• Οι πολύχρωμες εξεγέρσεις και η νέα γκλομπαλοποιημένη τάξη

    Date: 2019.11.01 | Category: ΔΙΕΘΝΗ | Tags:

    Ως πολύχρωμες επαναστάσεις τείνουμε να κατηγοριοποιούμε μια σειρά από εξεγέρσεις που καλούν σε αλλαγή καθεστώτος (regime change) σε χώρες με τις οποίες η αμερικάνικη αυτοκρατορία θέλει να ξεκαθαρίσει μερικούς λογαριασμούς. Ονομάστηκαν πολύχρωμες διότι οι εμπνευστές και σχολιαστές τους, τους έδωσαν χρώματα αντί άλλου χαρακτηρισμού. Οι πιο καλά καταγεγραμμένες περιπτώσεις είναι η συρία (που οδήγησε στον εμφύλιο), η ουκρανία (δύο φορές μάλιστα) και το χονγκ κονγκ (εξίσου δύο φορές). Υπάρχουν όμως αρκετές ακόμα για τις οποίες έχουμε λίγες πληροφορίες, όπως η αποτυχημένη πράσινη επανάσταση στο Ιραν, η επιτυχημένη κόκκινη στη Γεωργία (που μας έφερε το σακιασβίλι και μερικά χρόνια αργότερα τον πόλεμο Ρωσίας-Γεωργίας το 2008).

    Αν προσπαθήσουμε να βρούμε ομοιότητες μεταξύ τους, θα δούμε ότι υπάρχουν πολλές, τόσο με αυτές για τις οποίες η αυτοκρατορική εμπλοκή είναι γνωστή η άμεση, όσο και με άλλες για τις οποίες δεν έχουμε τέτοιες πληροφορίες ή ενδείξεις. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως αρκετές από τις ομοιότητες είναι κοινές ανεξαρτήτως αυτοκρατορικής εμπλοκής.

    Το πως λειτουργεί η αυτοκρατορική εμπλοκή είναι λίγο πολύ εύκολο να το δούμε. Οι ΗΠΑ πέρασαν, στα τέλη των 60s και κατά τη διάρκεια των 70s, μια εξίσου παρατεταμένη κοινωνική κρίση και οι τρόποι που χρησιμοποιήθηκαν για να αντιμετωπιστεί (και να καναλαριστεί) αυτή, έδωσαν τα εργαλεία στις ελίτ να εξάγουν αυτές τις μεθόδους, που είναι όλο και πιο επιτυχημένες, όσο πιο κοντά βρίσκεται η χώρα στόχος στο καπιταλιστικό κοσμοσύστημα (το οποίο είναι φτιαγμένο καθ’ ομοίωση του αμερικάνικου).

     

     

    Soft Power

    Το πιο βασικό εργαλείο, ονομάζεται ευγενικά soft power. Αυτό που κατάλαβαν αρκετοί στις ΗΠΑ στα 70s, ήταν πως τα θέματα που ξεσήκωναν το πόπολο, δεν ήταν μόνο μια απειλή, αλλά ταυτόχρονα και μια ευκαιρία. Έτσι με το να ενστερνιστούν ορισμένες φωνές από αυτές και με τη δυνατότητα που τους πρόσφεραν τα χρήματα που είχαν, μπόρεσαν σχετικά εύκολα να μεταφέρουν τη συζήτηση εκεί που τους βόλευε περισσότερο. Σε αυτή τη διαδικασία, οι πιο ακραίες φωνές αντιμετωπίζονταν με σφαίρες, την ίδια στιγμή που οι πιο αρεστές, έπαιρναν χρηματοδότηση, θέσεις σε πανεπιστήμια, συνεντεύξεις, αναγνώριση, κοινωνική ανέλιξη, με λίγα λόγια μια καριέρα και μια ζωή γύρω από τον “ακτιβισμό” τους. Κάπως έτσι η επίσημη συνέχεια του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, όχι μόνο δεν καταδιωκόταν από το FBI, αλλά με πλήρη επισημότητα ανακοίνωνε το 1985 πως από εδώ και πέρα οι μαύροι ή νέγροι -όπως αυτοπροσδιοριζόταν ο ίδιος ο Κίνγκ- μετατρέπονταν σε αφρο-αμερικάνοι. Η κρατική μηχανή και οι επίσημοι και ανεπίσημοι θεσμοί εξουσίας το αγκάλιασαν με τρομακτική ταχύτητα, την ίδια ακριβώς στιγμή που έθεταν σε εφαρμογή το σύστημα όπου θα έκανε αυτούς τους νέους αφρο-αμερικάνους τους αδιαμφισβήτητους πρωταγωνιστές του αμερικάνικου γκουλαγκ αρχιπέλαγο.

    Το ίδιο γιατρικό εφαρμόστηκε και σε άλλους τομείς (όπως τα “gender studies” – υπέροχο άρθρο που καταπιάνεται και με αυτό το Which Feminisms?) με εξίσου εξαιρετικά αποτελέσματα. Τις περισσότερες φορές η άμεση βία δεν ήταν καν αναγκαία καθώς η μία άποψη τυπωνόταν σε φυλλάδια στον πολύγραφο και μοιραζόταν χέρι με χέρι και η άλλη γινόταν άρθρα επί άρθρων σε εφημερίδες, σε συνέδρια, αποκτούσε περγαμηνές σε πανεπιστήμια και βιβλιογραφία.

    Ήρθε λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου και η πτώση του τείχους έβγαλε βρώμα πως το αντίπαλο δέος είχε ήδη ψοφήσει στην καρδιά του, σε αυτά τα περίφημα 90s· έτσι το αμερικάνικο όνειρο παρέμεινε όχι μόνο κυρίαρχο, αλλά έγινε και μοναδικό. Πράγμα που έδωσε τροφή στον παραπάνω μηχανισμό να επεκταθεί. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε αβέρτα σε πρώην σοβιετίες χώρες της ανατολικής ευρώπης, ως μέθοδος για να εγκαθιδρυθούν κυβερνήσεις φιλικές προς την αυτοκρατορία. Το σκηνικό ήταν εξαιρετικά εύφορο. Κατεστραμμένες οικονομίες από τις θεραπείες “σοκ” του ΔΝΤ, γενιές ολόκληρες που θεωρήθηκαν πλεονάζουσες μαζί με την αντίστοιχη παραγωγή που καταστράφηκε και η υπόσχεση του αμερικάνικου ονείρου να μην έρχεται ποτέ πιο κοντά στα σύνορά τους. Δεν θέλει ούτε πολύ φαντασία, ούτε πολύ χρήμα για να κατηγορήσεις την παλιά σοβιετική φρουρά που ακόμα μισοκυβερνούσε και να ζητήσεις νέους λαμπερούς μακρόν που θα έφερναν την ευημερία. Η Γεωργία, η Ουκρανία, το Κυργιζιστάν που συνέβησαν λίγο ταυτόχρονα το 2003-2004 μας δίνουν μια καλή εικόνα για το μοτίβο. Η βασική ιδέα είναι out with the old, in with the new, αλλά όπως συμβαίνει και με την αλλαγή σεζόν στη μόδα, αυτό το καινούργιο δεν μπορούμε να το πούμε και καλύτερο. Όπως βλέπουμε στο matrix ή στο V for Vendetta, το παλιό καταπιεστικό καθεστός, είναι απλά αυτό· η αντίδραση δεν συνοδεύεται από κάποιο συγκεκριμένο όνειρο για το μέλλον αντίστοιχο πχ με το σοβιετικό του γη και ελευθερία. Ουδέτερα συνθήματα όπως “λιγότερη διαφθορά” που ακούμε συνέχεια σε τέτοιες περιστάσεις, είναι αποδεκτά από όλους αλλά συνάμα και κενά περιεχομένου. Όσο κενή περιεχομένου ήταν και η αντίστοιχη διακήρυξη του playstation (ως αρχηγού της ΝΔ) στις εκλογές του 2004.

    Με λίγα λόγια, έχουμε το αντίστοιχο των αγροτικών επαναστάσεων, όπου οι ντόπιοι εξεγείρονται με αφορμή το τάδε ή το δείνα ζήτημα, αλλά αυτό που ζητάνε είναι στην ουσία μια καλύτερη εκδοχή του ίδιου αμερικάνικου ονείρου για τους ίδιους, ένα ζήτημα δηλαδή τεχνοκρατικό, του ποιος μπορεί να σε φέρει πιο κοντά σε αυτό.

     

     

    Αγροτικές επαναστάσεις

    Τέτοιου είδους εξεγέρσεις είναι σπάνια απειλητικές για οποιοδήποτε καθεστώς, ακόμα κι όταν οδηγήσουν σε αλλαγή κυβέρνησης. Αντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα με ένα συνδιασμό αδιαφορίας, υπομονής και βαρβαρότητας που έχουμε δει τόσο συχνά την τελευταία δεκαετία. Το μόνο που αλλάζει είναι το μείγμα και οι τοπικές συνθήκες. Δεν χρειάζεται να ψάχνετε πολύ μακριά από το να δείτε το κίνημα των πλατειών του 2011 στην ελλάδα.

    Αυτό που κάνει τα πράγματα εύκολα, είναι η έλλειψη ενός διαφορετικού οράματος για τον τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας (δηλαδή τι ζωή θέλουμε να ζούμε), έλλειψη που υπάρχει στις περισσότερες κοινωνίες του κοσμοσυστήματος, παρά το γεγονός πως είναι εξίσου εμφανής η δυσαρέσκεια προς τις υπάρχουσες λύσεις. Το αιώνια τώρα στο οποίο ζούμε, είναι το μάτριξ του ΤΙΝΑ που δεν μας επιτρέπει να δούμε παραέξω.

    Το να δεις έξω από αυτό είναι μια πολύ δύσκολη άσκηση. Διαβάζοντας για την ανατολική γερμανία του 1989, εντυπωσιάστηκα για το πόσο φλώρος ήταν ο δικτάτορας Έρικ Χόνεκερ. Σύμφωνα με τη δυτική φιλολογία, επρόκειτο για ένα αγύριστο κεφάλι που δεν ήθελε καμία αλλαγή στο σύστημα, αλλά σύμφωνα με το τι συνέβη στο έδαφος της ανατολικής γερμανίας, ήταν ένας φλώρος που προτίμησε να χάσει την εξουσία από το να χύσει λίγο αίμα. Άπαξ και το δεις αυτό, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη οξυδέρκεια για να συμπεράνει κανείς πως ο μακρόν μπροστά του είναι ένα αδίστακτο τέρας της αποκαλύψεως.

    Σε τι διαφέρει η ανατολική γερμανία του 1989 από τη γαλλία των κίτρινων γιλέκων του 2018-19? Στο ότι το απογοητευμένο και στις δύο περιπτώσεις πόπολο της μίας περίπτωσης (αυτής της ανατολικής γερμανίας), είχε στο μυαλό του έναν τρόπο για να γίνουν τα πράγματα καλύτερα (ανεξάρτητα αν έγιναν) κι ότι η ηγεσία του SED ένιωθε πολύ πιο διαβλητή από την ηγεσία του μακρόν στη γαλλία κάτι που είναι πολύ σημαντικό για κάθε γραφειοκρατία που καλείται να διαπράξει εγκληματικές ενέργειες.

    Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα. Στη Χιλή πριν μερικές μέρες σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας δύο ντουζίνες άνθρωποι σε μια εμφανώς υπερβολική αντίδραση για τις ταραχές που έγιναν εκεί με αφορμή την αύξηση των εισιτηρίων των αστικών συγκοινωνιών. Στα ΜΜΕ θα βρείτε ελάχιστες πληροφορίες, αλλά όπως έγραφα και παραπάνω, αυτή είναι η διαφορά του μίγματος της αντίδρασης στην εξέγερση. Μια αντίστοιχη υπερβολική αντίδραση είχαμε και από το καθεστώς assad στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της Douma και της Daara το 2011 (με αντίστοιχους νεκρούς)· τέτοιες αντιδράσεις ξεσηκώνουν το πλήθος, αλλά γιατί στη μία περίπτωση είχαμε έναν εμφύλιο που ακόμα δεν έχει τελειώσει και στην άλλη απλά μερικές κιθάρες?

     

     

    The right to bear arms

    Η απάντηση νομίζω, πέρα από τις τοπικές διαφορές, είναι σχετικά απλή και γνωστή από τον ύστερο μεσαίωνα. Η πρόσβαση του πόπολου σε όπλα. Στη Συρία σχεδόν αμέσως υπήρχαν τόσες καραβιές όπλων που μοιράζονταν σαν καραμέλες, όσο και καραβιές από περιφερόμενα τζιχάντια που μόλις είχαν σχολάσει από τη λιβύη. Στη χιλή ή στη γαλλία είναι μάλλον απίθανο να δούμε κάτι τέτοιο.

    Όσο τα όπλα ήταν εύκολο να παραχθούν από το ίδιο το πόπολο (τόξα), απαγορευόταν η εξάσκηση με αυτά (δηλαδή το κυνήγι). Έτσι εξηγείται γιατί το κυνήγι ήταν παράνομο στα πλούσια ευρωπαϊκά δάση, όχι γιατί οι αριστοκράτες δεν θα είχαν αρκετά κουνέλια και αγριογούρουνα να φάνε*. Όταν τα όπλα έγιναν πυροβόλα και απέκτησαν μια δυσκολότερη τεχνική στην παραγωγή, αλλά μια τεράστια ευκολία στη χρήση χωρίς ιδιαίτερη εξάσκηση, έγινε σημαντικός ο έλεγχος της κατοχής τους. Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστική και καλά καταγεγραμμένη σπουδή του θέματος από τους ναπολεόντειους πολέμους (ή κατά βάλερσταιν ο δεύτερος ευρωπαϊκός 30ης). Εκεί η μία πλευρά -η επαναστατική γαλλία- είχε προσφέρει άπλετα όπλα στο πόπολο το οποίο, ως ο πρώτος εθνικός στρατός, σάρωνε στα πεδία των μαχών εναντίων των απολυταρχιών· ακόμα κι έτσι, οι γερμανοί πρίγκιπες, των οποίων το κεφάλι παίζονταν κορώνα γράμματα, δυσκολεύονταν να οπλίσουν αντίστοιχα το δικό τους πόπολο προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους γάλλους.

    Το αυτό φυσικά ισχύει και για τις ΗΠΑ όπου το δικαίωμα των πολιτών να φέρουν όπλα γίνεται ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της νεαρής δημοκρατίας. Σε αυτό ακριβώς το πνεύμα είναι και η εκεί σπουδή εναντίων της οπλοκατοχής τα τελευταία 10-15 χρόνια.

    * με τον αναθεωρητισμό που κυκλοφορεί, όποιος μου βρει ικανή χρηματοδότηση, μπορώ να ερίσω ότι η απαγόρευση του κυνηγιού από το πόπολο ήταν ένα πρώιμο οικολογικό μέτρο. Ευκολάκι.

     

     

    Πίσω στις πλατείες

    Ας μην ξεφεύγουμε όμως από το θέμα μας που είναι οι “πολύχρωμες επαναστάσεις”. Είμασταν στο σημείο, όπου αυτές οι αγροτικές εξεγέρσεις σπάνια είναι απειλητικές για το καθεστώς, καθώς εξίσου πιο σπάνια, υπάρχει ένα βασικό επίδικο, και άρα αντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα· εκτός κι αν μπλεχθούν με σημαντικό τρόπο διάφορες ξένες δυνάμεις. Τότε και μόνο τότε έχει σημασία η εσωτερική κατανομή του πληθυσμού σε σχέση με τους κυβερνώντες. Ξεκάθαρα αποτυχημένες περιπτώσεις, όπου η αυτοκρατορία είχε μπλεχθεί ήταν η Τουρκία (με το γκεζί), η πράσινη επανάσταση στο Ιραν το 2010 και ξανά το 2018 και οι πάμπολες αποτυχημένες παρεμβάσεις στη Βενεζουέλα. Από εδώ μπορούμε να βρούμε ενδιαφέροντα μοτίβα.

    Και στις τρεις περιπτώσεις το καθεστώς που βρισκόταν υπό επίθεση μπορούσε να δείξει ότι διέθετε μεγαλύτερη υποστήριξη στο πόπολο από τους διαμαρτυρόμενους. Οι αντισυγκεντρώσεις του σουλτανούκου, του τσάβεζ και των “συντηρητικών” αγιατολάδων μπόρεσαν και έκλεψαν από τους διαμαρτυρόμενους το Vox Populi, Vox Dei της υπόθεσης· ότι δηλαδή εκφράζουν την πλειοψηφία του λαού. Την ίδια στιγμή στο Ιράν το 2010 είχαμε μια πολύ ξεκάθαρη εσωτερική πολιτική σύγκρουση, όπου μέρος της πολιτικής ελίτ (οι “μπαζαρί” δηλαδή οι πιο ελευθερο-αγορίτες) καβάλησε το άλογο της αλλαγής και προσπάθησε να πάρει την εξουσία (που είχαν ξαναχάσει στις εκλογές που μόλις είχαν γίνει). Το 2018 που αυτή η πολιτική κάλυψη δεν υπήρχε, παρά το γεγονός ότι οι διαμαρτυρίες εξέφραζαν μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού λόγω της οικονομικής κρίσης, πολιτικά δεν μπορούσαν να πάρουν μορφή διαφορετική από τις φαιδρότητες για τα ντόπια δεδομένα του πολέμου κατά της μαντίλας και των οπαδών του σάχη. Εξού και η πολιτική αναταραχή το 2010 θορύβησε πολύ περισσότερο τους αγιατολάδες από την θεωρητικά πιο σοβαρή του 2018.

     

     

    Το επαναστατικό υποκείμενο

    Είναι πάντα δύσκολο να μιλήσεις για τα υποκείμενα αυτών των εξεγέρσεων χωρίς να αρχίσεις να περιπτωσιολογείς, αλλά πιστεύω ότι μπορούμε να ρίξουμε μερικές αδρές γραμμές. Στις εξεγέρσεις του δυτικού κόσμου, υπάρχει μια σχετικά ξεκάθαρη εναντίωση στο φιλελέ γκλομπαλιστάν με τη μία ή την άλλη μορφή (υπό αυτή την έννοια η εξέγερση στη χιλή είναι “δυτικού τύπου”, καθώς οι χιλιάνοι ταϊζονται με αυτό το σανό από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο πρόεδρος πινοσέτ). Στη μη-δύση υπάρχει συχνά μια ελαφριά φαντασίωση περί των δυτικών “προνομίων” ή “ελευθεριών” και την πρόσβαση σε αυτά. Δημοκρατία, ελευθερία λόγου και έκφρασης κι ένας δυτικός τρόπος ζωής, όπως αυτός υπάρχει ήδη ως κεντρική φαντασίωση στις κοινωνίες τους. Μπορούμε να μιλήσουμε δηλαδή για την ύπαρξη μιας γκλομπαλοποιημένης τάξης ανθρώπων με κοινές χαλαρές φαντασιακές αναφορές μεταξύ τους. Αυτοί οι άνθρωποι μοιάζουν πολύ με εμάς τους δυτικούς, βλέπουν παρόμοια youtube, η φαντασία τους εξιτάρεται από τα ίδια netflix, κρατάμε τις ίδιες φαντασιώσεις περί ατομικότητας με τη διαφορά ότι αυτοί δεν έχουν συχνά βιώσει το “όνειρο” της φιλελέ δημοκρατίας κι άρα και την απογοήτευσή της.

    Σε σχέση με τους εκσυγχρονιστές των 50s-60s που επίσης ήθελαν να εκδυτικοποιήσουν τις κοινωνίες τους, η καινούργια τάξη είναι πολύ πιο πλατιά αριθμητικά, οι ιδεολογικές της αναφορές είναι πολύ πιο διαχυμένες και λιγότερο επικεντρωμένες στο παλιό δίπολο της ανάπτυξης του λεσέ φέρ ή του κρατικού καπιταλισμού (AKA σοβιετικό μοντέλο). Τα πρότυπο της startup και της τέσλα δεν είναι δα κανένα ολοκληρωμένο όνειρο για κοινωνικό μετασχηματισμό, ούτε καν συνειδητοποιημένο για τους περισσότερους ως τέτοιο (θέλει μια ειδική φάρα αυτή με MBA που έχει εκπαιδευθεί σε αυτό). Δεν έχουν καν την απαίτηση να αναλάβουν την εξουσία όπως οι παλιότεροι, προτιμούν η εξουσία να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους, όπως είδαμε και στην ελλάδα ή την ισπανία η ανάθεση είναι εξίσου βασικό χαρακτηριστικό. Σε αντίθεση με τα 50s-60s δεν ζητάνε ή περιμένουν κάποια ριζοσπαστική αλλαγή από την υπάρχουσα κατάσταση.

    Σε αυτή την ομάδα απευθύνεται κυρίως το soft power για να στρατολογήσει, διότι ιδεολογικά βρίσκεται πολύ κοντά τους. ΜΚΟ που τους προσφέρουν δουλειές, χρήματα, ταξίδια στο εξωτερικό και συνέδρια κι ένα feel good αδιευκρίνιστο στόχο όπως “το να βοηθήσουν μετανάστες”, να “προωθήσουν την ελευθερία” , τη “διαφάνεια”, την “δημοκρατία”, τον “πολιτισμό”, το “περιβάλλον” ή την “καταπολέμηση της διαφθοράς”. Στη χειρότερη τους προσφέρει τη φαντασίωση μιας διεξόδου στον πρώτο κόσμο. Νομίζω πως όσοι είχατε μπλέξει προσωπικά ή έχετε αντίστοιχους γνωστούς με τις δουλείες που δημιούργησε στην ελλάδα το μεταναστευτικό, καταλαβαίνετε καλά για ποιο πράγμα μιλάω. Φανταστείτε πόσο μεγαλύτερο εφέ έχει αυτό σε χώρες όπου η ανεργία είναι ακόμα μεγαλύτερη, οι μισθοί ακόμα μικρότεροι και οι “δυτικές αξίες” λιγότερο διαδεδομένες. Στην ουσία δημιουργεί έναν στρατό έτοιμο σε κάθε κάλεσμα που ελπίζεις να δημιουργήσει την κρίσιμη εκείνη μάζα που θα κατευθύνει τις εξελίξεις. Με την παλιά αργκό αυτοί είναι οι νέοι επαγγελματίες επαναστάτες.

    Η ουκρανία (και τις δύο φορές), η αίγυπτος, το ιραν το 2010, η βενεζουέλα, η τουρκία με το γκεζί είναι νομίζω χαρακτηριστικές τέτοιες περιπτώσεις. Από αυτές η ουκρανία και η αίγυπτος είναι αρκετά ενδιαφέρουσες μακροσκοπικά διότι ακριβώς δικαιώθηκαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

    Στην ουκρανία την πρώτη φορά είχαμε την ιδέα του μπερλουσκονισμού ως λύση για την κοινωνία, όπου το ρόλο ανέλαβε να παίξει η γιούλια τιμοσένκο. Η πλήρης απογοήτευση που δημιούργησε, οδήγησε “πίσω στο παλιό καθεστός” το οποίο διέφερε με την γιούλια λιγότερο απ’ όσο διαφέρει ο σύριζα από τον κούλη. Όταν φτάνουμε στη Μαιντάν 2, το κεντρικό σύνθημα πια δεν είναι να γίνει η ουκρανία σαν τον δυτικό κόσμο, αλλά να έχουμε τη δυνατότητα να φύγουμε από εδώ· o γιανούκοβιτς -σύμφωνα με τους διαδηλωτές- απειλούσε αυτή τη δυνατότητα διότι ήθελε να τερματίσει αυτή την αστειότητα που ονομάζεται “δρόμος προς την ένταξη στην ΕΕ”. Παρότι είναι προφανές πως αυτός ο δρόμος προς την ΕΕ δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ, όπως και στην τουρκία (ή τελικά ακόμα και σε κουτσουλιές όπως η β.μακεδονία), οι διαδηλωτές το θεώρησαν τόσο σημαντικό για να κάτσουν στο κρύο να κάνουν παρέα με ναζίδια και ματατζήδες. Εδώ βλέπουμε συγκρίσεις με την ανατολική ευρώπη του 1989, όπου το δυτικό όνειρο ήταν αρκετή συγκολλητική ουσία (μαζί με τα δις της νούλαντ και την κινητοποίηση των αναθεωρητών του β.παγκοσμίου πολέμου) για να μην μπορέσει το καθεστώς να αντιδράσει αρκετά μακρονικά χωρίς συνέπειες. Το καθεστώς άλλωστε δεν μπορούσε παρά να υποσχεθεί μία από τα ίδια σκατά. Τα σκατά του νικητή της μαιντάν 2 ποροσένκο’άλλωστε -παρότι χειρότερα- θα τα βίωναν αργότερα (διότι ΔΝΤ, τι φανταστήκατε?).

    Η αίγυπτος είναι εξίσου ενδιαφέρουσα, διότι εκεί το δυτικό όνειρο που οδήγησε στην ανατροπή του μουμπάρακ, έφερε τη δημοκρατία που όμως την ίδια στιγμή έφερε στον αφρό τους αδελφούς μουσουλμάνους. Οι αφοί μουσουλμάνοι, είναι ο ορίτζιναλ οργανισμός που κατέκρινε από τα 60s τον εκδυτικισμό της Αιγυπτιακής κοινωνίας ως κενό και βλαπτικό και αποτέλεσε το πατρόν για τα περισσότερα ήδη δημοκρατικού ισλαμισμού στη ΜΕ και τη β.αφρική (το AKP του ερντογάν, η χαμάς, το GNU στη λιβύη και οι παλιοί ισλαμιστές που κέρδισαν τις εκλογές στην αλγερία που οδήγησε στον εκεί εμφύλιο στα 90s). Έτσι στις εκλογές που ακολούθησαν, οι αφοί μουσουλμάνοι μπόρεσαν να κινητοποιήσουν τους οπαδούς τους -με τη χρηματική βοήθεια του κατάρ κυρίως μέσω τουρκίας- και να περάσουν στο δεύτερο γύρο των εκλογών, εναντίων ενός -καλά το μαντέψατε- ελευθερο-αγορίτη μακρονίστα. Η νίκη του αδελφού μόρσι είναι σίγουρο ότι απογοήτευσε, όλους αυτούς που είχαν κάτι άλλο στο μυαλό τους όταν έλεγαν δημοκρατία, αλλά δεν θα μάθουμε ποτέ πόσοι από αυτούς ανάσαναν με ανακούφιση όταν o σίσι ανέλαβε την διακυβέρνηση (όπως μας πληροφορεί πχ ο independent)· ελπίζω δεν χρειάζεται να συμπληρώσω ρητά αυτό που ο independent βολικά ξεχνά, ότι την ανέλαβε με πραξικόπημα 🙂

    Όταν σε μια μέρα ο “πρόεδρος” σίσι σκότωσε έπισημα 150 διαμαρτυρόμενους (αδελφούς μουσουλμάνους όπως φαντάζεστε) το 2013 σε μία από τις πολλές τέτοιες επιχειρήσεις, κανένας εμφύλιος δεν ξεκίνησε.

     

    Ποιός είναι ο πιο πολύχρωμος?

    Φέτος, υπάρχει ένας σχετικά εύκολος τρόπος να δούμε ποιες διαμαρτυρίες πουσάρονται ή όχι από την αυτοκρατορία, ακριβώς διότι είναι τόσο πολλές, αλλά δεν έχουν όλες την ίδια κάλυψη και υποστήριξη. Παλιότερα έπρεπε να ψάχνουμε σε θεωρίες συνωμοσίας που κάποια στιγμή έρχονταν στην επιφάνεια ως πραγματικότητες. Τα αεροπλάνα που ξεφόρτωναν από τη λιβύη όπλα και τζιχάντια με κατεύθυνση τη συρία που ανέφερε ο φίσκ, τα 5,5δις δολάρια που έσκασε η νούλαντ στη μαιντάν 2 και οι μαντικές της ικανότητες στις πολιτικές εξελίξεις, μια αποστροφή του τζον κέρυ που λίγο πολύ παραδεχόταν αυτό που απλά ντρεπόμασταν να πούμε ανοιχτά, τα χρηματοδοτικά κανάλια που οδήγησαν στο όσκαρ σενάριο των white helmets, και οι “ανεμοθύελες” που εμπόδιζαν την αμερικάνικη αεροπορία να επέμβει κατά της isis όσο ήταν στην έρημο.

    Υπό αυτή την έννοια δεν χρειαζόμαστε τη διάσημη φωτογραφία όπου οι οπλαρχηγοί της “χωρίς καθοδηγητές” εξέγερσης στο Χονγκ Κονγκ, τα λένε με αμερικάνους “διπλωμάτες” (στις δυτικές πράβδα διπλωμάτες ονομάζονται οι υπάλληλοι των μυστικών υπηρεσιών). Χρειάζεται μόνο να δούμε πως έχουμε breaking news κάθε φορά που ανοίγει μια μύτη, τη στιγμή που στη χιλή ή στο εκουαδόρ ή στην Αϊτή μπορεί να γίνεται της πουτάνας το κάγκελο για εβδομάδες και να διαβάζουμε ένα μονόστειλο. Δεν χρειάζεται παρά να δεις τι κάνει trend στο twitter και με τι εξεγείρονται οι στρατιές του φιλελέ virtue signaling, πάντα έτοιμες να νιώσουν αποτροπιασμό για κάτι που συμβαίνει μακριά από το δικό τους κώλο. Τα πράγματα έχουν έρθει τόσο πολύ στην επιφάνεια, όπου όλα τα νέα μέσα έχουν υιοθετήσει τη μία σωστή γραμμή· ψάχνοντας για τη φωτογραφία με την αμερικάνα “διπλωμάτη” στο χονγκ κονγκ, το youtube με πληροφόρησε ευγενικά κάτω από το βίντεο, πως το μαγαζί που το ανέβασε χρηματοδοτείται και από την κινέζικη κυβέρνηση.

    Έτσι στη χιλή, στη γαλλία, την αϊτή ή την αίγυπτο το πράγμα θα αφεθεί στην τύχη του, το facebook θα κατεβάζει τα post που προωθούν το μίσος και τη βία (των γιλέκων), μέχρι να λυθεί η κατάσταση εσωτερικά (συνήθως όπως είπαμε υπέρ του υπάρχοντος καθεστώτος αν και αυτό σπάνια έχει σημασία γιατί “αγροτικές επαναστάσεις”). Στο λίβανο, το χονκ κονγκ και το ιρακ είναι πιο πιθανό να δούμε εξελίξεις ακριβώς διότι πολλοί εξωτερικοί παίκτες εμπλέκονται και προσπαθούν να αλλάξουν το “προκαθορισμένο” αποτέλεσμα. Παρότι τα φώτα της δημοσιότητας θα μένουν κολλημένα εκεί εγώ ποντάρω πως και τα τρία δράματα δεν θα κλιμακωθούν τόσο ώστε να δημιουργήσουν ανάγκη για νέο ποπκορν.

     

    Πονταρίσματα

    Ο λίβανος καίτοι μυρίζει πολύ συρία, διαθέτει μια θεσμική μνήμη του εμφυλίου και της ισραηλινής (και συριακής) κατοχής που κράτησε δεκαετίες και δύσκολα θα επιστρέψει σε αυτόν. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση που περιγράφεται είναι υπαρκτή, αλλά είναι περισσότερο το αποτέλεσμα του τέλους της μάχης για την κατάκτηση του λιβάνου, παρά η αρχή του. Ο λίβανος εδώ και πολλά χρόνια είχε γίνει το επίκεντρο της διαμάχης μεταξύ του άξονα ισραήλ-σαούδ-ΗΠΑ και ιραν-συρίας-χεζμπολα με πασπαλίσματα ευρω-αποικιοκρατίας. Η κάθε πλευρά προσπαθούσε να πουσάρει τους δικούς της ραίνοντάς τους με χρήμα. Αυτό έφτιαξε λίγο πολύ τα εξής αποτελέσματα. Από τη μία την εδραίωση και την ενίσχυση του ρόλου της χεζμπολά μετά τον νικηφόρο πόλεμο με το ισραήλ το 2006. Από την άλλη οι σαούδ με τα φράγκα προς τον χαρίρι και τον “συντηρητικό” βορά προσπάθησαν να φτιάξουν ένα αντίπαλο δέος. Όπως φαντάζεστε έφτιαξαν απλά το μεγαλύτερο μπουρδέλο για πλούσιους σαουδάραβες που ήθελαν να ξεσκάσουν στα χαλαρά ήθη της Βηρυτού.

    Η χρηματοδότηση από τους σαούδ έχει στερέψει μετά την πλήρη αποτυχία του πρότζεκτ χαρίρι· πριν δύο χρόνια ο πρωθυπουργός χαρίρι εξευτελίστηκε τελείως όταν οι σαουδάραβες τον κάλεσαν στο ριάντ όπου τον παραίτησαν και τον φυλάκισαν λίγο πολύ γιατί δεν προωθούσε τα σχέδιά τους και χρειάστηκε η παρέμβαση της ίδιας της χεζμπολά της γαλλίας και των χριστιανών του λιβάνου για την απελευθέρωση και την επιστροφή του. Από την άλλη οι βόριοι συντηρητικοί δεν είχαν καμία όρεξη να ξεκινήσουν τζιχάντ εναντίων των απίστων μεν, αλλά πολύ καλά οπλισμένων και εκπαιδευμένων δε μελών της χεζμπολά.

    Αλλά το ίδιο έχει συμβεί και με τη χρηματοδότηση της χεζμπολά μετά τη σκλήρυνση της στάσης των αμερικάνων έναντι τόσο του ιραν, όσο και της ίδιας της χεζμπολά. Αυτή η διπλή χρηματοδοτική ασφυξία δεν μπορεί να αναπληρωθεί από τις ΜΚΟ των ευρωπαίων και των αμερικάνων, που ο βασικός τους στόχος είναι να κρατήσουν όσο μπορούν τους σύριους μετανάστες μακριά από τον άσαντ.

    Ενώ λοιπόν βλέπουμε διάφορα από τα σημάδια μιας πολύχρωμης επανάστασης (δραστήριες ΜΚΟ, οικονομική ασφυξία, έντονο ενδιαφέρον από τα μήντια), πιστεύω ότι αυτό δύσκολα θα μετατραπεί σε εμφύλιο πόλεμο.

    Στο Ιρακ αντίστοιχα βλέπουμε μια μάλλον εσωτερική πολιτική διαμάχη όπου ο σάντρ προσπαθεί να ξαναβάλει χέρι στο γλυκό μετά την αποτυχία του να παίξει τον ρόλο του kingmaker στις προηγούμενες εκλογές. Ο σάντρ λίγο πολύ αποφάσισε να κρατήσει μια πιο φιλο-σαουδ στάση στις προηγούμενες εκλογές, προκειμένου να συγκρουστεί με την πιο φιλο-ιρανική φράξια του μαλίκι. Το αποτέλεσμα που είναι μια κυβέρνηση που προσπαθεί να μην πάρει θέση στην αμερικανο-ιρανική διαμάχη, άφησε τον σάντρ λίγο στην απ’ έξω και παρότι πατάει επάνω στα πολύ πραγματικά προβλήματα του κατεστραμμένου ιρακ, δεν νομίζω ότι ο άνθρωπος που κυνήγαγαν οι αμερικάνοι να σκοτώσουν το 2004, θα οδηγήσει σε ουσιαστικό regime change. Όυτε θεωρώ ότι η δυσαρέσκια προς το ιραν θα οδηγήσει το ιρακ ξανά στην αγκαλιά των αμερικάνων, όπως προσπάθησαν με την ISIS το 2014-15.

     

    Τέλος το χόνγκ κόνγκ αποτελεί μια μετα-αποικιακή κουτσουλιά που ελάχιστη σχέση έχει με την κίνα, παρά το γεγονός ότι αποτελούν τυπικά ένα κράτος. Η εντελώς εκτός πραγματικότητας ενασχόληση των δυτικών ΜΜΕ με τα άδιαφορα δράματα που εκτυλίσσονται σε αυτό, αποτελεί περισσότερο την αντανάκλαση της ανάγκης του γκλομπαλιστάν να δείξει ότι κάποιοι διαδηλώνουν υπέρ του, παρά κάποια πραγματική psyops εναντίων της κίνας (που άλλωστε δεν ευθύνεται παρά εν μέρη για το πολιτικό σύστημα του χονγκ κόνγκ).

    Σαν παλιά ταινία κατασκόπων, ο κάθε παίκτης νομίζει ότι γαμεί και δέρνει την ίδια στιγμή που υπηρετεί τα συμφέροντα κάποιων άλλων. Το φιλελέ γκλομπαλιστάν και οι dr.strangelove σε μία ακόμα αγαστή συνεργασία έχουν ανεβάσει τον πήχη και κατευθύνουν τα πιόνια τους στο να ζητάνε την επιστροφή στην αποικιοκρατία, χμ συγνώμη την ανεξαρτησία εννοούσα. Αυτό θα είναι μια νίκη γοήτρου για το φιλελέ γκλομπαλιστάν την ίδια στιγμή που για τους dr.strangelove θα θέσει σε εφαρμογή την παλιά φαντασίωση για την διαμέλιση του εχθρού που τόσες φορές δοκίμασαν στη μετασοβιετική ρωσία. Ο επόμενος σταθμός είναι η ΒΔ κίνα με τους μουσουλμάνους άλλωστε, όπως και το 2003 με το ιρακ κανείς δεν τα κρύβει αυτά τα πράγματα.

    Το πραγματικό αποτέλεσμα σε ένα τέτοιο σενάριο δεν θα είναι φυσικά η διάσπαση της κίνας, εδώ δεν τα κατάφεραν με την πολύ πιο αδύναμη και κατεστραμμένη ρωσία. Το χονγκ-κονγκ είναι ήδη αδιάφορο για την κίνα οικονομικά, δεν το χρειάζεται για τις επαφές της με τον υπόλοιπο κόσμο, γι’αυτό και το αφήνει να μαραζώνει και προσπαθεί να αφήσει το ζήτημα να λυθεί εσωτερικά, καθώς πολλοί στο χονγκ κονγκ καταλαβαίνουν πως μια πιθανή ανεξαρτησία θα σήμαινε και το τέλος της αξίας τους. Ήδη οι αποστολές από το χονγκ-κονγκ μέσω ebay και aliexpress εχουν μειωθεί καθώς τα ταχυδρομεία δεν λειτουργούν κανονικά και όλοι χρησιμοποιούν εναλλακτικές διαδρομές.

    Υπό αυτή την έννοια αποτελεί μία ακόμα μεγάλη νίκη της τακτικής του τραμπ, καθώς όπως συχνά γράφω, δεν υπάρχει γκλομπαλιστάν χωρίς την κίνα. Από τη στιγμή που οι φιλελέ δυνάμεις και οι dr.strangelove έχουν πηδήξει αγκαλιά στο άρμα της κίνας εχθρού και του τιμονιέρη Xi ως του νέου χίτλερ, το γκλομπαλιστάν οδεύει ταχύτατα προς την αυτο-ακύρωση.