• Πραγματεία πάνω στη σκωληκοειδή απόληξη της προόδου

    Date: 2023.02.15 | Category: ΔΙΑΦΟΡΑ | Tags:

    Η νεοτερικότητα και η πρόοδος βασίζουν την δύναμή τους σε μια πολύ απλή -βασικά πολύ απλοϊκή- ιδέα που μας συντροφεύει από την εποχή του μολιέρου. Η διαμάχη την εποχή εκείνη ήταν αν οι αρχαίοι κλασσικοί συγγραφείς είναι αξεπέραστοι ή αν οι μοντέρνοι όχι μόνο τους υποκαθιστούν επάξια αλλά παίρνουν και τις δάφνες· μαντέψτε ποιος κέρδισε.

    Όλοι αυτοί οι σαιντίστας και οι οπαδοί της επιστήμης δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να υποστηρίζουν την ομάδα τους σαν παιδιά που τσακώνονται στην αλάνα· και η ελαφρότητα των επιχειρημάτων που βλέπουμε σήμερα δεν είναι το αποτέλεσμα μιας κάποιας πτώσης του διανοητικού επιπέδου, αλλά της ίδιας της απλοϊκότητας της παλιάς διαμάχη μεταξύ κλασικιστών και μοντέρνων.

    Στην ουσία για το ζήτημα δεν υπάρχει κάτι να αποδείξουμε, ακριβώς όπως δεν υπήρχε κάτι να αποδειχθεί και σε μια παλιότερη διαμάχη μεταξύ εικονολατρών και εικονομάχων. Απλά εμείς ως παιδιά της νεοτερικότητας, θα γελάσουμε τρανταχτά με τις μαλακίες που πλακώνονταν οι άνθρωποι πριν 1500 χρόνια, την ίδια στιγμή που περισπούδαστα θα θεωρούμε πως η δική μας παιδική πίστη είναι η μοναδική αληθινή.

    Είναι αλήθεια κορίτσια, δεν υπάρχει τίποτα παραπάνω στην νεοτερικότητα και την πρόοδο από την απλή πίστη πως ό,τι λέγεται και καμώνεται σήμερα είναι ανώτερο και καλύτερο από αυτό που ειπώθηκε και καμώθηκε εχθές.

    Το πρόβλημα με αυτήν την πίστη -πέρα από την παιδικότητά της, ή μάλλον ακριβώς λόγω αυτής- είναι πως είναι εξαιρετικά εύκολο να καταρριφθεί. Είναι προφανές πως ό,τι καμώνεται σήμερα δεν είναι πάντα καλύτερο από το χθεσινό, αλλά αν είσαι οπαδός της προόδου πρέπει να υπερασπιστείς αυτό το ψέμα με αυταπάρνηση. Κι εδώ που τα λέμε εκεί στο τέλος του προηγούμενου 30ετους συνέβη μια αρκετά μεγάλη τρικλοποδιά που μας πήρε κάποιο καιρό να την ξεχάσουμε.

    Διότι με κάποιο τρόπο έπρεπε να αποκηρύξουμε τον ναζισμό των ηττημένων (κάτι που ήταν σημερινό), να παραδεχθούμε ότι το τώρα δεν είναι πάντα καλύτερο, και πως σε αυτή την πορεία της προόδου υπάρχουν και σκωλικωιδείς απολήξεις· αδιέξοδα δηλαδή που παρότι κάποια στιγμή υπήρξαν καινούργια (άρα και καλύτερα) τελικά δεν ήταν.

    H παλιά αποστροφή ότι η νεοτερικότητα κάηκε στους φούρνους τους Άουσβιτς είναι μια άβολη αλήθεια που οι οπαδοί της προόδου δεν αντέχουν να αντιμετωπίσουν. Ένας σημερινός fact checker, από αυτούς που οι οπαδοί της προόδου τόσο πολύ αρέσκονται να συμβουλεύονται, θα έγραφε επί του θέματος πως η φράση δεν είναι ακριβής καθώς το μπίρκενάου ήταν το βασικό στρατόπεδο εξόντωσης κι άρα η ρήση δεν είναι παραπλανητική. Το ερώτημα θα ήταν τι μπορεί να περιμένει κανείς από τους απόγονους της γραφειοκρατικής λογοκρισίας, αλλά αυτό είναι ένα ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι προοδευτικοί πιστοί.

    Όπως κι αν έχει, είτε γιατί την ξεχάσαμε, είτε γιατί αρχίσαμε να μιλάμε για το δάχτυλο κι όχι για το φεγγάρι, την αποστροφή περί φούρνων και νεοτερικότητας την πετάξαμε στα σκουπίδια γιατί ήταν άβολη, αλλά την ιδέα πως υπάρχουν σκωληκοειδής απολήξεις στην πρόοδο δεν την εγκαταλείψαμε. Μια τέτοια σκωληκοειδή απόληξη έγιναν και τα 80 χρόνια των σοβιετιών μόλις κι αυτά με τη σειρά τους κατέρρευσαν και ηττήθηκαν. Και ήταν μεγάλη ήττα για πολλούς πιστούς της προόδου η συνειδητοποίηση πως αυτά τα πιονέρικα σπερματοζωάρια, όχι μόνο δεν γκάστρωσαν την ιστορία, αλλά κατέληξαν στο παχύ της έντερο.

    Κάπως έτσι καταλήξαμε στο τέλος της ιστορίας του φουκουσίμα, για το οποίο πολλοί τσίνησαν, ακριβώς διότι προσπαθούσε να μας πείσει ότι τίποτα καλύτερο δεν πρόκειται να έρθει πέρα από το δυτικό λιμπεραλιστάν· φτάσαμε στο τέλος του δρόμου, κατεβείτε από το τρένο και αν θέλετε πρόοδο, να πάτε να την ψάξετε αλλού. Θυμάμαι ήταν ο βάλερστειν εκεί στα μέσα τέλη των 90s που γελώντας κάτω από τα μουστάκια του μας είπε ότι το τέλος των σοβιετιών ήταν απλά το ένα παπούτσι που έπεσε και τώρα έπρεπε να περιμένουμε το άλλο. Αλλά ποιος τον άκουγε τον παππού, τους παππούδες άλλωστε η πρόοδος τους έχει γραμμένους, γιατί ανήκουν στο εχθές.

    Κι έτσι εντελώς ως παιδιά της εποχής μας αρχίσαμε να ψάχνουμε την πρόοδο αλλού· και κάπως έπρεπε να τη βρούμε προκειμένου να μην καταλήξουμε σαν αυτούς του χριστιανούς που δεν μπορούν να βρουν τον θεό. Ακόμα και τα πιο αστεία παιδικά τερτίπια άρχισαν να ονομάζονται πρόοδος. Απαγορεύονται τα πλαστικά καλαμάκια? Πρόοδος· ίσως όχι αρκετή αλλά σίγουρα πρόοδος. Απαγορεύεται να λέμε νέγρος και πρέπει να λέμε μαύρος? Πρόοδος. Απαγορεύεται να λέμε μαύρος και πρέπει να λέμε αφροαμερικανός? Ακόμα μεγαλύτερη πρόοδος. Είναι τα βιολογικά φύλα ξεπερασμένα? Ποιος είσαι εσύ να μιλάς για γυναίκες και άντρες ρε μπούμερ?

    Εδώ που τα λέμε τα τερτίπια πρέπει να αντανακλούν την εποχή σου. Το 1930 ήταν της μόδας τα φράγματα κι έτσι η πρόοδος είχε το χρώμα του μπετό και τον ήχο των μετασχηματιστών υψηλής τάσης. Ε σήμερα που τα μπετά δεν είναι και τόσο καινούργια πια χρειαζόμαστε κάτι πιο πολύχρωμο. Το 1930 έβαλες στο φούρνο το καλαμπόκι και έγινε κορνφλεικς, το 1980 έβαλες τη σόγια στο φούρνο αφού την είχε βαπτίσει στο εξάνιο και έφτιαξες τον “κιμά σόγιας”. Είναι δυνατό το 2020 να μην έχεις φτιάξει κάτι πιο καινούργιο κι άρα καλύτερο από αυτό?

    Όμως το βλέπουμε ξεκάθαρα πως αυτή η πίστη κάπως ξεθωριάζει και ζούμε σε μια εποχή όπου οι πιθανές σκωληκοειδείς απολήξεις πολλαπλασιάζονται.

    Αλλά μη φοβού οπαδοί της προόδου, αν προσέξατε λίγο παραπάνω, για να μετατραπεί κάτι καινούργιο σε σκωληκοειδή απόληξη πρέπει πρώτα να ηττηθεί. Αν δεν ηττηθεί τότε απλά θα ξεχαστεί και θα γίνει μια αδιάφορη ιστορική υποσημείωση όπως έγιναν τα βρετανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Ν.Αφρική ή οι λοβοτομές των ψυχιάτρων· ή όπως έχει γίνει ήδη ο κόβιντ. Ακόμα και οι πιο φανατικοί εμβολιολάτρες άρχισαν να πάσχουν από “εμβολιαστική κόπωση” και έπαψαν να είναι up-to-date με το “εμβολιαστικό τους πρόγραμμα”. Κάποια έγραψε στην πρόσκληση των γενεθλίων της την προηγούμενη βδομάδα να έρθουν οι καλεσμένοι στο πάρτι αφού κάνουν κόβιντ τεστ και ακόμα δεν κατάλαβε γιατί κανείς δεν πήγε στο πάρτι.

    Η πίστη στην πρόοδο και η παλιά καλή ένοχη συνείδηση που όλοι ξέρουμε από την αρχαιότητα, είναι οι καλύτεροι οδηγοί στο δρόμο της λησμονιάς· πόσο μάλλον σε μια εποχή όπου το αιώνιο τώρα είναι το εμπεδωμένο δόγμα. Διότι αν χρειάζεσαι κάτι ως οπαδός της προόδου που έχει ξεπεράσει τα 25 έτη της ζωής του, αυτό είναι σίγουρα ασθενή μνήμη. Πως τολμάει η σκρόφα να ζητάει τον φλεβάρη του 2023 να πάμε τσεκαρισμένοι στο πάρτι της?

    Οι πιο κουλτουριάρηδες ανάμεσά μας, θα τονίσουν πως η πρόοδος, δεν είναι μια γραμμική πορεία προς τον παράδεισο, όπως πιστεύουν οι αδαείς συμπολίτες τους, αλλά μια σπειροειδής πορεία που ταλαντώνεται καθώς κοιτάζει το μέλλον . Τα κάτω της ταλάντωσης είναι οι σκωληκοειδείς απολήξεις που λέγαμε. Κάπως δηλαδή σαν την πούτσα του γουρουνιού την ώρα που κοιτάζει περήφανη το μουνί της σκρόφας. Αν λοιπόν είχατε την ατυχία να βιώσετε κάτι σημερινό που δεν ήταν καλύτερο σε σχέση με κάτι χθεσινό, τότε αναμφίβολα έχει να κάνει με μια πτωτική ταλάντωση της ιστορίας· στο δρόμο προς το μουνί της σκρόφας πάντα.

    Διότι οι κουλτουριάρηδες κατάλαβαν σχετικά γρήγορα το πρόβλημα που παρουσιάστηκε από την ίδια τους την πίστη στην πρόοδο, ένα πρόβλημα που μοιραζόταν άλλωστε και ο ρομαντισμός. Με λίγα λόγια είναι πρακτικά αδύνατο να έχεις περάσει μερικά χρόνια πάνω στη γη, χωρίς να έχεις γνωρίσει μερικές από αυτές τις πτωτικές ταλαντώσεις ή σκωληκοειδείς απολήξεις, δεν θα μαλώσουμε τώρα στην ορολογία. Άρα είναι αδύνατο να είσαι ενήλικος και να συνεχίζεις να πιστεύεις στην πρόοδο, με τον ίδιο τρόπο που είναι αδύνατο να πιστεύεις στον εξίσου ιδεαλιστικό ρομαντικό έρωτα.

    Γι’αυτό το λόγο σε όλα τα ρομαντικά έργα ο τέλειος έρωτας πρέπει να είναι σύντομος και ιδανικά να έχει τα σημάδια ενός τραγικού τέλους. Δεν ήταν η σκρόφα που ροχάλιζε κύριε πρόεδρε αλλά η μοίρα το έφερε να πεθάνει από ξαφνικίτιδα προκειμένου ο έρωτας μου να μείνει ιδανικός. Με κάτι τέτοια τερτίπια τα βγάζουν πέρα και οι οπαδοί της προόδου, είτε αυτά είναι γουρουνοπουτσες, είτε λωτοφαγικά όργια, είτε συκοφαντίες.

    Διότι ίσως το παλιότερο κόλπο των οπαδών της προόδου δεν είναι άλλο από τη συκοφαντική δυσφήμιση. Αν το παρόν δεν είναι και τόσο καλύτερο από το παρελθόν, μπορούμε πάντα να δυσφημίσουμε το παρελθόν. Η ορίτζιναλ εκδοχή αυτής της τακτικής δεν είναι άλλη από τον μαύρο και οπισθοδρομικό μεσαίωνα, όπως βαφτίστηκε από τους μοντέρνους συγγραφείς και από τότε αναπαράγεται χωρίς κανένα fact checking. Αν η τρώγλη στο μπρίστολ και οι άθλιες συνθήκες εργασίας στα ορυχεία της ουαλίας δεν μπορούν να είναι υπερασπίσημες ούτε στα μάτια των οπαδών της προόδου, μπορείς να αρχίσεις να λες για το πόσο χειρότερα ήταν τα πράγματα παλιότερα· έτσι κι αλλιώς κανείς δεν πρόκειται να σε κατηγορήσει πως λες ψέμματα γιατί όλοι όσοι μπορούσαν να το κάνουν έχουν ήδη πεθάνει.

    Αν η ανηδονία της σημερινής χειραφετημένης γυναίκας δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά (ή μάλλον καλύτερα λόγω) των εκατοντάδων ψυχοθεραπευτικών συνεδριών, τα γουορκσοπς σεξουαλικής αφύπνισης και του γενικότερου ανώτερου επιπέδου “αυτογνωσίας”, τότε είναι μια κάποια παρηγοριά να της πούμε ότι η γιαγιά της δεν ήξερε που βρίσκεται το μουνί της και η μάνα της γεννήθηκε από κάποιο τυχαίο περιστατικό βιασμού. Και στο κάτω κάτω -αν δεν της κάνει αυτό- να πάει να αγοράσει ένα hitachi magic wand και να μην πρήζει. Η πρόοδος έχει πάντα λύσεις.

    Διότι εδώ που τα λέμε οι γυναίκες είναι ίσως οι μεγαλύτεροι στόχοι αυτής της προπαγάνδας όπως σωστά μας δείχνει και ο ουελμπέκ στα στοιχειώδη σωματίδια του αλλά και ο προπάτορας του ο τσέστερτον. Όχι διότι κάποιος λυπήθηκε τους άντρες, αλλά διότι αυτοί αποσύρθηκαν εδώ και καιρό· στο κάτω κάτω τι πρόοδο να βιώσεις ως γραφειοκράτης σφραγιδοκράτωρ? Ο μπαμπάς σου είχε κατά γενική ομολογία πιο γαμάτο αυτοκίνητο από εσένα και πιθανότατα μια πολύ πιο ουσιαστική δουλειά.

    Χρειάζονται εξαιρετικές ποσότητες εθελοτυφλούς αυταπάρνησης για να πείσεις τις γυναίκες πως οι μανάδες τους ζήσανε μια χειρότερη ζωή, είτε ακολούθησαν το γενικό δόγμα της άτεκνης προόδου είτε μη. Αν ακολούθησαν το δρόμο της καριέρας, γρήγορα αντιμετώπισαν τα ίδια προβλήματα με τους άντρες συναδέλφους τους και παρότι η μάνα τους μπορεί να μην οδηγούσε σπάνια το βίωσε ως κάτι συντριπτικό. Κι αν πρόλαβαν αρκετά γρήγορα να καταλάβουν τα αδιέξοδα της καριέρας και προτίμησαν να γίνουν μάνες, καλή τους τύχη να ορίσουν αυτό το ζογκλάζ που ονομάζουν καθημερινότητα ως καλή ζωή· ένα ζογκλάζ στο οποίο πρέπει μονίμως να κλέβουν από την κάθε πτυχή της ζωής τους προκειμένου να το συνεχίζουν. Και μπορεί στον έξω κόσμο υποκριτικά να λένε ότι τα κάνουν όλα και συμφέρουν, αλλά κανείς δεν ζήλεψε τη μοίρα του υποκριτή όπως μας έχουν δείξει εκατοντάδες λογοτεχνικά έργα· η ψυχούλα τους το ξέρει.

    Δεν είναι τυχαίο πως ακριβώς σε αυτό το πεδίο είναι που βλέπουμε να αναπτύσσονται οι πιο ακραίες θεωρίες. Εντάξει η μάνα σου ζούσε μια εμφανώς καλύτερη ζωή από εσένα, αλλά τι να το κάνεις που ήταν μονίμως ένα θύμα βιασμού 🙂

    Όπως ζήσανε γενιές σοβιετικών και δυτικών πολιτών, όσο πιο ζορισμένη είναι η κατάσταση τόσο πιο ιδεαλιστικά ακραία γίνεται η προπαγάνδα. Αν πουσάρουμε ορμόνες σε δεκάχρονα παιδιά “επειδή το επέλεξαν με ωριμότηταόπως διαβεβαίωσε ο θεράπων ψυχίατρος, στείρωση σε 25χρονα ως υπεύθυνη επιλογή για να σωθεί το κλίμα και ευθανασία σε μεσήλικους γιατί δεν άντεξαν το τσίρκο, αυτά δεν είναι τα σημάδια του γενναίου νέου κόσμου, αλλά του άλλου παπουτσιού της προόδου που πέφτει όπως μας έλεγε ο βάλερστειν.

    Σε κάθε περίπτωση κανείς δεν μπορεί να ζηλεύει αυτόν τον καιρό τους οπαδούς τη προόδου. Πηδάνε από θέμα σε θέμα μαζί με την επικαιρότητα κρατώντας μονίμως το μουτζούρη την ίδια στιγμή που θα πρέπει να χαμογελάνε διότι ζούνε ανεπιφύλακτα στον καλύτερο δυνατό κόσμο που έχει υπάρξει ποτέ. Αφού τους το λέει κάθε μέρα το νέο άιφον 15, μάλλον έτσι θα είναι 🙂

    Σαν καθυστερημένη εταιρική βασιλόπιτα, αυτό είναι το πρώτο άρθρο του 2023