή για μια “άδεια” να χρησιμοποιεί αυτό το πρόγραμμα για όσο πληρώνει (σαν δουλοπάροικος) την συνδρομή του· και σαν να μην έφτανε αυτό, πολύ συχνά πια δεν μπορείς καν να οικιοποιηθείς τα αποτελέσματα της δουλειά σου καθώς αυτά βρίσκονται στο “cloud”. Με λίγα λόγια όχι μόνο νοικιάζεις τα εργαλεία, αλλά ακόμα και το προϊόν της εργασίας που έφτιαξες με αυτά τα εργαλεία πρακτικά δεν σου ανήκει.

    Αν δεχθείς την κατάσταση της δουλοπαροικίας σου, προσπαθείς να ελπίζεις ότι στην επόμενη στροφή θα συνεχίσεις να έχεις πρόσβαση και θα μπορείς να πληρώνεις τη συνδρομή γι’αυτή την πρόσβαση. Το πιο ειρωνικό της υπόθεσης είναι ότι υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες που νιώθουν μέλη ενός προνομιούχου κλάμπ επειδή πληρώνουν τη συνδρομή τους και πιστεύουν ότι το ξύλο που τρώνε οι “τζαμπατζήδες” ή οι συνδρομητές της τρίτης θέσης, δεν θα ακουμπήσει ποτέ τους ίδιους. Κι όλο αυτή η κατάσταση ύπαρξης, εντελώς τυχαία, μοιάζει τόσο πολύ με τα κορονοπάσα που διέθεταν τα μέλη του προνομιούχου κλάμπ των εμβολιασμένων.

    Σε όλο αυτό το δυστοπικό σκηνικό πάντα μας έλεγαν πως το ανοιχτό λογισμικό είναι μια κάποια λύση. Θεωρητικά σαφώς και είναι και τα παραδείγματα που θα προσφέρω παρακάτω ελπίζω να σας πείσουν, αλλά την ίδια στιγμή που είναι μια ικανή συνθήκη ελευθερίας, δεν είναι απαραίτητα και αναγκαία. Διότι και αυτοί που φτιάχνουν το ανοιχτό λογισμικό ανήκουν στον ίδιο κόσμο.

     

     

    Η ματαιοπονία του κλειστού λογισμικού

    Πριν 12 χρόνια αποφάσισα να μπω λίγο πιο έντονα στον κόσμο του CAD ή αν θέλετε της ψηφιακής μοντελοποίησης διότι μόλις έφτιαχνα το πρώτο μου 3d printer. Την ίδια στιγμή άρχισα να φτιάχνω και τις πρώτες μου ηλεκτρονικές πλακέτες οπότε έπρεπε να αρχίσω να μαθαίνω και τον κόσμο του CAD ηλεκτρονικών πλακετών. Και τότε πριν 12 χρόνια πήρα δύο εκ διαμέτρου αντίθετες αποφάσεις στο τι λογισμικό θα μάθω. Στην αγορά του CAD πήγα με το ατελές και εν πολλοίς προβληματικό FreeCAD το οποίο όμως ήταν ανοιχτό λογισμικό και στην αγορά της χάραξης ηλεκτρονικών πλακετών διάλεξα το κλειστό EagleCAD αντί του ανοιχτού KiCAD ακριβώς διότι όλοι έλεγαν ότι το πρώτο ήταν σαφώς καλύτερο του δεύτερου.

    Το γιατί διάλεξα αυτούς τους αντίθετους δρόμους ήταν λίγο τυχαίο και λίγο όχι. Το EagleCAD άνηκε σε μια μικρή εταιρία που είχε υποτίθεται ειδικευθεί σε αυτή τη δουλειά και την ίδια στιγμή πρόσφερε μια δωρεάν έκδοση του προγράμματος για “χομπίστες”, μια κλασσική παγίδα εδώ που τα λέμε στην οποία έπεσα. Από την άλλη μεριά τα “σοβαρά” προγράμματα CAD άνηκαν ήδη σε κολοσσούς οι οποίοι από τότε δεν έκρυβαν την πρόθεσή τους να σε μαντρώσουν στον φεουδαλικό τους κόσμο. Φυσικά όπως φαντάζεστε με τον καιρό η “ανεξάρτητη” EagleCAD αγοράστηκε από την Autodesk και ακολούθησε τον γνωστό δρόμο κι εγώ κατέληξα να πρέπει να μάθω το KiCAD που απέφυγα να κάνω από την αρχή “διότι ήταν πιο δύσκολο και ατελές”.

    Οι τελευταίες λέξεις είναι σε παρένθεση όχι διότι το KiCAD δεν ήταν ατελές όταν το συνέκρινα, αλλά διότι και το EagleCAD, όπως έμαθα στην πορεία, ήταν γεμάτο από χούγια και ζητηματάκια που έκαναν τη ζωή σου δύσκολη, αλλά επειδή τα είχες μάθει τα θεωρούσες αυτονόητα.

    Το ίδιο ίσχυε και για το FreeCAD. Ήταν σαφώς πιο ατελές σε σχέση με το autocad ή αργότερα με το solidworks και το fusion360, αλλά την ίδια στιγμή το πρόγραμμα και τα χούγια που έμαθα το 2011 συνεχίζουν να ισχύουν και για το 2023 σε αντίθεση με τους χρήστες του fusion360 που έκδοση με την έκδοση άρχισαν να ανακαλύπτουν όλο και περισσότερους περιορισμούς στη χρήση των εργαλείων τους.

     

    Αυτό όμως που περιγράφω παραπάνω δυστυχώς δεν μπορεί να λειτουργήσει ως κανόνας. Το ότι κάτι είναι “ανοιχτό λογισμικό” σημαίνει τελικά πολύ λίγα πράγματα. Το Firefox που μας απελευθέρωσε από τα δεσμά της Microsoft για παράδειγμα, το έκανε τελικά για να πέσουμε στο μονοπώλιο της Google και εντελώς τυχαία η google συνεχίζει να είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του. Ως γραφειοκρατική μηχανή γνωρίζει ποιους πρέπει να ικανοποιήσει (τους χρηματοδότες της) κι αυτό ακριβώς κάνει με ένα σωρό επουσιώδεις αλλαγές που κανείς δεν ζήτησε και φυσικά εισάγοντας τα ίδια ύπουλα κολπάκια που διαθέτει και η υπόλοιπη βιομηχανία. Το ίδιο λίγο πολύ συνέβη και με το ubuntu, την προσπάθεια δηλαδή να φύγει το λίνουξ από τα στενά δεσμά των commandline geeks. Ακολουθώντας το ίδιο επαγγαλματικό μοντέλο με τον “ανταγωνισμό” του έφτιαξε ένα οικοσύστημα που γίνεται όλο και πιο περιφραγμένο. Ακριβώς με τον τρόπο που περιέγραψε η watkins για τις φεμινιστικές γκρούπες των 70s, είναι εξαιρετικά εύκολο και απλό (δηλαδή φθηνό) να καβαλήσεις όλα αυτά τα μπουλούκια των “ατάκτων” και να επιβάλεις τη δική σου “λύση”. Και φυσικά κάθε κριτική κατά αυτών των γραφειοκρατικών οργανισμών καταλήγει στην πάγια αποστροφή, όταν έρχονται σε δύσκολη θέση· θα σου πουν να πάρεις τον “ανοιχτό” κώδικα και να κάνεις κάτι άλλο με αυτόν· ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που σε διαβεβαιώνουν πως το CIA signal και TOR είναι ασφαλείς μέθοδοι κρυπτογράφησης κι αν το αμφισβητείς “πάρε τον κώδικα και δείξτο”. Όχι διότι κανείς από αυτούς διάβασε τον κώδικα, αλλά διότι αυτή είναι η πάγια απάντηση των fanboys

     

     

    Κι επιτέλους ένα σοβαρό κλειστό οικοσύστημα για τους 3d printers

    Χρόνια τώρα προσπαθώ να περιγράψω πόσο τοξικό είναι το οικοσύστημα των 3d printers για τις επίδοξες apple αυτού του χώρου, παρά το γεγονός ότι ο κόσμος μας είναι γεμάτος από έτοιμους εκπαιδευμένους μουζίκους που θα πηδήξουν με χαρά στην πρώτη ευκαιρία καταθέτοντας ένα διόλου αξιοφρόνητο ποσό. Το γιατί και πως το έχω περιγράψει σε παλιότερα άρθρα (πχ εδώ και εδώ σε περίπτωση που θέλετε περισσότερες πληροφορίες), αλλά για πρώτη φορά στα 15 τελευταία χρόνια εμφανίστηκε επιτέλους μια επίδοξη apple που να φαίνεται να έχει μια ευκαιρία. Μιλάω φυσικά για την bambuLab η όποια έφτιαξε έναν φθηνό “ακριβό” 3d printer που χρησιμοποιεί τις τελευταίες μόδες της κοινότητας στο πακέτο ενός έτοιμου προϊόντος με ένα περιφραγμένο οικοσύστημα.

    Η εξυπνάδα τους ήταν να προσφέρουν ένα premium πακέτο 3d εκτυπωτή σε τιμές φθηνής κίνας με λίγα λόγια σε τιμές που να ανταγωνίζονται τον Prusa που έχει αρχίσει να δείχνει τα χρονάκια του. Και το κατάφεραν προσπαθώντας να συνδυάσουν δύο πράγματα. Το πρώτο είναι το holy grail του 3d printing να γίνει δηλαδή μια τόσο απλή και αυτοματοποιημένη διαδικασία όσο αυτή των παραδοσιακών εκτυπωτών· το δεύτερο είναι να υιοθετήσει όλες τις μόδες που εδώ και χρόνια έχουν αναπτυχεθεί από την κοινότητα, όπως το σέξυ CoreXY σε αντίθεση με το “βαρετό” cartesian μοντέλο. Το CoreXY έχει τα χούγια του, για να είμαστε ειλικρινείς δεν είναι για πρωτάρηδες, αλλά σε ένα κλειστό οικοσύστημα από “έτοιμες” λύσεις τα χούγια δεν είναι τόσο σημαντικά.

    Την ίδια στιγμή καθώς η “κοινότητα” είναι γεμάτη από επίδοξους youtube influencers έτοιμους να ψάλουν 3 δεκάρικους για να βγάλουν το παντεσπάνι και αυτού του μήνα, δεν είναι καθόλου δύσκολο ή -για να το πούμε με όρους αγοράς- ακριβό το να γίνει αυτός ο εκτυπωτής viral. Στην ίδια τιμή με έναν Prusa παίρνεις περισσότερο και καλύτερο εκτυπωτή.

    Η bambulab δεν είναι η πρώτη εταιρία που προσπαθεί να περιφράξει το “intelectual property” που έκλεψε από το public domain. H bondtech για παράδειγμα κατάφερε να φτιάξει και να πατεντάρει ένα στόμιο που λιώνει πολύ πιο γρήγορα περισσότερο πλαστικό αυξάνοντας την θερμή επιφάνεια με την οποία έρχεται σε επαφή το νήμα· έξυπνος τρόπος και όπως πάντα overengineered δηλαδή αχρείαστα πολύ δύσκολος για να δικαιολογήσει την ακριβότερη τιμή. Δεν πέρασαν ούτε 2 μήνες από τη στιγμή που οι κινέζοι έφτιαξαν ένα πολύ παρόμοιο στόμιο με πολύ παρόμοια χαρακτηριστικά και πολύ πιο εύκολη (άρα και φθηνή) διαδικασία παραγωγής.

    Αν έχεις φτάσει να καταλαβαίνεις τόσο καλά τον πρίντερ σου για να εκτιμήσεις αν χρειάζεσαι την κεφαλή της bondtech ή του aliexpress, τότε είσαι αρκετά έμπειρος για να καταλάβεις πως η περίφραξη του bambulab σου δένει τα χέρια περισσότερο απ’ότι στα λύνει. Αυτό που κάνει την bambulab να ξεχωρίζει είναι ότι προσπαθεί γνήσια να προσφέρει την Apple εμπειρία στους χρήστες της και το μάρκετινγκ λέει πως τα έχει καταφέρει σε μια κατηγορία τιμής μάλιστα πολύ χαμηλότερη ή εφάμιλλη του αντίστοιχου ανταγωνισμού. Αυτό θα κάνει τη ζωή δύσκολη στον Prusa που λίγο πολύ προσφέρει την ίδια apple εμπειρία στην ίδια τιμή αλλά για έναν “χειρότερο” εκτυπωτή χωρίς την περίφραξη· κι αυτό γιατί η κατηγορία των ανθρώπων που επιλέγουν apple λίγο ενδιαφέρεται για τις περιφράξεις.

     

     

    Σε γενικές γραμμές είμαστε σχετικά τυχεροί διότι όλος ο “ψηφιακός μετασχηματισμός” επικεντρώνεται γύρω από τα κινητά και οι παραδοσιακοί υπολογιστές θεωρούνται πια ξεπερασμένοι άρα και προσπάθειες σαν αυτή της microsoft που έφτιαξε μια έκδοση του λειτουργικού της στην οποία μπορείς να εγκαταστήσεις προγράμματα μόνο μέσα από το app store της, δεν ενδιαφέρουν παρά ελάχιστους. Οι επιθετικές ενέργειες στο desktop μας είναι λιγότερες διότι το desktop δεν είναι πια σέξυ. Την ίδια στιγμή αυτό σημαίνει πως ενώ μπορούμε να έχουμε μια σχετική ηρεμία, οι δυνατότητες που οι υπολογιστές έχουν ή για να το πούμε πιο σωστά οι δυνατότητες που θα επιτρέπεται να έχουν οι υπολογιστές θα μειώνονται. Εδώ στη γερμανία για παράδειγμα το online banking γίνεται κατά κύριο λόγο από τα κινητά και η πρόσβαση από τον υπολογιστή περιορίζεται συνεχώς δημιουργώντας τεχνητά προσκόμματα. Το σύμπαν του android προσφέρει περισσότερα πλεονεκτήματα στους αφέντες μας και την ίδια στιγμή λιγότερη χρηστικότητα. Τα κινητά -όσο και να σκίζονται τα fanboys- είναι και θα είναι πάντα περισσότερο παιχνίδια παρά εργαλεία. Κι αυτή η αποστροφή από τα εργαλεία έχει μια ειρωνεία σε μια εποχή που η δύση αρχίζει να ψυχανεμίζεται ότι θα πρέπει να ξανα-αναπτύξει τα δικά της εργαλεία.

    Σαν τους γερμανούς πρίγκιπες εμπρός στον εθνικό στρατό του ναπολέοντα οι ελίτ μας από τη μία βλέπουν ότι είναι αναγκασμένοι να στραφούν ξανά στο βρωμερό τους πόπολό, αλλά αρνούνται με μανία να το κάνουν ακόμα κι αν αυτό τους κοστίσει την ηγεμονία τους.