• Mer de Glace

    Date: 2018.11.20 | Category: ΠΟΛΙΤΙΚΗ | Tags:

    Δεν ξέρω για εσάς αλλά οι εξελίξεις εμένα μου θυμίζουν την κίνηση ενός παγετώνα. Δραματικό εφέ αλλά σε αργή κίνηση· μέχρι αυτός να μετατραπεί σε χιονοστοιβάδα θα έχουμε τη δυνατότητα να το παρατηρούμε με άνεση.

     

     

    Η κατάσταση στο γκλομπαλιστάν

    Είναι ομολογουμένως πολύ κακή. Όχι μόνο οι ευρωπαίες δεν τόλμησαν να αμφισβητήσουν το εμπάργκο των ΗΠΑ στο ιραν, αλλά προσπαθούν να αγοράσουν και το ακριβό αμερικάνικο υγροποιημένο φυσικό αέριο (η ελλάδα όπως πάντα είναι μπροστάρης σε ό,τι είναι ασύμφορο και έχει καλές μίζες, γκουχ γκουχ γεωπολιτική αξία ήθελα να πω, τα ξέρετε άλλωστε από τις παλιότερες αγορές οπλικών συστημάτων). Η εξάμηνη παράταση που πήραν διάφορες χώρες (μεταξύ άλλων και η ελλάδα) προκειμένου να συνεχίσουν να αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο, δεν θα βοηθήσει στην επιστροφή των κυρίως γαλλικών επιχειρήσεων στο ιραν. Τέρμα τα πετρέλαια, τέρμα τα αυτοκίνητα, τέρμα και τα airbus. Πιστεύετε τώρα πως με όλα αυτά οι κινέζοι νιώθουν εξασφαλισμένοι για τις εμπορικές τους συμφωνίες με την ευρώπη?

    Οι τραμπίκοι μπορούν να πανηγυρίζουν όχι για την ισοπαλία στις ενδιάμεσες εκλογές που είναι αδιάφορη, αλλά για το γεγονός ότι άλλαξαν εντελώς και θα έλεγα ανεπανόρθωτα, όλη την ισορροπία του γκλομπαλιστάν. Πίσω από κάθε άρθρο που θα διαβάζετε και θα διακηρύττει πως οι δασμοί δεν δουλεύουν (2 μήνες αφότου έχουν εφαρμοστεί), να ξέρετε πως υπάρχει ένας γκλομπαλίστας που κλαψουρίζει για την χαμένη ομπαμική παγκόσμια ειρήνη και τα δικαιώματα των μονόκερων.

    Διότι το τέλος του γκλομπαλιστάν όπως το ξέραμε είναι σχεδόν δεδομένο. Από τη στιγμή που οι τραμπίκοι κατάφεραν να πουλήσουν στην εσωτερική τους αγορά τους δασμούς στην κίνα ως γεωστρατηγικό μέτρο περιορισμού της κινέζικης επιρροής, η πιθανότητα να επιστρέψουμε στην πρότερη κατάσταση είναι απελπιστικά μικρή. Το ζήτημα τέθηκε με όρους γεω-πολιτικής, η μηχανή έχει πάρει μπρος και οι κινέζοι γίνονται οι νέοι ρώσοι. Ποιος πολιτικός θα μπορέσει να αντισταθεί σε αυτή την πρόταση και με ποιο ακριβώς spin θα το πουλήσει στο κοινό του?

    Το αν και πόσο βγάζουν οικονομικά νόημα οι δασμοί και ο περιορισμός του laissez-passer έχει γίνει παντελώς αδιάφορο. Κι αυτό δείχνει για μία ακόμη φορά πόσο εκτός του zeitgeist βρίσκονται οι γκλομπαλίστας και πόσο ρηχές είναι οι απειλές τους· κάθε προσπάθεια μετακίνησης εκτός της κίνας κοστίζει σε χρόνο και σε χρήμα και όπως παρατήρησε και ο βάλερσταιν πριν μερικά χρόνια, οι “νέες” φθηνές αγορές εργασίας (βιετνάμ, μπανγκλαντες κλπ) είναι απελπιστικά ρηχές για μεγάλες μετακινήσεις. Αυτό σημαίνει πως οι αγορές εργασίας αυτών των περιοχών είναι μεν φθηνότερες από την κίνα, αλλά κάθε μαζική μετακίνηση θα πιέσει τους μισθούς προς τα πάνω πολύ γρήγορα κι έτσι το υποτιθέμενο όφελος θα είναι πολύ πρόσκαιρο για να δικαιολογήσει την επιπλέον επένδυση.

    Κάτι που μας φέρνει στην επόμενη ραφή του γκλομπαλίστικου πουλόβερ που ξηλώνεται που είναι η επιστροφή μέρους της παραγωγής πίσω στην χώρα της μηλόπιτας. Είτε γιατί συμφέρει οικονομικά, είτε προκειμένου να εξευμενίσουν τον καλύτερό τους πελάτη, οι εταιρίες θα ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να ξανα-εξετάσουν ή να επεκτείνουν ήδη υπάρχοντες εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ. Και μόνο το γεγονός πως η μαγευτική chattanooga του τενεσί μπορεί να γίνει η βάση για τα νέα ηλεκτρικά VW αντί για το μεξικό, είναι μια είδηση που πριν από 3-4 χρόνια θα ήταν αδύνατο να υπάρξει. Τα στελέχια δεν θα τολμούσαν καν να την ξεστομίσουν για να μη φανούν ηλίθιοι. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως μια νέα βιομηχανική επανάσταση βρίσκεται προ των πυλών, αλλά πως τάση που ξεκίνησε πριν από 40 χρόνια της φυγής των εργοστασίων από τον πρώτο κόσμο δείχνει να αναστρέφεται όταν δημιουργηθούν πολιτικά οι κατάλληλες οικονομικές συνθήκες. Και καθώς βρισκόμαστε σε καθεστώς overcapacity όλη αυτή την περίοδο, κάθε νέο εργοστάσιο στις ηπα θα σημαίνει (τουλάχιστον) ένα κλειστό εργοστάσιο στη γερμανία ή την κίνα.

     

    War on Terra(r)

    Η δαιμονοποίηση της κίνας από τους τραμπίκους που ετοιμάζονται για νέο γύρο δασμών, ακολουθεί την ίδια τακτική (αλλά από την ανάποδη) με αυτή του μπους τζούνιορ το 2001 με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Όπως και τότε, στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ήταν τακτικά αδύνατο να αντισταθείς στην χρήση του αμερικάνικου στρατού ως ντεφάκτο μπάτσου του γκλομπαλιστάν, έτσι και τώρα το ίδιο συμβαίνει με την αναδίπλωση της ίδιας διαδικασίας. Οπότε πλην εξαιρετικών συνθηκών θα έλεγα ότι ο κύβος έχει ριφθεί, ο ρουβικώνας είναι πίσω μας και άλλα παρόμοια λατινικά ρητά από το αστεριξ. Με λίγα λόγια θα δούμε να αποδεικνύεται σιγά σιγά πως ο μονόδρομος της παγκοσμιοποίησης μόνο μονόδρομος δεν ήταν τελικά.

     

     

    Το ιταλικό κατενάτσιο

    Ένα άλλο σημαντικό γεγονός είναι η διαμάχη των βρυξελιωτών με τη νέα ιταλική κυβέρνηση, μια διαμάχη που είναι εξαιρετικά ιδεολογική και διεξάγεται με τους ίδιους όρους του “γιατί δεν φοράς κράνος” που διεξαγόταν και η διαμάχη με τον σύριζα το πρώτο εξάμηνο του 2015. Δεν χρειάζεται να ερίσουμε αν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στο έλλειμμα 2,4% του ΑΕΠ και το έλλειμμα 1,4% του ΑΕΠ, ειδικά καθώς και τα δύο βρίσκονται κάτω από το επίσημο και μαγικό 3% (το λινκ για την γέννηση του οποίου ποτέ δεν κουράζομαι να βάζω) του Μαάστριχτ. Είναι προφανές πως οι βρυξελιώτισσες δεν είναι διατεθειμένες να δεχθούν καμία φωνή που παραστρατεί έστω και 1,2% του ΑΕΠ από το επίσημο δόγμα, κι έτσι παίζουν σκληρό ροκ με την Ιταλία, υποσχόμενες λιμούς, σεισμούς καταποντισμούς και bail in· την ίδια στιγμή όμως βλέπουμε πως η διαμάχη με την ιταλία μοιάζει περισσότερο με την παγωμένη διαμάχη μεταξύ βρυξελλών και πολωνίας, παρά με τα δραματικά εξελισσόμενα γεγονότα του καλοκαιριού του 2015 στην ελλάδα.

    Αυτό βολεύει εξαιρετικά την ιταλική κυβέρνηση που μπορεί να ισχυριστεί ότι πολεμάει τα θηρία και την βρυξέλλα που κρατάει μούτρα στην ιταλία και έτσι δεν ξεφεύγει από το δόγμα της· το πόσο θα συνεχιστεί είναι κάτι που θα δούμε. Στο εσωτερικό της ιταλίας, η διαμάχη ενισχύει περισσότερο τη λέγκα που λαφαζανίζει, παρά τους πεντάστερους που έχουν τσιπροποιηθεί, ένα ακόμα δείγμα της ανωτερότητας του λαϊκισμού. Οι βρυξελλιώτες και λοιποί φίλοι ελπίζουν ότι οι πεντάστεροι θα συμμαχήσουν με τους σοσιαλδημοκράτες και έτσι θα υπάρξει ηρεμία στην ιταλία για τα επόμενα 3 χρόνια. Το αν και πόσο μπορεί να γίνει αυτό χωρίς την προκήρυξη καινούργιων εκλογών είναι αμφίβολο καθώς είναι απίθανο όλοι οι πεντάστεροι να ακολουθήσουν την καινούργια κομματική γραμμή· την ίδια στιγμή η προκήρυξη πρόωρων εκλογών θα επιβεβαιώσει το momentum της λέγκας κι αυτό δεν το θέλει κανείς από τους μένουμε ευρώπη.

     

     

    Βρέχιτ δεν βρέχει

    Έτσι κι αλλιώς οποιοσδήποτε έρχεται σε έναν τίμιο συμβιβασμό με την βρυξέλλα είναι σχεδόν βέβαιο πως θα αντιμετωπιστεί από τον εσωτερικό κοινό του με χλευασμό. Το αυτό συμβαίνει και με την βρετανίδα πρωθυπουργό που έφερε στο υπουργικό της συμβούλιο μια συμφωνία που δεν είναι ακριβώς συμφωνία και μάλλον προωθεί περισσότερο την ιδέα του δημοκράτη κόρμπιν για παράταση των συνομιλιών μέχρι τις ελληνικές καλένδες.

    Η συμφωνία που έφερε η Μέη χαρακτηρίζεται από τους βρυξελιώτες ως εξαιρετικά καλή, ιδίως όταν τη συγκρίνουν με τη συμφωνία του βρυξελλιώτη Ιούλιου καίσαρα με τον βρετανό κασιβελάνους, και δείχνει λέει κατά τους ίδιους την πρόθεση τους να συμβιβαστούν με τους βρετανούς τώρα που έχουν να αντιμετωπίσουν τους Ιταλούς· πέρα από την ίδια τη μέη κανείς στη βρετανία δεν δείχνει να συμμερίζεται αυτή την άποψη, κάτι που κάνει το ματς πολύ ενδιαφέρον διότι: κάθε παράταση των συζητήσεων πέρα από την καταληκτική ημερομηνία θα κάνει όλους τους brexiters να πιστεύουν ότι ακολουθείται το σχέδιο Κόρμπυν, ενώ αντίθετα κάθε υποψία σκληρού brexit κάνει όλο το city να τρέμει.

    Παρότι η λύση με τα πολιτικά δεδομένα της μοντέρνας εποχής είναι εξαιρετικά απλή, οι τόρις δείχνουν να μην θέλουν να την ακολουθήσουν. Οι brexiters βρίσκονται αυτή την στιγμή με μόνο τους σύμμαχο ένα κομμάτι των συντηρητικών την ίδια στιγμή που τα άλλα δύο κόμματα έχουν πολύ ξεκάθαρα ταχθεί εναντίων όλων αυτών των μαλακιών με τα δημοψηφίσματα. Αν και οι τόρις αποφασίσουν να προδώσουν το brexit, τότε το όλο εγχείρημα έχει εγκαταλειφθεί. Μοναδική απώλεια θα είναι ότι οι τόρις δεν θα ξαναδούν εξουσία για αρκετά χρόνια, αλλά αυτό δεν έδειξε να επηρέασε σε αντίστοιχες καταστάσεις ούτε το spd, ούτε το πασόκ, ούτε το σύριζα που προτίμησαν να θυσιαστούν για το καλό του γκλομπαλιστάν.

    Φροντίστε μόνο το ποπκορν σας να μην λήξει μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 19.

     

     

    Το οικονομικό πατιρντί και η ελλάδα

    Όπου ως οικονομικό πατιρντί εννοούμε συνήθως πόσο ανέβηκε το χρηματιστήριο, πόσα δολάρια κοστίζει ένα bitcoin ή πόσα δισεκατομμύρια μπήκε μέσα η tesla και αυτό το τρίμηνο. Η άνοδος των αμερικάνικων επιτοκίων έχει χαλάσει τη ζαχαρένια πολύ περισσότερων από την ευρεία γκάμα των επενδυτών του αμερικάνικου χρηματιστηρίου. Για την ακρίβεια ο τσακαλώτος μπορεί να γκρινιάζει για την πρόσφατη πτώση (που όμως είναι μικρή σε σχέση με το γεγονός ότι οι δείκτες βρίσκονται πιο ψηλά απ’ότι στην αρχή της κρίσης), αλλά θα πρέπει να γκρινιάζει ακόμα περισσότερο που η έξοδος του σύριζα στις αγορές ήταν copy paste αυτή της εξόδου του σαμαρά στις αγορές. Ένα μικρό σόου κι ένας καραγκιοζμπερντες που δεν αφορούσε ούτε καν τους ψηφοφόρους τους.

    Αν συγκρίνω συνέχεια την κυβέρνηση σαμαρά με αυτή του σύριζα δεν είναι μόνο για να πικάρω τους συριζαίους που με διαβάζουν κρυφά. Στην ουσία η ελληνική οικονομία βρίσκεται λίγο πολύ στην ίδια ατραπό που την έβαλε η κυβέρνηση σαμαρά το 2013-2014. Οι αποφάσεις που πάρθηκαν τότε λίγο πολύ ισχύουν ακόμα και σήμερα και ήταν η προσπάθεια των βρυξελλιωτών να κάνουν την ελληνική πτώση περισσότερο διαχειρίσιμη. Οι περικοπές ψηφίζονται τουλάχιστον ένα χρόνο πιο πριν, είναι ηπιότερες των παλαιοτέρων, το χρέος παραμένει το βασικό εργαλείο μέσα από το οποίο προωθούνται οι πολιτικές αποφάσεις, το μνημόνιο δεν ονομάζεται πια μνημόνιο, κάθε χρόνο η κυβέρνηση επιτρέπεται να προσφέρει 1-1,5δις από αυτά που μάζεψε πίσω στους πολίτες για να δείχνει ότι υπάρχει ανταποδοτικότητα, κλπ κλπ

    Με λίγα λόγια υπάρχει μια εξομάλυνση από την ραγδαία πτώση των προηγούμενων ετών η οποία επιτρέπει στην αγορά και τους πολίτες να ζουν σε αυτό το καθεστός που στην ιαπωνία ονομάζουμε ζόμπι οικονομία. Σε αυτή την οικονομία θα εμφανίζονται ευκαιρίες αλλά θα έχουν τη μορφή, το εύρος και τη διάρκεια μιας παραμονής στο airbnb. Μια καλή χρονιά στον τουρισμό που θα αυξήσει τις πωλήσεις iphone, ένα ντηλ για να προμηθευόμαστε ακριβό αμερικάνικο αέριο για να την πούμε στους τούρκους, απορώ που ακόμα οι συριζαίοι δεν έχουν ασχοληθεί με τα κρυπτονομίσματα (πάει αυτό το πλοίο χάθηκε).

    Γι’ αυτό και βλέπουμε πως -στην ίδια περίοδο- τα επικοινωνιακά δράματα που δημιουργούνται τείνουν να είναι εντελώς περιφερειακά της ζόμπι οικονομίας. Ένα καλό παράδειγμα είναι η μάχη για την μη περικοπή των συντάξεων ή συμφωνία που τελικά δεν ήταν συμφωνία με την εκκλησία, αλλά παρόλαυτά ήταν αρκετή για να εξαγγείλουν οι συριζαίοι την πρόσληψη 100.000 ΔΥ (ά ρε λαλιώτη). Το ίδιο συνέβη και με το μακεδονικό, την αλλαγή του συντάγματος και γενικά τα “θέματα της επικαιρότητας” που η κυβέρνηση σπινάρει (ο κούλης γενικά δεν σπινάρει έτσι κι αλλιώς).

     

     

    Και η μεγάλη οικονομική εικόνα

    Όλα αυτά θα συμβαίνουν την ίδια στιγμή που η παγκόσμια ρευστότητα στερεύει ως αποτέλεσμα της αύξησης των αμερικάνικων επιτοκίων, αλλά μην ακούτε τους παπάρες που λένε ότι είναι η αύξηση των επιτοκίων που θα προκαλέσει την οικονομική συρρίκνωση. Η ιαπωνία που είναι ο σύντροφος κι οδηγός μας στα zombie economics, ζει υπό αυτό το καθεστώς εδώ και 25 χρόνια και κάθε λόξιγκας μετατρέπεται σ’ ένα ακόμα σκαλοπατάκι πιο χαμηλά, παρότι έχει μηδενικά επιτόκια για δεκαετίες. Για τις οικονομίες που είναι ψηλότερα στην πυραμίδα αυτά τα σκαλοπατάκια -αν είναι αρκετά μικρά- μπορεί να σημαίνουν μικροδιορθώσεις· όμως την ίδια στιγμή που η apple έπαψε να αξίζει ένα τρισεκατομμύριο, η τουρκία αντιμετωπίζει τον υποδιπλασιασμό της αξίας του νομίσματός της κι έναν πληθωρισμό που δεν υπάρχει ακριβώς τρόπος να αντιμετωπίστει παρά μόνο με συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας, όσο η χώρα παραμένει αγκιστρωμένη στο διεθνές σύστημα.

    Τέτοιες αναταράξεις θα αναγκάσουν αρκετές οικονομίες να ψάξουν εναλλακτικές έξω από το δυτικό κοσμοσύστημα για να επιβιώσουν, αλλά παρότι η κίνα και η ρωσία θα είναι πρόθυμες να τις προσφέρουν, αυτές οι ενέσεις δεν θα είναι αρκετές για να μπορέσει η κίνα να αντιμετωπίσει την αμερικάνικη επίθεση. Το πως θα αντιδράσει το ΚΚΚ δεν το γνωρίζουμε, μέχρι στιγμής βρίσκεται σε ένα damage control mode προσπαθώντας να απαλύνει τις συνέπειες των δασμών, αλλά είναι προφανώς ένα ημίμετρο το οποίο θα χάνει τη ουσία του, όσο οι πιέσεις θα εντείνονται και θα επεκτείνονται σε άλλες χώρες.

    Πολλοί θεωρούν ότι κάποια στιγμή οι κινέζοι θα ξεφορτωθούν τα αμερικάνικα ομόλογα που κατέχουν, αλλά τα υψηλότερα επιτόκια και η δολαριακή στενότητα είναι εξαιρετικά πιθανό να απαλύνουν αυτή την αιχμή· αιχμή που άλλωστε θα βλάψει και τους κινέζους καθώς δεν θα ξέρουν τι να κάνουν τα χρήματα από τα ομόλογα που πούλησαν. Αν τα μετατρέψουν σε γιουάν τότε θα ανατιμηθεί το νόμισμα τους και θα ήταν σαν να συμφωνούσαν στην επιπλέον καταστροφή της παραγωγικής τους βάσης. Θα ήταν μια επανάληψη του plaza accord μεταξυ ηπα και ιαπωνίας, μια επανάληψη που οι αμερικάνοι ζητάνε αλλά οι κινέζοι αντιστέκονται γιατί γνωρίζουν ότι αυτή η κίνηση μετέτρεψε την ιαπωνία σε ζομπι.

    Αυτό που μπορούμε να περιμένουμε σε πρώτη φάση είναι μια άνοδος του πληθωρισμού η οποία θα προέλθει από τους δασμούς, καθώς οι απειλές των γκλομπαλίστας θα φανεί πόσο άδειες είναι και πολλές εταιρίες θα προτιμήσουν να αυξήσουν τις τιμές από το να τρέχουν να μεταφέρουν την παραγωγή ή να βρίσκουν άλλους προμηθευτές που δεν είναι σίγουρο ότι υπάρχουν.

    Αυτή η άνοδος δεν θα είναι μεγάλη στη δύση καθώς συνδυάζεται με ταυτόχρονη συρρίκνωση της ποσότητας χρήματος (στις ΗΠΑ) και τερματισμό της επέκτασης (στην ευρώπη), αλλά θα είναι αρκετή για να δικαιολογήσει την πολιτική (ο γιαραμπίς να τα κάνει) υψηλότερων επιτοκίων και στις δύο πλευρές του ατλαντικού. Όσο κι αν ακούγεται αστείο, αυτή τη στιγμή η γερμανία βρίσκεται σε καθεστώς οικονομικής υπερθέρμανσης (για ζόμπι οικονομία)· παρότι κανείς δεν θα κάνει τίποτα στο άμεσο μέλλον γιατί η πολιτική κατάσταση εντός και εκτός είναι πολύ εύθραυστη, ένα τσίμπημα του πληθωρισμού θα δώσει το έναυσμα για να ξεκινήσει η συζήτηση πως κάτι πρέπει να κάνουμε για να σταματήσουμε το τέρας. Ελπίζω να μην χρειάζεται να σας περιγράψω τι θα σημαίνει μια αύξηση επιτοκίων στην ευρωζώνη για τις οικονομίες που δεν βρίσκονται σε καθεστώς ζομπικής υπερθέρμανσης όπως η ιταλία πχ (τυχαίο παράδειγμα).

    Υποψιάζομαι όμως πως ούτε οι συνήθως αυτοκτονικοί γερμανοί δεν θα κάνουν τίποτα μέχρι τις ευρω-εκλογές κοιτάζοντας περισσότερο το εύθραυστο εσωτερικό τους μέτωπο· ας μην ξεχνάμε όμως πως πολλές από αυτές τις αλλαγές θα έρθουν από την εκτός της ευρωζώνης ατζέντα. Το ακριβό αμερικάνικο LNG και η έλλειψη του φθηνού ιρανικού αργού είναι μικρά καναπεδάκια για να κρατάνε το ενδιαφέρον σας σταθερό 🙂

     

     

    Προς τον σοσιαλισμό*

    Αν υπάρχει ένα μοτίβο που είναι σταθερό από το σκάσιμο της κρίσης του 2008 και μετά, αυτό είναι διατήρηση της στενότητας του χρήματος για την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού και η πληθωριστική ανατίμηση συγκεκριμένων asset class που δίνουν την αίσθηση του πλούτου, κι όχι του πληθωρισμού. Τα στρατοσφαιρικά επίπεδα του αμερικάνικου χρηματιστηρίου δεν έχουν καμία διαφορά με τα στρατοσφερικά επίπεδα της πιστωτικής επέκτασης προ του 2008 εκτός από το γεγονός ότι, καθώς αφορούν λιγότερους ανθρώπους είναι -θεωρητικά πάντα- και πιο ελέγξιμα.

    Όσο κυριαρχούν οι ίδιες ελιτ που προτίμησαν αυτή τη λύση έναντι της μείωσης του κεφαλαίου των υπερδανεισμένων οικονομιών μέσω πληθωριστικών πολιτικών (μια πολιτική που ακολούθησε μόνο η τράπεζα της αγγλίας για ένα σύντομο χρονικό διάστημα το 08-09), είναι βάσιμο να πιστεύουμε ότι αυτή θα είναι και η απάντησή τους σε κάθε πρόβλημα που παρουσιάζεται. Η αμερικάνικη FED μας δείχνει πως το κακό αλλά βολικό σαράκι της περιοριστικής πολιτικής δεν είναι μια αποκλειστικά ευρωπαϊκή υπόθεση ή απλά γερμανική ιδιοτροπία.

    Η διαφορά με το 2008 είναι πως σημαντικά μικρότερα τεμάχια του πληθυσμού θεωρούν πως μια τέτοια πολιτική μπορεί να τα ωφελήσει· το 2008 στο δυτικό κόσμο (για να μην μιλήσω για την ελλάδα) αυτή η πεποίθηση ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη. Σήμερα είναι εμφανές ότι αυτή η πολιτική απόφαση βρίσκει ελάχιστους συμμάχους ακόμα και όταν προβάλλεται ως η μόνη λύση απέναντι στις ορδές των άμυαλων ζόμπι. Ήταν ικανή για να εκλέξει τον παλιάτσο μακρόν που πετάχτηκε μέσα από το καπέλο των τραπεζιτών, αλλά πολύ δύσκολα το κόλπο επαναλαμβάνεται. Να υπενθυμίσουμε πως η μπάλα συνεχίζει να βρίσκεται στο γήπεδο των “εθνικιστών λοκαλίστας”.

    *μακράν ο πιο αγαπημένος μου υπότιτλος σε βιβλίο του παππού χόμπσμπαουμ, αν και είμαι σίγουρος ότι δεν το εννοούσε ειρωνικά 🙂