• Ενδ οφ τάιμς

    Date: 2019.04.29 | Category: ΠΟΛΙΤΙΚΗ | Tags:

    Η αρχή της μαζικής αυτοκίνησης ξεκινά όταν τελειώνει το πρώτο ημίχρονο του τελευταίου 30ετούς (1918) και συνδέεται με την περίσσια ατσαλιού που δημιουργεί το τέλος του πολέμου. Συνεπαίρνει τους πάντες και εντάσσεται στο zeitgeist της εποχής που είναι η ανάπτυξη και η πρόοδος, που σημαίνει μια ζωή για τους φτωχούς που δεν θα διαφέρει από αυτή των πλουσίων· δεν υπάρχει ανεπτυγμένη οικονομία της εποχής που να μην υπόσχεται ένα είδος αυτοκινήτου για το λαό. Για τους περισσότερους χρειάστηκε να τελειώσει και το δεύτερο ημίχρονο για να γίνει το volkswagen και το 2chevaux πραγματικότητα.

    Την αυτοκίνηση ακολουθούν οι αυτοκινητόδρομοι που το κράτος κατασκευάζει για να ικανοποιήσει το όνειρο. Χρονικά ταιριάζουν πολύ καθώς την ίδια εποχή κυριαρχεί και μια άλλη φαντασίωση. Πως το κράτος μπορεί να ελέγξει τους οικονομικούς κύκλους του καπιταλισμού φέρνοντας την αιώνια ανάπτυξη. Ο τρόπος που το κάνει αυτό είναι με το να κινητοποιεί όλους τους δυνατούς πόρους μιας οικονομίας και να μην τους αφήνει σε αχρηστία όπως πολύ συχνά κάνει ο καπιταλισμός.

    Δεν είναι εξίσου τυχαίο πως όλες αυτές οι τάσεις αναπτύσσονται γύρω από τον τελευταίο 30ετή, διότι στον μοντέρνο κόσμο ο πόλεμος δεν είναι παρά η συστράτευση όλων των παραγωγικών πόρων μιας οικονομίας προς την επίτευξη της ολοκληρωτικής νίκης. Όταν δεν έχουμε πόλεμο όμως κάπως πρέπει να κινητοποιηθούν οι πόροι, κι αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από τα δημόσια έργα.

     

     

    Μπαίνουμε στον Υδροχόο.

    Αυτός ο κύκλος κλείνει λίγο πολύ στα τέλη του 60s αρχές των 70s και δεν είναι εξίσου τυχαίο πως εκείνη ακριβώς τη στιγμή αρχίζει και δημιουργείται μια πολύ πιο σκοτεινή εικόνα για το μέλλον. Το τέλος του πετρελαίου, ο υπερπληθυσμός, η νέα εποχή των πάγων, ο πυρηνικός χειμώνας, η κατάρρευση της κοινωνίας, το τέλος της ανάπτυξης και η αποβιομηχάνηση που αυτή φέρνει είναι όλα παιδιά των 70s που σήμερα ζούμε στον απόηχό τους.

    Στα μέσα τέλη των 70s γίνεται και μια πολιτική αλλαγή σκυτάλης στη δύση που είναι εξίσου σημαντική και καθόλου άσχετη με το παραπάνω κλίμα. Καθώς ήταν προφανές πως οι οπαδοί της κρατικά ρυθμιζόμενης ανάπτυξης, δεν μπόρεσαν να νικήσουν τους κύκλους της οικονομίας αντιμετώπισαν ένα πρόβλημα το οποίο το γιατρικό της πλήρους χρήσης των οικονομικών πόρων δεν μπορούσε να λύσει. Αυτό της υπερπαραγωγής.

    Έτσι τα ηνία πήραν οι ελευθερο-αγορίτες που υπόσχονταν κι αυτοί με τη σειρά τους ανάπτυξη και πρόοδο, δηλαδή μια ζωή ακριβώς σαν των πλουσίων, διότι μέχρι τώρα είχατε ντεσεβο, όχι τζαγκουαρ. Το μόνο που κατάφεραν κι αυτό μετά από μια δεκαετία ήταν μια πιστωτική επέκταση, δηλαδή ένα νομισματικό ξαναμοίρασμα της τράπουλας όπου ευνοούσε τους πιο πλούσιους και δη τους ραντιέρικα πιο πλούσιους, αυτούς δηλαδή που είχαν ήδη πλούτο, όχι που τον παρήγαγαν. (καθώς μέρος του σχεδίου τους ήταν η μετατόπιση της παραγωγής στην ανατολή, δηλαδή το γκλομπαλιστάν).

    Όμως αυτή η πιστωτική επέκταση (μαζί με την κατάρρευση των σοβιετιών) ήταν ικανή για να κάνεις τους πάντες να ξεχάσουν τη μαύρη δεκαετία των 70s και μαζί όλα εκείνα τα βιβλία που προέβλεπαν το τέλος του κόσμου. Εγώ ως έφηβος θα πρέπει να διάβασα τουλάχιστον μισή ντουζίνα τέτοια βιβλία που έβρισκα στις βιβλιοθήκες των μεγαλύτερων, λίγο ξεχασμένα και παρατημένα από την μέθη του american beauty των καλών χρόνων. Για εμένα ήταν ένα τέλειο sci-fi παρότι αυτοί που τα έγραφαν, τα εννοούσαν πραγματικά· άλλωστε οι χρονολογίες για τις οποίες προέβλεπαν το τέλος του κόσμου ήταν ή εξαιρετικά κοντά μου ή είχαν ήδη περάσει και σε αντίθεση με το 1984, για αυτούς οι χρονολογίες ήταν το βασικότερο όπλο του μύθου τους.

    Σήμερα στη δύση ζούμε ξανά στα 70s πολιτικά μιλώντας καθώς οι ελευθερο-αγορίτες τα σκάτωσαν κι αυτοί πλήρως και φως δεν υπάρχει στο τούνελ, διότι τελικά οι τζάγκουαρ ήταν πολύ λίγες. Κι έτσι και τα end of times επέστρεψαν κι αυτά μαζί με το τέλος της συναίνεσης.

     

     

    Από το αυτοκίνητο για όλους, στο αυτοκίνητο για τους ικανούς.

    Αφού λοιπόν 100 χρόνια χτίσαμε τον κόσμο μας γύρω από αυτή τη συναρπαστική για όλους μηχανή, αφού καταφέραμε και φτιάξαμε αυτοκίνητα τόσο φθηνά για να αγοράσει και ο τελευταίος εργάτης με δόσεις, οι ελευθερο-αγορίτες αντέστρεψαν την ιδεολογική τάση λέγοντας πως τα αυτοκίνητα ή οι δουλειές και τα λεφτά κατ’ επέκταση δεν είναι για όλους, αλλά για τους ικανούς. Με λίγα λόγια η λύση που πρότειναν οι ελευθερο-αγορίτες, ήταν να διαχειριστούμε την μικρότερη πίτα πετώντας κάποιους στα σκυλιά.

    Αυτή η αφήγηση λειτούργησε καθώς τα μεσαία στρώματα που δημιούργησαν τα 30 χρόνια της μεταπολεμικής ανάπτυξης σίγουρα πίστευαν ότι είναι ικανά κι όχι για τα σκυλιά. Κι αν έκλεισε το εργοστάσιο και ο γιός σου δεν μπορούσε να γίνει εργάτης, θα γινόταν γραφίστας, είναι άλλωστε καλή δουλειά να είσαι εργάτης? Τα έχω ξαναγράψει, πως αυτοί που έπεφταν στην τρύπα και δεν ξανάβγαιναν πριν το 2008 ήταν υπολογίσιμα μετρημένοι (ταινίες με κατεστραμμένους ναυτεργάτες υπάρχουν πολλές σε όλη τη δύση). Τριγύρω υπήρχαν εκατομμύρια αράπηδες που δημιουργήθηκαν με διάφορους τρόπους, όπως με την εθελούσια αποικιοποιήση των πρώην σοβιετιών που έριξαν ακόμα περισσότερο την παραγωγή, η μεγάλη αποβιομηχάνηση στη δύση που το έριξε στο bitcoin, την πιστωτική επέκταση και τις υπηρεσίες και η μεταφορά της παραγωγής στην ανατολή, μακριά από κάθε έλεγχο των ντόπιων.

    Το κομβικό σημείο είναι πως μετά το 2008, όλοι γίναμε δυνητικοί ναυτεργάτες. Η πίτα μίκρυνε απότομα και η ελλάδα ήταν ένα από τα πιο ακραία παραδείγματα αυτής της συρρίκνωσης· όχι πολύ τυχαία καθώς η ελλάδα ήταν κι ένα από τα πολύ επιτυχημένα παραδείγματα της πιστωτικής επέκτασης (κοιτάξτε τις πωλήσεις καλών αυτοκινήτων) + ήταν ιδεολογικά πολύ ανοιχτή στην αποικιοποίηση η οποία προτάθηκε ως λύση στην κρίση.

    Το πιο ενδιαφέρον πολιτικά είναι πως οι κυβερνώσες ελίτ θεώρησαν το ΤΙΝΑ που κήρυτταν στο πόπολο ως πραγματικότητα, την κρίση ευκαιρία κλπ κλπ. Στο ήδη τεράστιο πρεκαριάτο γραφιστών του δυτικού κόσμου, άρχισαν να προσθέτουν νέους πρεκάριους (ακόμα και τραπεζικούς υπαλλήλους θέε μου), και τους μετανάστες από τις χώρες που κατέστρεφε η αμερικάνικη αυτοκρατορία την ίδια στιγμή που η πίτα συνέχιζε να συρρικνώνεται. Αυτό το ΤΙΝΑ θα μπορούσες να το ονομάσεις και σαδισμό ή αυτισμό το θέμα είναι όμως πως οι αντίδραση σε αυτό δεν ήταν άλλη από τον “λαϊκισμό”. Την πεποίθηση δηλαδή πως όλες αυτές οι πολιτικές δεν είναι ΤΙΝΑ σταλμένο σε πλάκες από τον θεό, αλλά πολιτικές αποφάσεις.

    Η απάντηση σε αυτόν τον λαϊκισμό ήταν να τον πολεμήσει ή να τον καθυποτάξει (συριζα, ποδέμος κλπ) και να προτείνει το ΤΙΝΑ τα νέα δικά του αστέρια (μακρόν). Και οι δύο λύσεις είναι προβληματικές διότι αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα και γρήγορα το πρόβλημα επιστρέφει. Το οποίο πρόβλημα είναι ότι το πόπολο θεωρεί ότι δικαιούται κάτι παραπάνω από την πίτα που του προσφέρεται.

     

     

    Perception management (το αυτοκίνητο κάνει κακό στην καρδιά σου, πάρε ποδήλατο).

    Το πρόβλημα που καλούνται να λύσουν οι σημερινές ελιτ είναι σχετικά δύσκολο. Από τη μία δεν θέλουν με τίποτα να ξαναμοιράσουν την πίτα. Η συγκέντρωση του πλούτου που δημιουργήθηκε και η συνεπακόλουθη διατήρηση της αξίας του χρήματος είναι sine qua non, κάθε αντι-λαϊκιστικής στρατηγικής.

    Από την άλλη καθώς το διαγαλαξιακό εμπόριο δεν έχει πάρει ακόμα τα πάνω του και οι αποικίες του έλον μασκ στον άρη είναι το αντίστοιχο του σημερινού snake oil, δεν πρόκειται να υπάρξει και επέκταση της πίτας. Το καπιταλιστικό κοσμοσύστημα έχει απλωθεί παντού στον κόσμο και παρότι μπορεί να γίνουν γενναίες προσπάθειες όπως η απόσυρση των πιο σημαντικών χαρτονομισμάτων στην ινδία, αυτές θα έχουν μικρό αντίκτυπο παρά τα χειροκροτήματα του γκλομπαλιστάν.

    Άρα με κάποιο τρόπο το πόπολο στη δύση θα πρέπει να αποδεχθεί την αναπόδραστη μοίρα του. Αν θυμάστε στην αθήνα τουλάχιστον μεταξύ 2012-14 είχαν γίνει πολύ της μόδας τα ποδήλατα. Εγώ που είμαι γνωστός τσίπης είχα εντυπωσιαστεί με το πόσα ακριβά ποδήλατα κυκλοφορούσαν και μάλιστα από ανθρώπους που δεν ήταν παλιοί ποδηλάτες και άρα δεν ήξεραν αν τελικά η νέα μόδα τους ταιριάζει. Ειδικά εκείνα τα σπαστά του χιλιάρικου είχαν γίνει ανάρπαστα γιατί “έμπαιναν και στο μετρό”. Καθώς τα παρακολουθώ αυτά τα πράγματα ως τουρίστας, άρχισα να ρωτάω γύρω μου τους νέους ποδηλατούχους πως και αποφάσισαν να πάρουν κάτι τόσο ακριβό τη στιγμή που δεν είχαν δουλειά ή που έβγαζαν πενταροδεκάρες. Η πιο συνηθισμένη απάντηση που πήρα ήταν πως το αγόρασαν οι γονείς τους (θεία τους κλπ) που κι αυτοί με τη σειρά τους το θεωρούσαν πολύ φθηνότερο από το να τους αγοράσουν ένα αυτοκίνητο· αυτό είναι στην ουσία του το perception management.

    Το πρόβλημα είναι -όπως πολύ συχνά ανέφεραν και οι θεσμοί για την ελλάδα- πως το πόπολο δεν δείχνει να καταλαβαίνει τα γραφήματα που εφευρίσκει η κάθε μακίνσευ για την περίσταση και οι “θυσίες” που έπρεπε να κάνει ήταν πολύ μεγαλύτερες από το να μην πάρει αυτοκίνητο στα τέκνα του. Χρειάζεται σίγουρα κάτι καλύτερο και πειστικότερο και ο θεός με τ’ αστροπελέκια του δεν δείχνει να θέλει να εμπλακεί.

     

    Η ξαναζεσταμένη ταινία καταστροφής από τα 70s.

    Καθώς στη δύση όλοι λίγο πολύ μετείχαμε στο πανηγυράκι της επέκτασης, η δημιουργία ενός εσωτερικού μηχανισμού καταστολής είναι βασικό κομμάτι του γιατρικού. Το όλοι μαζί τα φάγαμε ήταν μια εξαιρετικά πετυχημένη φράση ακριβώς διότι ήταν αληθής χωρίς να ασχολείται με τις βαρετές λεπτομέρειες του τι έφαγε ο καθένας. Το ίδιο ισχύει φυσικά και με την ξαναζεσταμένη σούπα που προσφέρεται σήμερα ως εσωτερικός μηχανισμός καταστολής (της άπληστης φύσης του ανθρώπου κλπ κλπ). Κάθε μπριζολίτσα που τρως, όχι μόνο έχει σκοτώσει μια αθώα ψυχούλα, αλλά οι κλανιές αυτής της αθώας ψυχούλας θα καταστρέψουν κι εσένα. Είναι το ντίζελ που καίει το αυτοκινητό σου, αυτό που υπερθερμαίνει τον πλανήτη, κι όχι το τέρας που δημιούργησε το γκλομπαλιστάν και μια οδοντογλυφίδα ταξιδεύει από το βιετναμ στο ρότερνταμ κι από εκεί στην πολωνία σε κάποια αποθήκη της amazon για να επιστρέψει στο σπίτι σου στην κολωνία, μόνο και μόνο για να σιγουρευτούμε ότι οδοντογλυφοποιοί της κολωνίας δεν θα έχουν καμία διαπραγματευτική ισχύ να ζητάνε παραπάνω απ’ όσα τους αξίζουν. Και η λύση στο πρόβλημα είναι φυσικά λιγότερες οδοντογλυφίδες για τους φτωχούς. Είναι η πλαστική σακούλα του σούπερμάρκετ που φταίει για την μόλυνση όχι η πλαστική συσκευασία που είναι μέσα η ρόκα σου και τα υπολλείμματα του round-up που περιέχει μέσα.

    Τέτοιου είδους “συμβουλές” και παραινέσεις υπάρχουν χιλιάδες από τα 70s και τα βιβλία που διάβαζα μικρός. Εκατομμύρια άνθρωποι στον τρίτο κόσμο τις έχουν λουστεί με την μία ή την άλλη μορφή, εκτός αν νομίζετε πως το σύνθημα “κάνε ένα λιγότερο παιδί για να σώσεις την ψυχή σου” είναι κάτι καινούργιο και δεν προέρχεται από τα μαζικά προγράμματα εθελοντικών στειρώσεων στην αφρική και την ασία των 70s, τότε που ο υπερπληθυσμός ήταν ο μεγάλος μπαμπούλας και ο λιμός στη μπιάφρα και την Αιθιοπία η “απόδειξη” πως είχαν δίκιο. Μόνο που σήμερα κανείς δεν μιλά για τον λιμό στην Υεμένη καθώς η έλλειψη τροφίμων δεν είναι ο μπαμπούλας του συρμού.

    Σήμερα ο μπαμπούλας είναι η κλιματική αλλαγή, η “απόδειξη” είναι κάθε ακραίο καιρικό φαινόμενο και τα πάντα κινούνται πολύ βολικά γύρω του. Η επιπλέον φορολόγηση του ντίζελ από τον μακρόν, είναι ένα μέτρο κατά της κλιματικής αλλαγής, οι παθώντες από την κάθε κατρίνα κλιματικοί πρόσφυγες και μια μικρή σουηδή ζαντάρκ το τέλειο πρόσωπο που εμφανίζεται παντού ανά τον κόσμο σαν τον νάνο της αμελί (αλήθεια θα ήθελα να ήξερα, το βράδυ αυτομαστιγώνεται για τα τόσα αεροπλάνα που παίρνει ο μικρός νάνος?)

    Η κλιματική αλλαγή είναι το τέλειο μάρκετινγκ όπλο του γκλομπαλιστάν καθώς από τη μία προσφέρει έναν μόνιμο ηθικό πανικό σε προσωπικό επίπεδο (όλοι κλάνουμε άλλωστε), με ελάχιστες δυνατότητες αυτός ο προσωπικός πανικός να μεταφραστεί ως συλλογική δράση που δεν θα διαμεσολλαβείται από τους ίδιους. Διότι ακόμα κι αν στη σουηδία αποφασίσουν να κάψουν στην πυρά όσους δεν χρησιμοποιούν ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει την πορεία του κλίματος. Και στο κάτω κάτω, αν τα παιδάκια του τρίτου γυμνασίου neukölln αποφασίσουν πως από αύριο δεν θα καταναλώνουν κωλόχαρτο, δεν έγινε και τίποτα για το γκλομπαλιστάν.

    Είναι εντυπωσιακό πως οι ίδιοι άνθρωποι που σκέφτονται το προσωπικό τους ενεργειακό αποτύπωμα, δεν μπορούν να καταλάβουν με ποιο τρόπο λειτουργούσε ο καλβινισμός παλιότερα κι αναρωτιούνται ότι αφού το αν θα πας στην κόλαση ή τον παράδεισο έχει αποφασιστεί από πριν γεννηθείς, εσύ γιατί να προσπαθείς να είσαι καλός?

    “Μόνο μια παγκόσμια συντονισμένη προσπάθεια μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή στα επόμενα 10 χρόνια”. Αναρωτιέμαι αν δουλέψει το σχέδιο, πόσο χρόνο θα πάρει για να επιβάλουμε τις πρώτες κλιματικές κυρώσεις και να κάνουμε την πρώτη κλιματική εισβολή (δεν το λέω για πλάκα κάπου είχα διαβάσει για κάτι ασκήσεις ετοιμότητας του νάτο για “φυσικές” καταστροφές).

    Την ίδια στιγμή -και μέχρι να συντονιστεί η προσπάθεια- κάθε απόφαση που παίρνεται, αντί για ένα ακόμα σαδιστικό παράλογο καπρίτσιο της βρυξελογραφειοκρατίας, μπορεί να καθαγιαστεί στο όνομα του πολέμου κατά της κλιματικής αλλαγής. Όπως οι πλαστικές σακούλες στα σουπερμαρκετ την ίδια στιγμή που περνάνε τους πιο σκληρούς ολοκληρωτικούς νόμους ελέγχου του κάθε υπηκόου τους. Ή η μείωση κατά το ήμιση της κατανάλωσης κρέατος από τους φτωχούς που τρέφει η πολιτεία της νέας υόρκης.

     

     

    Ο στρατηγός άνεμος

    Για μια ολόκληρη γενιά πολιτικών που είναι μαθημένη σ’ ένα κόσμο πλήρους πολιτικής ανευθυνότητας, η κλιματική αλλαγή ταιριάζει γάντι. Θέλετε να πείτε ότι δεν φταίει η κλιματική αλλαγή για την πυρκαγιά στο μάτι (αυτή και οι καταπατήτες)? Για τις πυρκαγές στην καλιφόρνια και γενικά ο,τιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο? Άλλωστε γιατί πληρώνουμε την μακίνσευ να μας γράφει τους νόμους αν δεν θέλουμε να είμαστε ανεύθυνοι? Την ίδια στιγμή προσφέρει αμέτρητες δυνατότητες για να εμφανίζεται ό,τι κάνεις μ’ ένα πράσινο οικολογικό πρόσημο. Οι εταιρίες που πουλάνε αγαθά την έχουν πιάσει αυτήν την τάση από τα τέλη των 90s .

    Δεν πρόκειται για κανένα τέλειο σχέδιο, αλλά είναι ό,τι καλύτερο έχουν σκεφτεί μετά τον μακρόν και πρέπει να παραδεχθούμε πως ο μακρόν δεν ήταν και κανένα σουξέ. Σφαίρες (έστω πλαστικές για αρχή) για τους ανυπόταχτους και κλιματική αλλαγή για όσους θέλουν να κάνουν το καλό από τον καναπέ τους.

    Η ιδέα είναι ότι αν αυτή η δυσαρέσκεια μείνει σε “ανεκτά” επίπεδα, και το οικονομικό πλατό που ζούμε εδώ και μια πενταετία συνεχιστεί απεριόριστα, θα περάσει αρκετός καιρός για να δημιουργηθεί μια νέα κανονικότητα χωρίς ποτέ να δημιουργηθεί μια συγκροτημένη δύναμη που να μπορεί πολιτικά να τους ταρακούνησει, με λίγα λόγια το όνειρο της ιαπωνικής κατρακύλας με ταυτόχρονη κοινωνική ειρήνη.

     

    Στη χειρότερη αν δεν δουλέψει κι αυτό, μπορεί να καταργήσουμε τελείως τις εκλογές. Έτσι κι αλλιώς δεν έχουν σημασία και ξέρεις τι ενεργειακό αποτύπωμα έχουν?