• Ο 4ος τριαντακονταετής πόλεμος των μοντέρνων χρόνων (μέρος 2ο)

    Date: 2021.10.17 | Category: ΔΙΕΘΝΗ | Tags:

    Οι ενδείξεις ότι το έχουν πάρει στα σοβαρά

     

     

    α. недоговороспособны

    Εδώ και ένα χρόνο, τόσο η ρωσία όσο κυρίως η κίνα, έχουν δείξει ότι θα απαντάνε στις δυτικές προκλήσεις ως ίσοι κάτι που εξέπληξε τους αξιωματούχους του δυτικού μπλόκ. Στα τέλη μάρτη η ΕΕ ανακοίνωσε κυρώσεις κατά μισής ντουζίνας κινέζων αξιωματούχων με αφορμή το τσετσενικό πρόβλημα στη ΒΔ κίνα, εντελώς τυχαία μόλις μερικές μέρες πριν την επικύρωση της εμπορικής συμφωνίας με την κίνα. Στην ουσία μια μη είδηση παρότι μας δείχνει την πλήρη πρόσδεση του ευρωμάγαζου στο αμερικάνικο μπλοκ. Αυτό που κάνει την μη είδηση πραγματικά ενδιαφέρουσα είναι ότι οι κινέζοι απάντησαν διπλωματικά με το γνωστό οθφαλμό αντί οφθαλμού αντί να κάνουν την πάπια όπως συνήθιζαν τόσα χρόνια· ειδικά με την επικύρωση της εμπορικής συμφωνίας προ των πυλών, οι ευρωπουτάνες ήταν σχεδόν σίγουρες ότι δεν θα κουνηθεί φύλο. Ήταν τόσο μεγάλο το σοκ από την απάντηση της κίνας που φαίνεται στην αντίδραση των ευρω-αξιωματούχων. Διαβάστε εδώ, κι εδώ τον αποτροπιασμό των ευρωπαίων στην κινέζικη απάντηση. “Rather than change its policies and address our legitimate concerns, China has again turned a blind eye and these measures are regrettable and unacceptable,” δήλωσε ο ευρωπαίος υπεξ. Ή για να το θέσω με τα λόγια της γκρέτας “how dare you?” 🙂

    Το ίδιο και ακόμα περισσότερο σοκαρισμένες δηλώσεις μπορείτε να διαβάσετε στα άρθρα που σας έβαλα. Το πως τολμάνε αυτοί οι αράπηδες να απαντάνε στα ίσα είναι προκλητικά εμφανές. Την ίδια αλλαγή στάσης είδαμε και από τους ρώσους με τον πούτιν τον λαβροφ να έχουν βγάλει τα γάντια όταν αναφέρονται στην ΕΕ λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο που αναφέρονται πια στις ΗΠΑ. Δηλαδή ως недоговороспособны, ή σε απλά ελληνικά μη ικανοί για διαπραγμάτευση.

     

     

    Το παιχνίδι με το φυσικό αέριο

    Εδώ και ένα μήνα οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν έχουν χάσει ευκαιρία να κατηγορούν τους ρώσους για τις στρατοσφαιρικές αυξήσεις των τιμών του ΦΑ στην ευρώπη, την ίδια στιγμή που παραδέχονται πως οι ρώσοι τηρούν τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις τους ως προς την προμήθεια ΦΑ στην ευρωπαϊκή αγορά. Όπως είναι αναμενόμενο, κανείς δεν ρωτάει πως σκατά γίνεται να είναι και τα δύο αληθή, ακριβώς διότι η απάντηση δεν βολεύει την ευρω-γραφειοκρατία.

    Και η απάντηση είναι σχετικά απλή. Εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία υπάρχει μια κόντρα μεταξύ ΕΕ και ρωσίας. Η ΕΕ πιέζει τα κράτη μέλη να μην ανανεώσουν τις μακροχρόνιες συμβάσεις που έχουν με τη ρωσία για την προμήθεια φυσικού αερίου και να προμηθεύονται από την spot βραχυχρόνια αγορά που έφτιαξαν στην ολλανδία. Καθώς οι συμβάσεις αυτές έληγαν (και σε αυτό το γκρουπ είναι και η ελλάδα), οι χώρες άρχισαν να προτιμούν μη-ρωσικο αέριο ακόμα κι αν αυτό ήταν πιο ακριβό (και η ελλάδα ήταν μπροστάρης σε αυτό διότι θεωρούσε ότι εύκολα θα μπορούσε να μετακυλήσει το κόστος στους μουζίκους). Οι τιμές του ΦΑ είναι γενικά πολύ χαμηλότερες από αυτές του πετρελαίου κι όλοι θεωρούσαν ότι το να πληρώσεις 6 δολάρια αντί για 4 ήταν κάτι που οι πλούσιες ευρωπαϊκές αγορές δεν θα έπαιρναν χαμπάρι. Ήταν επί σύριζα όταν οι φυλλάδες πανηγύριζαν μαζί με τον Αμερικάνο πρέσβη για την εισαγωγή από τον μυτιληναίο ΦΑ από τις ΗΠΑ σε τιμή διπλάσια από την τρέχουσα.

    Όλα αυτά θα τα βρείτε να τα λένε 10 χρόνια τώρα στα μούτρα σας πίσω από ευφημισμούς όπως “διαφοροποίηση των πηγών ΦΑ” ή “νέος μηχανισμός τιμών” ή “νέα αγορά διαπραγμάτευσης”. Αυτό που δεν σας έλεγαν ήταν, πως αυτή η “διαφοροποίηση” βασιζόταν στην υπόθεση πως οι ρώσοι θα προμήθευαν όλες τις ποσότητες που ζητούνταν στην spot αγορά, όταν εξαντλούνταν οι “διαφοροποιημένοι” πόροι. Κι αυτή ήταν μια θέση που στους ρώσους δεν άρεσε καθόλου, ακριβώς διότι στο σχέδιο της ΕΕ οι ρώσοι είχαν τον ρόλο της πιστής συζύγου που είναι έτοιμη και πρόθυμη να ικανοποιήσει τις ορέξεις του κύρη της κάθε φορά που αυτός δεν έβρισκε κάτι καλύτερο αλλού. Γιατί? Η απάντηση βρίσκεται στη φύση της αγοράς ΦΑ.

    Το ΦΑ είναι τόσο δύσκολο προϊόν που μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες τις περισσότερες ποσότητες που έβρισκαν μαζί με πετρέλαιο ή τις έκαιγαν επιτόπου, ή τις ξαναέριχναν μέσα στο πηγάδι για να αυξάνεται η πίεση του πηγαδιού (κι άρα ο ρυθμός εξόρυξης του πετρελαίου). Οι σοβιετικοί και αργότερα οι ρώσοι έφτιαξαν γι’αυτό το λόγο ένα τεράστιο δίκτυο αγωγών για να μεταφέρουν ΦΑ. Οι αγωγοί είναι ένας φθηνός τρόπος να μεταφέρεις ΦΑ αλλά έχουν δύο βασικά προβλήματα. Το πρώτο είναι το αρχικό κόστος να χτίσεις τον αγωγό και το δεύτερο είναι ότι ο αγωγός πηγαίνει μόνο σε έναν πελάτη, δεν μπορεί να πουληθεί ελεύθερα στην αγορά. Οι ρώσοι έχοντας κυρίως αγωγούς, θέλουν μακροχρόνια συμβόλαια συνδεδεμένα με την τιμή του πετρελαίου προκειμένου να έχουν προβλέψιμα έσοδα και άρα προβλέψιμες επενδύσεις.

    Το LNG από την άλλη είναι ένας τρόπος μεταφοράς ΦΑ που είναι εξαιρετικά δαπανηρός τόσο σε χρήματα όσο και σε ενέργεια (με λίγα λόγια καθόλου φιλικός προς την γκρέτα), αλλά έχει το πλεονέκτημα ότι απαξ και υγροποιηθεί, το ΦΑ μπορεί να φορτωθεί σε ένα καράβι και να πουληθεί σε όποιο λιμάνι προσφέρει περισσότερα ανά τον κόσμο. Η ιδέα της ΕΕ για την spot αγορά βασίζεται πολύ σε αυτόν τον μπαλαντέρ, ειδικά καθώς όλοι ήξεραν ότι τα αποθέματα του Ηνωμένου βασιλείου στη Β.θάλασσα έχουν την τάση να μειώνονται.

    Με λίγα λόγια η ΕΕ μπορούσε να αγοράζει ΦΑ από όπου ήθελε, αλλά οι ρώσοι μπορούσαν να πουλήσουν (μέσω αγωγών) μόνο στην ΕΕ. Αυτό η ΕΕ θεώρησε πως είναι το στρατηγικό της πλεονέκτημα και έκανε την δύσκολη. ΑΡΑ σύμφωνα με όλες αυτές τις υποθέσεις μαρίας αντουανέτας, οι ρώσοι θα ήταν “αναγκασμένοι” να προμηθεύουν την αγορά κάθε φορά που θα υπήρχε ανάγκη.

    Σαν να μην έφθανε αυτό, οι ευρωπαίοι πιέζουν τα κράτη μέλη να εγκαταλείψουν τη χρήση άνθρακα για την ηλεκτροπαραγωγή προκειμένου να δείξουν πόσο πολύ σκέφτονται την γκρέτα. Η ελλάδα, πάλι μπροστάρης σε αυτό, μείωσε στο 1/3 την παραγωγή ρεύματος από λιγνίτη σε μια δεκαετία (2009-2019) δηλαδή από πάνω από 60% γύρω στο 15-20% της συνολικής παραγωγής και η περήφανη κυβέρνηση του πράσινου κούλη ανακοίνωσε την σχεδόν πλήρη απολιγνιτοποίηση της ελλάδας το 2021. Το κόλπο γκρόσο σε αυτή τη “μετάβαση” είναι πως το ΦΑ θα αναλάμβανε να καλύψει τη χαμένη παραγωγή και -καθώς τα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος ΦΑ είναι εξαιρετικά φθηνά στην κατασκευή- θα μπορούσαν να ανήκουν σε ιδιώτες (βλ μυτιλιναίος, κοπελούζος κλπ).

    Υπέροχο σχέδιο τι θα μπορούσε να πάει στραβά? Όπως βλέπουμε ξεκάθαρα οι ρώσοι δεν είναι έτοιμοι να προσφέρουν στην βραχυχρόνια αγορά όσο αέριο λείπει στους ευρωπαίους· αν έχουν να το προσφέρουν ή όχι δεν το γνωρίζει κανείς (πέρα από τους ρώσους) καθώς εδώ και μια δεκαετία προσπαθούν να φτιάξουν αγωγούς προς την κίνα έτσι ώστε να μην εξαρτώνται μόνο από την ΕΕ που αρνούνταν να συνάψει μακροχρόνιες συμφωνίες.

    Είναι εξίσου προφανές τώρα που για πρώτη φορά τα ευρωτσαλιμάκια έχουν οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση των τιμών, οι ρώσοι θα προσπαθήσουν να το εκμεταλλευτούν ζητώντας την αδειοδότηση του αγωγού nordstream2 και συνάπτοντας μακροχρόνια συμβόλαια με όσους θέλουν να τους ακούσουν (μέχρι στιγμής μόνο η άτακτη ουγγαρία το έκανε, άλλο που δεν ήθελε). Τα λόμπι που ταϊζουν οι αμερικάνοι στην ευρώπη είναι προφανές πως δεν θέλουν τίποτα από τα δύο.

    Η διαμάχη όπως είπα δεν είναι καθόλου καινούργια κι αν θέλετε να καταλάβετε λίγο παραπάνω το μαλλιοτράβηγμα, αυτό το κείμενο από το 2014 τα εξηγεί λίγο έξω από τα δόντια· η μόνη διαφορά είναι ότι τα δόντια τώρα δεν τα δείχνουν οι ευρωπαίοι αλλά οι ρώσοι. Το κείμενο είναι χαρακτηριστικό του φανταστικού κόσμου στον οποίο ζει η δύση και εξηγεί πολύ καλά το σημερινό σοκ. Κρατήστε το μαζί με αυτό εδώ το άρθρο διότι θα τα χρησιμοποιήσουμε σε επόμενο μέρος για να εξηγήσουμε άλλα πράγματα.

     

     

    β. Οι πυρηνικές κεφαλές της Κίνας

    Η είδηση έκανε το γύρω του κόσμου πριν δύο μήνες και είχε στόχο να δείξει την επιθετικότητα της κίνας που προσπαθεί να αυξήσει την ποσότητα των πυρηνικών κεφαλών στο οπλοστάσιό της. Όπως και κάθε είδηση πια στον δυτικό κόσμο, κανείς δεν μπήκε στον κόπο να εξηγήσει πως η κίνα έχει περίπου όσες πυρηνικές κεφαλές διαθέτει και η γαλλία, δηλαδή λιγότερο από το 1/20 αυτών που διαθέτουν οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Το γεγονός ότι αποφάσισαν τώρα να τις αυξήσουν, δείχνει ότι παίρνουν στα σοβαρά υπόψη τους την πάγια αμερικάνικη θέση περί δικαιώματος πρώτης χρήσης των πυρηνικών τους. Με λίγα λόγια οι αμερικάνοι θεωρούν δικαίωμά τους να ξεκινήσουν μια πυρηνική επίθεση ακόμα κι αν ο αντίπαλός τους δεν έχει ή δεν έχει χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα (πολιτική που αντέγραψαν μετά την ουκρανία και οι ρώσοι).

    Αυτό συμβαίνει την ίδια στιγμή που τόσο οι ρώσοι όσο και οι κινέζοι ετοιμάζουν μια σειρά από νέα οπλικά συστήματα που θα ξεκαθαρίσουν στις φαντασιακές δυτικές ελιτ, πως η ιδέα του πρώτου πυρηνικού χτυπήματος ΑΚΑ first strike capability, (για μια εξήγηση εδώ, υποκεφάλαιο “Το μεγάλο νατοϊκό σχέδιο”) είναι εξίσου αυτοκτονική σήμερα, όσο ήταν και το 1960. Ως έξτρα τυράκι οι κινέζοι θέλουν να δείξουν στη δύση ότι οι εποχές που ο αποικιοκρατικός στόλος μπορούσε να επιβάλει τη θέλησή του επιβάλλοντας “εμπορικούς” όρους (χονγκ-κονγκ ΑΚΑ πόλεμοι του οπίου), ρίχνοντας δυναστείες (Qing), ή καταστέλλοντας εξεγέρσεις (boxer), ανήκουν στη σφαίρα της ιστορίας. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο σε αυτές τις προσπάθειες εξοπλισμού είναι ότι οι δυτικές ελιτ δεν δείχνουν να το έχουν καταλάβει.

    ΥΓ κι επειδή είναι της μόδας ξανά να αγοράζουμε αεροπλάνα και φρεγάδες, κοιτάξτε εδώ ένα κείμενο για το όποιο πολλοί μου είπαν πήγαινε να πλύνεις κανένα πιάτο άσχετη δικτάτωρ. Η πτήση και διάστημα και οι γραφιάδες της λοκχιντ δεν γίνεται να κάνουν λάθος.

     

     

    γ. το περίφημο decoupling

    Όταν πριν από 10 χρόνια μου έλεγαν για την έλευση του επόμενου 30ετή, συνήθως το απέρριπτα με την αιτιολόγηση πως δεν υπάρχουν αντίπαλα στρατόπεδα και οι κινέζοι που όλοι δίκαια θεωρούν ως επόμενο ηγεμόνα του μοντέρνου κοσμοσυστήματος ήταν τόσο σφιχταγκαλιασμένοι με τους αμερικάνους που αν γινόταν πόλεμος, οι αμερικάνοι θα έπρεπε να παραγγείλουν τα όπλα από την κίνα.

    Το περίφημο decoupling ή αλλιώς το τέλος της παγκοσμιοποίησης είναι η ιδέα πως οι ΗΠΑ και η δύση γενικότερα θα πρέπει να ανακτήσει την παραγωγική ικανότητα που χάνει εδώ και 30 χρόνια διότι τα πολιτικά συστήματα έκαναν την μεταφορά της παραγωγής στην κίνα συνώνυμο της καπιταλιστικής επιβίωσης και επιτυχίας. Αν το θέλετε με όρους μοντέρνων soundbites, τα supply chain dissruptions και η ξαφνική αγάπη των δυτικών να αποκτήσουν ξανά εργοστάσια παραγωγής τσιπ στα χωριά τους. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω πως ακριβώς θα συμβεί αυτό και πόσες κοινωνικές αλλαγές θα χρειαστούν για να συμβεί, αλλά οφείλουμε πια να παραδεχθούμε πως βρίσκεται τουλάχιστον στην ημερήσια διάταξη των δυτικών φαντασιώσεων.

    Θα επιμείνω στο φαντασιώσεων διότι μέχρι στιγμής δεν έχουν δείξει καμία διάθεση ή ικανότητα να τις μετατρέψουν σε πράξεις. Ας κρατάμε τα μάτια ανοιχτά, αλλά όσο η βασική ενασχόληση της δυτικής τεχνογνωσίας συνεχίζει να είναι η μετατροπή όρων όπως male&female plug και master/slave devices και η σωστή χρωματική παλέτα στο δέρμα των υπαλλήλων, αυτή η πρόταση συνεχίζει να ισχύει.

     

     

    δ. ο κινέζικος λαϊκισμός του Xi

    Ένα άλλο στοιχείο που δείχνει ότι το αντίπαλο μπλοκ έχει πάρει πολύ στα σοβαρά τις απειλές που η δύση εκτοξεύει εναντίον του, είναι η ξαφνική στροφή του τιμονιέρη Xi προς τον λαϊκισμό. Να υπενθυμίσω εδώ πως ο τιμονιέρης Xi πήρε τα ηνία της κουμουνιστικής δυναστείας στην κίνα, νικώντας τον λαϊκιστή Bo Xilai τον οποίο έφαγε η μαρμάγκα. Ο τιμονιέρης Xi αντιπροσώπευε μια πολύ πιο αμερικανόστροφη γκλομπαλιστική σέχτα μέσα στο ΚΚΚ (σέχτα που κυβερνούσε ήδη με τον τιμονιέρη Hu) σε αντίθεση με τον Bo που αυτοδιαφημιζόταν ως εθνικιστής, νεο-μαοικός και λαϊκιστής που την έπεφτε στους διεφθαρμένους πλούσιους. 10 χρόνια αργότερα, ο τιμονιέρης Xi βρίσκεται ακριβώς στα βήματα του ατιμασμένου Bo.

    Είμαι σίγουρος πως τα μελλοντικά βιβλία ιστορίας θα γράφουν πως ο τιμονιέρης Xi είχε ακριβώς τις ίδιες ιδέες με τον Bo, αλλά ότι ο Bo ήθελε να τις εφαρμόσει πολύ νωρίς, εννοώ ο υπομονετικός Xi έπαιζε τον καπιταλιστή για να αποκοιμήσει σαν κόμπρα τους αντιπάλους του.

    Ανεξάρτητα όμως με το τι θα γράφουν τα μελλοντικά ιστορικά βιβλία το γεγονός είναι ότι ο Xi έχει ξεκινήσει μια τεράστια καμπάνια για να δείξει πως είναι πραγματικός κουμουνιστής κι όχι ντεμέκ καπιταλιστής που όλοι νομίζαμε. Το παλιό δόγμα του ΚΚΚ 致富是光荣的 “είναι τιμή να πλουτίζειςμεταμορφώθηκε σε 共同繁荣 ή κοινή ευημερία.

    Και για να στεριώσει καλά το νέο δόγμα ο τιμονιέρης Xi θυσίασε τον jeff bezos της κίνας, με λίγα λόγια το αφεντικό του alibaba Jack Ma. Και για όποιους νόμιζαν ότι το δημόσιο μαστίγωμα του Ma ήταν κάποιο προσωπικό καπρίτσιο, η Didi (η αντίστοιχη Uber) έφαγε κι αυτή μερικές ξυλιές στον κώλο για να μάθει. Από εδώ και πέρα κάθε εταιρία στην κίνα θα πρέπει να μάθει να δουλεύει για το κοινό καλό και την εξίσωση των περιουσιακών διαφορών· τουλάχιστον στα λόγια.

    Οι πιο έξυπνοι καπιταλιστές το πήραν αμέσως χαμπάρι και άρχισαν τις δωρεές στο κόμμα και εταιρίες σαν την ByteDance (αν δεν σας λέει τίποτα το όνομα, κάτι θα σας λέει το TikTok) πρόσφεραν το 1% τους στο κράτος.

    Την ίδια στιγμή ο τιμονιέρης Xi είπε ότι τα σπίτια είναι για να μένουμε όχι για να κερδοσκοπούμε και μετέτρεψε σε μια νύκτα όλα τα ιδιωτικά σχολεία σε μη κερδοσκοπικά ιδρύματα. Καθώς διάφορες τέτοιες δηλώσεις και ενέργειες είναι σαφές ότι θα οδηγήσουν σε φυγή κεφαλαίου, ο τιμονιέρης Xi απαγόρευει σταδιακά κάθε δραστηριότητα σε κρυπτονομίσματα· το οποίο ήρθε μαζί με τον περιορισμό του online gaming σε 6ώρες την εβδομάδα θεωρώντας πως είναι το νέο όπιο.

    Δεν ξέρω κατά πόσο η οικογένεια του προηγούμενου τιμονιέρη Hu με τα 2δις δολάρια assets στις ΗΠΑ (σύμφωνα με τις κακές γλώσσες των φίλων του Bo), θα επηρεαστεί από το νέο δόγμα του κινέζικου ΚΚΚ και δεν ξέρω επίσης πόσο σοβαρά παίρνει ο τιμονιέρης Xi το νέο δόγμα, αυτό που ξέρω και με απασχολεί στο παρόν άρθρο είναι ότι το κινέζικο ΚΚΚ προσπαθεί να κερδίσει την συμπάθεια των υπηκόων του, κάτι εντελώς απαραίτητο σε περίπτωση ενός 30ους πολέμου.

    Και με αυτή τη μικρή σύνοψη θα κλείσουμε το δεύτερο μέρος.