• Dispose & (re)Cycle

    Date: 2010.12.10 | Category: TECHIE-STUFF | Tags: ,,

    Στις φτωχές περιοχές, βλέπεις πολύ συχνά παλιά μοντέλα κινητών ή υπολογιστών να πωλούνται σε τιμές που θα θεωρούσες έως και υπερτιμημένες. Ένας μεταχειρισμένος P4 είναι πανάκριβος εάν κοστίζει 80 ευρώ, ειδικά όταν σκεφτείς,  πόση υπολογιστική ισχύ αγοράζεις. Όμως τις περισσότερες φορές η υπολογιστική ισχύ δεν έχει καμία σημασία, παρά μόνο το κόστος πρόσβασης. Εάν ο πιο φθηνός υπολογιστής με οθόνη κοστίζει 400 ευρώ, σημαίνει πως πρέπει να δώσεις 400 ευρώ για να αποκτήσεις υπολογιστή. Με τον παλιό P4 αυτό το κόστος περιορίζεται στα 80. Αυτή είναι μια μορφή ανακύκλωσης.

    Η άλλη είναι να τα μαζέψεις σ’ένα κοντέινερ και να τα στείλεις να τα λιώσουν προκειμένου να ανακτήσουν τον χαλκό που είναι και το πιο ακριβό μέταλλο που αξίζει τον κόπο να ασχοληθείς. Η ανακύκλωση είναι ύπουλο πράγμα. Όπως μας ειδοποίησε ο ζίζεκ, πρέπει να καταναλώσεις για να ανακυκλώσεις, κι αυτό είναι κάτι που εμπειρικά θυμάμαι από το δημοτικό. Τα παιδάκια που κατανάλωναν το περισσότερο χαρτί, ήταν τα πιο πετυχημένα στην ανακύκλωση όταν γεμίζαμε τις σακούλες μας, κι αυτό ένιωθα τότε πως ήταν πολύ άδικο. Μήν αγχώνεστε να πετάτε πράγματα διότι ανακυκλώνονται. Καταναλώστε ελεύθερα. Ειδικά όταν το νέο προιόν είναι πιο “οικολογικό” από το παλιό.

     

    Υπάρχουν μερικά άλλα αγαθά τώρα, όπως τα ποδήλατα, τα οποία διαθέτουν έναν εντυπωσιακό κύκλο ζωής που ξεπερνά τα 30 χρόνια, κι όχι μόνο στον τρίτο κόσμο. Εάν δείτε πόσο παλιά ποδήλατα κυκλοφορούν στην Οσάκα, θα γελάτε με την αντίθεση σε μια πόλη που πλησιάζει σε αρχιτεκτονική το blade runner. Το ίδιο ισχύει και στη γερμανία την ολλανδία και τη σουηδία, το κέντρο δηλαδή του πλούσιου βορά. Μάλιστα τα παλιότερα ποδήλατα έχουν την τάση είναι τα καλύτερα. Το εμφανώς παλιό 70s κουρσάκι μου, αξίζει λίγο περισσότερο από τα φθηνά 90s mountainbikes. Άσε που τα διαολεμένα ποδήλατα έχουν την τάση να μη χαλάνε εύκολα στο βασικό επίπεδο των 3-4 σωλήνων που τα αποτελούν.

    Δεν υπάρχει τίποτα τυχαίο στη διάρκεια ζωής των περισσότερων προϊόντων. Κάποια θα ζήσουν λιγότερο απ’ όσο ίσως να θέλατε (όπως το CD/DVD ή το mp3 player, ή το λάπτοπ και το κινητό), αλλά η υπόρρητη συμφωνία είναι πως το κόστος αντικατάστασης τους θα είναι ένα κλάσμα της τιμής που δώσατε πριν μερικά χρόνια. Κάποια άλλα (οθόνες, τηλεοράσεις, υπολογιστές) θα ζήσουν περισσότερο απ’ όσο θα θέλατε, διότι ο γείτονας πήρε μόλις ένα “καλύτερο” και “μεγαλύτερο”.

    Το ερώτημα είναι γιατί θέλετε μεγαλύτερη και καλύτερη τηλεόραση, αλλά δεν κάνετε το ίδιο με το ποδήλατο. Ειδικά όταν στις τηλεοράσεις για παράδειγμα επί 10 τουλάχιστον χρόνια δεν αγοράζετε “καλύτερες” αλλά χειρότερες, διότι δυστυχώς η παλιά συμβατική τηλεόραση με τη λάμπα και τον φώσφορο ήταν σίγουρα καλύτερη από οποιαδήποτε TFT (και plasma αλλά εκεί μιλάμε για άλλα μεγέθη). Σήμερα μετά από 10 χρόνια, άντε να πούμε πως κερδίζετε κάτι σε μέγεθος και ευκρίνια για τη χαμένη τιμή των χρωμάτων και του interpolation. Παρολαυτά οι περισσότεροι δέχθηκαν να αγοράσουν μια “καινούργια” χειρότερη αλλά λεπτή οθόνη.

     

    Θα μπορούσαν τα ποδήλατα να είναι κάθε δύο χρόνια καλύτερα και μεγαλύτερα όπως τα κινητά? Είμαι σίγουρος. Χρονιά μηδεν. Συμβατικό ποδήλατο. Χρονιά 1 βάζουμε δυναμό στον άξονα της ρόδας (πιο ξεκούραστο τουλάχιστον 20%), Χρονιά 2 βάζουμε μπροστινό δισκόφρενο (πιο ασφαλές, φρενάρει στο 55% της απόστασης), Χρονιά 3 φτιάχνουμε μια πιο ξεκουραστη στάση για το σώμα αλλάζοντας σκελετό (εργονομικό), χρονιά 4 βάζουμε και πίσω δισκόφρενο (ακόμα πιο ασφαλές), χρονιά 5 βγάζουμε το δυναμό και βάζουμε LED (ακόμα πιο ξεκούραστο). Χρονιά 6 βγάζουμε τα παλιά LED και βάζουμε Power LED με 110 Lumen φωτεινότητα. Βγάζουμε και ειδική έκδοση με 3 LED και 330Lumen για τους κάγκουρες. Χρονιά 7 βάζουμε σέλα με ειδικό τζελ για να μην πονάει το κωλαράκι μας, χρονιά 8 αλλάζουμε τις μανιέτες των ταχυτήτων, κ.ο.κ.

    Φυσικά δεν χρειάζεται να αλλάζει κάποιος ποδήλατο κάθε χρόνο, ας το κάνει κάθε δύο, είναι σίγουρο όμως πως θα παίρνει καλύτερο και περισσότερο ποδήλατο. Εάν θέλαμε μάλιστα, θα φροντίζαμε έτσι ώστε οι καινούργιες σέλες να μην ταιριάζουν στα παλιά ποδήλατα, ή τα καινούργια LED να μην ταιριάζουν με το παλιό δυναμό. Για ποιο λόγο όμως αυτό δεν συμβαίνει? Φοβάμαι πως η πιθανότερη απάντηση είναι και η χειρότερη. Διότι πολύ απλά κανείς δεν φρόντισε να μας το πουλήσει με τον ίδιο έντονο τρόπο που συμβαίνει με τα ηλεκτρονικά. Διότι δεν υπάρχουν πάνω από 1500 καταστήματα που να πουλάνε “επιδοτούμενα” ποδήλατα με μηνιαίο πάγιο (όπως κινητά) και άλλα τόσα πολυκαταστήματα να πουλάνε χιλιάδες επιλογές ποδηλάτων. Όχι μόνο στην αθήνα, άλλα ούτε στην Οσάκα, το Άμστερνταμ ή το Βερολίνο. Η βιομηχανία που κατασκεύαζε προιόντα, κατάφερε και δημιούργησε μια άλλη τεράστια βιομηχανία που κατασκεύαζε ανάγκες η οποία τα κατάφερε περίφημα τα προηγούμενα 60 χρόνια.

     

    Αυτό λύνει θεωρητικά το πρόβλημα υπερπαραγωγής που αντιμετωπίζουν όλα τα εργοστάσια στον ονομαζόμενο εμπορικό κύκλο. Αλλά η εξίσωση είναι λειψή. Διότι τελικά δεν αγοράζεις περισσότερη διασκέδαση αγοράζοντας 2 ίντσες παραπάνω οθόνη και σίγουρα το παραγωγικό αποτέλεσμα είναι μηδαμινό από το κινητό με 5megapixel κάμερα ή από τη φωτογραφική μηχανή με δύο οθόνες για να βλέπεις τη φάτσα σου όταν τραβάς τον εαυτό σου αλά myspace γκομενάκι. Αυτό ονομάζεται οριακή χρησιμότητα.

    Και τελικά όταν κατέρρευσαν οι τράπεζες το 2007, δεν ήταν απλά ένα γεγονός όπου κάτι άπληστοι τραπεζίτες το παράκαναν και δεν ήξεραν πότε να σταματήσουν, αλλά μαζί του ουσιαστικά κατέρρευσε κι ένας ολόκληρος τρόπος παραγωγής. Διότι ενώ από το 70 οι εμπορικές εταιρίες έμαθαν τον τρόπο να δημιουργούν καινούργιες ανάγκες σ’ ένα ανήσυχο κοινό και να κινούν τη ροδέλα, δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τις δαγκάνες της οριακής χρησιμότητας. Της απλής διαπίστωσης δηλαδή πως με το πρώτο σουβλάκι χορταίνεις την πείνα σου, με το δεύτερο την όρεξή σου με το τρίτο την απληστία σου, με το τέταρτο φτάνεις στο όριό σου και με το πέμπτο απλά ξερνάς (αρνητική οριακή χρησιμότητα). Αυτή  η απλή διαπίστωση οριοθετεί μία από τις βασικές αντιφάσεις που κάνουν τον καπιταλισμό ένα ατελές και προβληματικό σύστημα.