• Η κρίση των πλουσίων

    Date: 2009.01.25 | Category: OIKONOMIA | Tags: ,,,

    Εάν κοιτάξουμε προσεκτικά την λίγο αθέατη πλευρά της κρίσης, θα διαπιστώσουμε πως πρόκειται κατά κύριο λόγο μέχρι στιγμής για μια κρίση που έχει χτυπήσει περισσότερο όλους αυτούς που δεν θα έπρεπε, δηλαδή τους πλούσιους. Διότι σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι να είσαι πλούσιους. Κάθε κατάρρευση τράπεζας (και έχουν ψοφήσει πολλές μέσα στο 2008) θα γεμίζει φόβο την καρδιά σου, διότι οι εγγυήσεις των καταθέσεων δεν φτάνουν για να καλύψουν τις δικές σου καταθέσεις. Κάθε δομημένο προϊόν με περίεργο όνομα μηδενισμένη αξία και περιγραφή που ούτε αυτός που σας το πούλησε δεν ξέρει, προοριζόταν για το τμήμα του private banking και των ευκατάστατων πελατών. Κάθε Hedge Fund που σεβόταν τον εαυτό του δεν γυρνούσε να κοιτάξει πελάτες που δεν ήταν διατεθειμένοι να προσφέρουν 200 και 300 χιλιάδες δολάρια.

    Οι ιστορίες αυτές έμεναν μέχρι τώρα στην αφάνεια διότι τελικά ακόμα κι εάν χάσεις μερικά απιθανοεκατομμύρια, αυτό δεν ήταν ικανό να επηρεάσει τον τρόπο της ζωής σου. Άλλωστε αυτή η υπερβολική συσσώρευση πλούτου σε τόσους λίγους ανθρώπους ήταν και μία από τις αιτίες της κρίσης. Όλοι θέλουν να επιδεικνύουν την επιτυχία και να κρύβουν την αποτυχία. Έτσι για παράδειγμα ψάχνοντας στα σκόρπια δημοσιεύματα από τα ομόλογα της Lehman το Έθνος μίλησε για 1 δις δολάρια χασούρα για τους έλληνες εφοπλιστές του Citi. Εάν το συνδυάσετε με την κατάρρευση των τιμών μεταφοράς ξηρού φορτίου για τα πλοία τους, οι λιγότερο προσεκτικοί μπορεί να την έχουν άσχημα.

    Εάν όμως έπρεπε να μιλήσουμε για τη μία ιστορία που προκάλεσε τεράστιο πόνο στους πλουσίους, αυτή δεν θα ήταν άλλη από το επενδυτικό fund του κυρίου Μάντοφ. Για όσους δεν παρακολούθησαν το θέμα, αποκαλύφθηκε πριν ένα μήνα πως για πάνω από 20 χρόνια ο ευηπόληπτος αμερικανο-εβραίος κ.Μάντοφ λειτουργούσε μια πυραμίδα που σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς θα κοστίσει στα πλούσια κορόιδα πάνω από 50δις δολάρια. Και τα θύματά του δεν γνώρισαν σύνορα, από τον γνωστό σκηνοθέτη, παραγωγό και μεγαλοεπενδυτή κ. Σπίλμπεργκ μέχρι τον συντοπίτη μας κ. Φιξ. Το μόνο κοινό μεταξύ τους ήταν πως είχαν επενδύσει τουλάχιστον 400 με 500 χιλιάδες δολάρια έκαστος, γιατί αυτό ήταν το κατώφλι που ο κ. Μάντoφ δεχόταν να σε ακούσει. Στον αμερικάνικο τύπο διαβάσαμε ιστορίες μεγάλο πόνου με κατοίκους των πιο πλούσιων γειτονιών της Νέας Υόρκης να παραπονιούνται πως έπρεπε να βρουν πόρους για να πληρώσουν τα δίδακτρα των κολεγίων των παιδιών τους.

    Στην πραγματικότητα ο μεγαλύτερος πόνος ήταν ο κοινωνικός. Το να γίνεις δεκτός από το fund του κ.Μάντοφ, ισοδυναμούσε με την κοινωνική καταξίωση του να είσαι μέλος ενός πολύ εκλεκτού κύκλου. Ο μύθος έλεγε πως ο Μάντοφ πετύχαινε αυτές τις αποδόσεις με το να έχει εσωτερική πληροφόρηση από κάθε σοβαρή δουλειά που γινόταν στη Wall Street. Το να είσαι μέλος του κλάμπ του κύριου Μάντοφ ισοδυναμούσε με το να είσαι μέλος μιας ελίτ που λίγοι στον κόσμο είχαν πρόσβαση. Όταν αποδεικνύεται πως τελικά ήσουν μέλος μιας λέσχης κορόιδων που έπεσαν θύματα της πιο παλιάς απάτης του καπιταλισμού ο πόνος πέρα απο οικονομικός είναι και κοινωνικός. Οι οπαδοί του οικονομικού δαρβινισμού που ακολουθούμε 30 χρόνια τώρα ισχυρίζονται πως ο πλούτος πηγαίνει στους πιο ικανούς και η υπόθεση Μάντοφ χαλάει αυτή τη φαντασίωση στο ανώτερο δυνατό επίπεδο.

    Γιατί όμως μιλάμε για μια τρομακτική κρίση που θα επηρεάσει όλους μας, όταν μέχρι στιγμής επηρεάζει περισσότερο του πλουσίους? Η φαντασίωση πως οι πλούσιοι ως συσσωρευτές κεφαλαίου επενδύουν στην πραγματική οικονομία, είναι μια μπούρδα που μόνο ο κ.Μπους και ο κ.Αλογοσκούφης πιστεύουν. Άλλωστε αυτή η κρίση δείχνει πως οι πλούσιοι επένδυαν στον τζόγο των δομημένων ομολόγων που μόνο μια απόμακρη και αδύναμη σχέση είχε με την πραγματική οικονομία.

    Κάτι που λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν είναι πως εδώ και μερικές δεκαετίες. οι μεγαλύτεροι με διαφορά συσσωρευτές κεφαλαίου δεν είναι ούτε ο Bill Gates, ούτε ο Warren Buffet, αλλά τα ασφαλιστικά ταμεία. Ακούγεται εντυπωσιακό αλλά εδώ και πολλά χρόνια τα νήματα των επενδύσεων κινούν τα ίδια τα χρήματα των εργαζομένων. Η ειρωνεία δε ήταν, πως τα χρήματα της ασφάλειας των εργαζομένων της Δύσης χρησιμοποιούνταν (με τις επενδύσεις τους) για να μεταφέρουν την παραγωγή στην Ασία και τελικά να υπονομεύσουν το ίδιο το μέλλον των εργαζομένων της Δύσης. Τι άλλο κάνει ένα ασφαλιστικό ταμείο όταν συμμετέχει για παράδειγμα στην αύξηση κεφαλαίου της Walmart ?

    Μία λοιπόν από τις πολύ σημαντικές πτυχές της κρίσης είναι οι τεράστιες απώλειες που μετρούν τα ασφαλιστικά ταμεία. Κι αυτό γιατί εδώ και χρόνια τα χρυσά αγόρια του χρηματο-οικονομικού κλάδου σε όλη τη Δύση, έπεισαν τους ασφαλισμένους πως εάν αφήσουν στους “ειδικούς” τη διαχείριση των χρημάτων τους, τότε θα κάνουν χρυσά γερατειά. Το ίδιο συνέβη και στη χώρα μας με την υπόθεση των γνωστών δομημένων ομολόγων. Στην πραγματικότητα οι “ειδικοί” του χρηματο-οικονομικού κλάδου κατάφερναν να έχουν την απόλυτη εσωτερική πληροφόρηση διαχειριζόμενοι τεράστια ποσά από τα χρήματα απρόσωπων τρίτων που λίγο τους ενδιέφεραν. Ήδη στις ΗΠΑ μιλάνε για τις χαμένες συντάξεις της γενιάς των baby boomers (των ανθρώπων που γεννήθηκαν μετά το τέλος του πολέμου). Και η χαμένη σύνταξη των σημερινών 60άρηδων έχει πραγματικό αντίκτυπο στην οικονομία σε αντίθεση με το χαμένο χρήμα της -σε γενικές γραμμές άχρηστης καπιταλιστικά- οικονομικής ελίτ.

    Για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται πως στην Δύση δεν υπάρχουν αθώοι. Τόσα χρόνια εμείς οι ασφαλισμένοι μέσω των διαχειριστών των ταμείων μας, πιέζουμε για ακόμα πιο κακές συνθήκες εργασίας των άλλων ασφαλισμένων, προκειμένου το δικό μας ταμείο να γίνει πλουσιότερο. Και από τη μία μέσω της απληστίας, από την άλλη μέσω του φόβου πως “χωρίς επενδύσεις το ασφαλιστικό ταμείο δεν θα είναι βιώσιμο” δώσαμε το ελεύθερο στους θεολόγους της αγοράς να επενδύουν σε όλο και πιο ριψοκίνδυνα προϊόντα με όλο και μεγαλύτερες προμήθειες για τους ίδιος. Και όπως τα κορόιδα του Μάντοφ, όσο οι αποδόσεις ήταν καλές, κανείς δεν ρωτούσε από που προέρχονταν. Σήμερα μπορούμε κι εμείς ως εργαζόμενοι να περιφανευτούμε ότι μοιραζόμαστε τα δεινά αυτής της κρίσης των πλουσίων. Κι ίσως την επόμενη φορά να είμαστε πιο προσεκτικοί σε ποιον δίνουμε να επενδύσει τα χρήματά μας.

    Αυγή 25 Ιανουαρίου 2009