• Τα λεντάκια και το planned obsolescence

    Date: 2018.03.05 | Category: TECHIE-STUFF | Tags:

    Ανήκω σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων που πέρασε πολύς καιρός μέχρι να αγοράσουν λάμπες LED όχι γιατί δεν μου άρεσαν, αλλά γιατί συνήθως έφτιαχνα τα δικά μου φωτιστικά. Αυτό το χρησιμοποιώ ως δικαιολογία που δεν είχα πάρει χαμπάρι το τι συμβαίνει με τις πάμφθηνες πια LED λάμπες που πουλάνε παντού. Όταν όμως τελείωσαν όλα τα περίεργα φωτιστικά και άρχισαν να πεθαίνουν οι παλιές βιδωτές λάμπες φθορισμού που είχα, μπήκα κι εγώ σε αυτό το γνωστό τριπάκι που είμαι σίγουρος πως πολλοί από εσάς έχετε περάσει.

     

     

    Η απατηλή γοητεία της τεχνολογίας 🙂

    Για αρχή λίγη θεωρία και λίγο μάρκετινγκ. Μερικά από τα βασικά πλεονεκτήματα των LED λαμπών που διαφημίζουν οι εταιρίες είναι:

    α) ότι αντέχουν σε πολλούς κύκλους on/off. Αυτό σε αντίθεση με τις λάμπες φθορισμού που διαφημίζουν 8000 ώρες λειτουργίας και τελικά κρατάνε 2-3 ακριβώς επειδή το γρήγορο κλείσιμο και άνοιγμα τις καταπονεί. Εδώ τα LED είναι συνήθως ποιο ανθεκτικά αν και αυτό εξαρτάται ΚΑΙ από την ποιότητα των ηλεκτρονικών τους.

    β) ότι ανάβουν αυτόματα και πράγματι μια λάμπα LED προσφέρει το 90% της φωτεινότητάς της με το που την ανοίγεις και μετά από μερικά λεπτά σταθεροποιείται και το υπόλοιπο, αλλά είναι τόσο μικρή η διαφορά που δύσκολα μπορείς να τη αντιληφθείς. Αντίθετα οι λάμπες φθορισμού παίρνουν 2-5 λεπτά (ανάλογα με τη μάρκα και το πόσο παλιές είναι) προκειμένου να προσφέρουν το μεγαλύτερο κομμάτι της φωτεινότητάς τους, κάτι που τις κάνει πολύ προβληματικές σε χώρους που το φως ανοιγοκλείνει συχνά (όπως το μπάνιο).

    γ) ότι διαθέτουν υπεράνθρωπες ώρες λειτουργίας. Εδώ γίνεται της τρελής το πανηγύρι. Η συνήθης δήλωση για τα LED είναι ότι αντέχουν 50.000 ώρες (ο χρόνος έχει σχεδόν 9000ώρες, άρα 6 χρόνια συνεχούς λειτουργίας) και ότι μετά από αυτές τις 50.000 ώρες συνεχίζουν να λειτουργούν αλλά με 30-40% λιγότερη φωτεινότητα. Αυτό είναι η μισή αλήθεια· η παραπάνω δήλωση ισχύει για τα μικρά λεντάκια που είχαν από πάντα οι ηλεκτρονικές συσκευές με ισχύ συνήθως μεταξύ 0,04 και 0,06 Watt. Από τη στιγμή που οι λάμπες που αγοράζουμε έχουν κατανάλωση μεταξύ 4 και 10 Watt τουλάχιστον, υπάρχει και μια απόσταση στη διάρκεια ζωής αυτών των LED, ακριβώς διότι η θερμότητα καταπονεί τα ηλεκτρονικά και σίγουρα η λάμπα σας δεν λειτουργεί στους 25βαθμούς κελσίου (όπου γίνονται συνήθως οι μετρήσεις).

    Σε αυτό το σημείο πολλοί πωλητές θεώρησαν ηθικό και δίκαιο να κόψουν αυτές τις 50.000 ώρες στη μέση και να ισχυριστούν πως τα δικά τους LED ζουν για τουλάχιστον 25.000 ώρες θεωρώντας πως αυτό θα μεταφραστεί σε τουλάχιστον μια δεκαετία ζωής (αφού τις λάμπες δεν τις έχουμε συνήθως όλες τις ώρες σε λειτουργία). Άλλοι, ακόμα πιο φιλότιμοι, θέτουν το όριο στις 10.000 ώρες θεωρώντας τη δήλωση αρκετά μακροχρόνια για να ασχοληθεί κανείς. Ειδικά όταν οι λάμπες LED κοστίζουν ποιά 1 με 2 ευρώ η καθεμία.

    Όμως όπως πολλοί από εσάς έχετε πάρει χαμπάρι, ακόμα και αυτή η δήλωση των 10.000 ακούγεται απελπιστικά ψευδής όταν σίγουρα σας έχουν πεθάνει μερικές LED λάμπες πρωτού καλά καλά κλείσουν ένα δύο χρόνια λειτουργίας. Εμένα μία μου πέθανε στους 2 μήνες (συνεχούς είναι η αλήθεια) λειτουργίας, κι έτσι ξεκίνησα να το ψάχνω.

     

     

    Και ο ένοχος είναι

    Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτές οι πεθαμένες LED λάμπες είναι η υπερθέρμανση. Όπως είπαμε τα LED πρέπει να λειτουργούν ιδανικά στους 25 βαθμούς, αλλά και μέχρι τους 50-60 δεν δείχνουν να έχουν κανένα πρόβλημα. Ακόμα και στους 70 θα μπορούσατε να πείτε ότι δεν έχουν θέμα αν και εκεί αρχίζουμε να το πιέζουμε. Για να ψυχθούν χρησιμοποιούμε ψύκτρες και ανεμιστήρες· αρκετές εταιρίες δοκίμασαν τη δεύτερη μέθοδο, αλλά κανείς δεν θέλει να ακούει ένα ανεμιστηράκι πάνω από το κεφάλι του και ακόμα περισσότερο, μετά από 2000-3000 ώρες λειτουργίας συνήθως το φθηνό ανεμιστηράκι ή θα κάνει απελπιστική φασαρία, ή θα έχει παραδώσει το πνεύμα. Άρα μας μένουν μόνο οι ψύκτρες. Η συνηθισμένη LED λάμπα που προσπαθεί να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές λάμπες των 60-75Watt έχει συνήθως ισχύ 9 με 10 watt (οι φθορισμού ήταν αντίστοιχα μεταξύ 11 με 15 watt) και μας προσφέρει γύρω στα 800 lumen. Εκεί λοιπόν δημιουργείται το εξής πρόβλημα. Πώς θα φτιάξεις μια ψύκτρα που να είναι τόσο μικρή ώστε το μέγεθός της να πλησιάζει την παραδοσιακή λάμπα, αλλά τόσο ικανή ώστε να ψύχει 10Watt ισχύος, κι όλα αυτά χωρίς ανεμιστηράκι.

    Η απάντηση δυστυχώς δεν είναι τόσο απλή, για την ακρίβεια δεν υπάρχει αρκετά καλή απάντηση. Ας τις πιάσουμε με τη σειρά.

    α) Μία λύση θα ήταν να βάλεις CREE LED που είναι γνωστό ότι είναι πιο αποδοτικά σε σχέση με τα generic κινέζικα και άρα για να πιάσεις τα 800 lumen θα χρειαζόσουν 2-3 λιγότερα watt. Αλλά τα CREE LED κοστίζουν πολλαπλάσια από τα κινέζικα κάτι που θα αντικατοπτριζόταν στο κόστος της λάμπας και δεν θα σας άρεσε καθόλου.

    β) Μία δεύτερη λύση θα ήταν να βάλουμε περισσότερα λεντάκια που να λειτουργούν σε πιο ήπιους ρυθμούς. Όσο πιο δυνατά τρέχεις ένα LED τόσο πιο πολύ ενέργεια καταναλώνει σε σχέση με το φως που σου προσφέρει. Το κόστος θα ήταν ελαφρά μεγαλύτερο αλλά όχι πολύ, αλλά το ίδιο θα συνέβαινε και στο κέρδος σε ψύξη. Πχ αυτές εδώ οι philips κάτι μεταξύ του α και του β υπόσχονται πως προσφέρουν· 8,5Watt για 800 lumen είναι χαμηλότερα από τα 9 με 10 watt που προσφέρουν τα generic για “μόνο” διπλή τιμή. Το πρόβλημα είναι πως δεν ξέρεις αν τελικά αυτή η λάμπα θα αντέξει περισσότερο ακριβώς γιατί δεν μπορείς να δεις, ούτε πόσα λεντάκια χρησιμοποιεί, ούτε πόσο μεγάλη και καλή είναι η ψήκτρα εσωτερικά. Και η φίλιπς είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες για την πολιτική του planned obsolescence (θα μιλήσουμε γι’αυτό αργότερα) που ακολουθεί στις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές της.

    γ) Μια τρίτη λύση θα ήταν να παραδεχθείς ότι σε αυτό το μέγεθος και σε αυτή την τεχνολογία δεν μπορείς να προσφέρεις τόσα πολλά λούμεν σε τόσο μικρό πακέτο και άρα να προσφέρεις λάμπες μικρότερης ισχύος. Όμως η καλή μας αγορά εδώ θα σε εξαφανίσει καθώς με το κριτήριο της τιμής η σύγκριση δεν θα ήταν ποτέ υπέρ σου. Δείτε για παράδειγμα αυτόν εδώ στο aliexpress για να καταλάβετε τι εννοώ· σε γενικές γραμμές πρόκειται για ένα αξιοπρεπές μαγαζί με αρκετές πληροφορίες για τις λάμπες του και αρκετά καλές προδιαγραφές. Τσεκάρετε τις τιμές για τις διαδοχικές προσφορές που κάνει σε 3-5-7-9-12 και 15 Watt. Οι 5 με τις 15Watt έχουν μόνο μισή τιμή και άρα θεωρητικά οι 15watt συμφέρουν παραπάνω μας λέει η αγορά.

    Δείτε τώρα λίγο το πως κλιμακώνονται οι τιμές: Οι 5 και οι 7Watt έχουν λίγο πολύ την ίδια τιμή (και το ίδιο σχήμα λάμπας) και το ίδιο ισχύει για τις 9-12-15Watt. Τι μπορούμε να βγάλουμε ως συμπέρασμα από αυτό? Πως κατά πάσα πιθανότητα η 5 και η 7 έχουν τον ίδιο αριθμό λεντακίων απλά τα 7 τρέχουν πιο δυνατά και το ίδιο ισχύει για τα 9-12-15. Ακόμα κι αν η 15watt έχει παραπάνω λεντάκια, καθώς το σχήμα της λάμπας είναι κοινό, το ίδιο θα ισχύει και για την ψύκτρα της. Άρα, καθώς η κακή ψύξη είναι η συχνότερη αιτία θανάτου των LED, πριν ακόμα τις πάρουμε στα χέρια μας, θα μπορούσαμε να εικάσουμε ότι η λάμπα με τα 5watt έχει καλύτερες πιθανότητες από αυτή με τα 7 και ότι η λάμπα με τα 9watt έχει σίγουρα καλύτερες πιθανότητες να ζήσει από αυτή με τα 12 ή τα 15watt.

    Για να καταλάβετε πως δουλεύει η μαζική παραγωγή, η πιθανότητα είναι πως ο αριθμός των λεντακίων πάνω στην πλακέτα θα είναι ίδιος τόσο για τα 5 όσο και για τα 7 Watt. Επειδή δεν μπορούμε να το ανοίξουμε πριν το πάρουμε στα χέρια μας, μπορείτε να δείτε αυτά τα πολύ όμορφα λεντάκια που είναι ήδη ξεσκεπασμένα. Η διαφορά μεταξύ 20 και 50 watt είναι λιγότερο από ένα ευρώ και αυτό δικαιολογείται αν προσέξετε τις εικόνες για τις δύο “διαφορετικές” λάμπες. Και οι δύο έχουν ακριβώς τα ίδια λεντάκια, απλά η 50Watt έχει παραπάνω drivers (τα μαύρα τσιπάκια δεξιά). Είναι προφανές λοιπόν ότι η 20Watt έχει παραπάνω πιθανότητες να επιβιώσει, ακόμα κι αν τη βάλουμε πάνω σε μια μεγάλη ψήκτρα υπολογιστή με ανεμιστήρα.

    Κι επειδή όπως είπα η συγκεκριμένη εταιρία είναι γενικά αξιοπρεπής, τα μαύρα τσιπάκια που βλέπετε έχουν την εξής “έξυπνη” λειτουργία. Αν δουν ότι η θερμοκρασία στην πλακέτα αυξάνεται πάνω από 80 βαθμούς κελσίου, ρίχνουν την απόδοσή τους, προκειμένου να προστατέψουν τα λεντάκια. Στην ουσία τα 50watt σε αυτό το φορμά είναι τόσα πολλά, που ακόμα κι όταν τα έβαλα σε μια μεγάλη ψήκτρα υπολογιστή με έναν εξίσου μεγάλο ανεμιστήρα και όλα αυτά τα τοποθέτησα σε μια “σουηδική” λάμπα IKEA που είχα βρει στο δρόμο με αρκετό χώρο για ψύξη, τα λεντάκια πασχίζουν να κρατηθούν στα 50Watt· κι αν το απόγευμα στο εργαστήριο δεν κάνει αρκετή δροσιά, το έξυπνο τσιπάκι μπαίνει σε λειτουργία και ρίχνει λίγο την απόδοσή τους.

    Με λίγα λόγια η εταιρία δεν θα έπρεπε ποτέ να πουλάει 50watt σε αυτό το φορμά, ακριβώς διότι είναι πρακτικά αδύνατο να τα ψύξεις και παρά τα “έξυπνα” τσιπ τα λεντάκια είμαι σίγουρος ότι καταπονούνται και δεν θα φτάσουν τις διαφημιζόμενες 10.000 ώρες λειτουργίας. Αν όμως η εταιρία ήταν ειλικρινής και πρόσφερε μόνο τα 20Watt προς 2,5 ευρώ τα δύο κομμάτια, δεν θα της δίνατε ούτε δεύτερη ματιά από τη στιγμή που ο ανταγωνισμός πουλάει 3,3ευρώ τα δύο κομμάτια 50Watt.

    Κάτι που μας φέρνει στο επόμενο θέμα μας.

     

     

    Planned Obsolescence

    Ο όρος είναι παλιός αλλά έγινε της μόδας ξανά πρόσφατα όταν αποκαλύφθηκε (ωωω σοκ και δέος) πως η apple σε κάθε update που έκανε έριχνε την ταχύτητα των παλιών της μοντέλων χωρίς να το λέει στους χρήστες με την “εσωτερική” δικαιολογία ότι ήθελε να προστατεύσει τις πιο “παλιές” μπαταρίες.

    Η ιδέα είναι εξαιρετικά απλή και την έχετε συναντήσει στη ζωή σας δεκάδες φορές ακόμα κι αν δεν γνωρίζατε τον όρο. Αν πράγματι φτιάξετε μια λάμπα με πάνω από 10.000 ώρες ζωής, αυτό σημαίνει πως όποιος την αγοράσει δεν θα ξαναγίνει πελάτης σας για τα επόμενα 10 χρόνια τουλάχιστον.

    Για να σιγουρευτούμε πως αυτό δεν θα συμβεί, υπάρχουν μερικά κολπάκια. Το πιο ξεδιάντροπο είναι να βάζουμε ξεκάθαρα ενός είδους “χρονοδιακόπτη”. Τέτοιους “διακόπτες” έχουν πολλοί εκτυπωτές (προκειμένου να μην ξαναγεμίζεις τα μελάνια), αρκετοί προβολείς που κλείνουν μόλις περάσουν Χ ώρες με την παλιά λάμπα (ακόμα κι αν η λάμπα δεν έχει πεθάνει), η apple με την “προστασία της μπαταρίας της”, διάφορα software που λειτουργούν με συνδρομητικό μοντέλο (πχ τα antivirus, η adobe) κλπ κλπ.

    Αυτός ο πιο ξεδιάντροπος τρόπος είναι προφανές ότι μπορεί να εξαγριώσει τους πελάτες σου και γενικά θα πρέπει να ελπίζεις ότι είναι αρκετά πιστοί ή αρκετά απελπισμένοι προκειμένου να παίξουν το παιχνίδι. Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός εδώ μετράει, καθώς η adobe θεωρεί ότι δεν έχει ανταγωνιστή στην αγορά, ενώ η apple μόνο οριακά μπορεί να το ισχυριστεί αυτό. Από την άλλη οι πριντεράδες βασίζονται στην ολιγοπωλιακή τους θέση και στην ομερτά που κυριαρχεί αναμεσά τους (λίγες μάρκες όπως η brother ξεφεύγουν από τέτοια τερτίπια και πάλι όχι πάντα και παντού).

    Ένας λιγότερο ξεδιάντροπος αλλά εξίσου επιτυχημένος τρόπος είναι να υπάρχει ένα αδύναμο σημείο στο σχεδιασμό της συσκευής έτσι ώστε με έναν προβλέψιμο τρόπο αυτό να αυτο-καταστρέφεται σε Χ τέρμινα. Στις φρυγανιέρες πχ φροντίζουν έτσι ώστε το νήμα που θερμαίνεται να είναι τόσο λεπτό ώστε μετά από 3-4 χρόνια να κόβεται. Στα μπλέντερ στα μίξερ και λοιπά ανακατευτήρια μια αγαπημένη συνήθεια είναι να χρησιμοποιούν διαφορετικά υλικά στα μέρη που συνδέονται με αποτέλεσμα -όταν πχ το πλαστικό συναντά το μέταλλο- να έχει μια πολύ προβλέψιμη πορεία. Στους αρτοπαρασκευαστές το αδύναμο σημείο είναι σχεδόν πάντα το πυράκι του κάδου που από τα πλύσιμο θα σκουριάσει κι άρα δεν θα γυρίζει τόσο εύκολα. Και πριν πάρετε χαμπάρι ότι δεν γυρίζει εύκολα θα ζορίσει το μοτέρ και ή θα το κάψει, ή θα κόψει τον ιμάντα που συνδέει τους τροχούς. Υπάρχει επίσης η κλασική θερμική ασφάλεια που για κάποιο λόγο σχεδόν πάντα προτιμούν αυτές που αυτοκαταστρέφονται (κι όχι αυτές που επιστρέφουν στην κανονική θέση λειτουργίας όταν κρυώσουν) άρα κάποιος θα πρέπει να ανοίξει το μηχάνημα να την αλλάξει, σε περίπτωση δηλαδή που γνωρίζει για την ύπαρξή της.

    Τα παραδείγματα είναι δεκάδες για να σας πάω στα ηλεκτρονικά· οι περίφημοι κακοί ηλεκτρολυτικοί πυκνωτές (που ευθύνονται για το 50-70% των βλαβών σε πολλές κατηγορίες ηλεκτρονικών). Ή οι οθόνες των smartphone που σπάνε τόσο εύκολα οι άτιμες, τα micro USB που παρά τη διαφήμιση ότι αντέχουν να κουμπωθούν εκατοντάδες χιλιάδες φορές έχουν την τάση να πεθαίνουν πολύ πιο γρήγορα (σε αντίθεση με τα mini usb που ήταν πρακτικά αθάνατα αλλά κανείς δεν χρησιμοποιεί πια), τα βύσματα των φορτιστών στα παλιά κινητά, τα διάφορα τσιπάκια που έχουν την τάση να αποκολλώνται από τη θέση τους όταν υπερθερμανθούν κλπ κλπ.

    Για τα περισσότερα από αυτά θα πρέπει να υπάρχει μια σχετική ανευθυνότητα από την πλευρά των εταιριών. Πχ το πρόβλημα με τους πυκνωτές ήταν υποτίθεται μια κακή παρτίδα από ένα κακό εργοστάσιο πριν από 20-25 χρόνια, αλλά με κάποιο τρόπο εγώ συναντώ ακόμα κακούς πυκνωτές παρότι το “λάθος” είχε διορθωθεί εδώ και 15 χρόνια. Για τις υπερθερμαινόμενες κάρτες γραφικών στα λάπτοπ, το “πρόβλημα” ήταν ένα κακό χαρμάνι από καλάι που χρησιμοποιούσαν και που να φανταστούν ότι η κάρτα αυτή θα θερμαίνεται μέχρι τους 100+ βαθμούς? Στα USB από τη στιγμή που λένε ότι αντέχουν εκατοντάδες χιλιάδες συνδέσεις είναι προφανές ότι το πρόβλημα βρίσκεται στους κακούς χρήστες.

    Ήδη όπως βλέπετε σας έχω πάει σιγά σιγά στην τρίτη κατηγορία Planned obsolescence, όπου το “λάθος” ή ο “αδύναμος” κρίκος γίνεται μέρος του μάρκετινγκ. Όταν το μίξερ ή η φρυγανιέρα πεθαίνει απλά γκρινιάζετε και πηγαίνετε να αγοράσετε μία καινούργια πληρώνοντας την “συνδρομή” σας των 20-30 ευρώ γνωρίζοντας πως τα ίδια σκατά θα αγοράσετε. Όταν όμως το παλιό σας motherboard πέθανε μετά από μόλις 3 χρόνια, χρειάζεστε μια καλύτερη δικαιολογία για να ξανα-εμπιστευτείτε την ίδια ή κάποια παρόμοια εταιρία. Εκεί λοιπόν το μάρκετινγκ σας υπόσχεται πως η νέα γενιά θα λύσει τα προβλήματα της προηγούμενης. Το νέο σας motherboard δεν θα έχει ηλεκτρολυτικούς πυκνωτές, το νέο σας κινητό θα έχει ακόμα πιο σκληρό τζάμι και τα νέα σας λεντάκια θα έχουν το “έξυπνο” τσιπάκι που σας περιέγραφα παραπάνω ή μία καλύτερη αντίσταση για το λεγόμενο inrush current (όταν πρωτο-ανοίγουμε μια συσκεύη, το αρχικό ρεύμα για λίγα νανοσεκοντ μπορεί να φτάσει άνετα τα 20αμπέρ).

    Και σαν αποτύχουν όλα αυτά και η 85η γενιά gorilla glass συνεχίζει και δεν αντέχει στο ξύλο που ρίχνετε (διότι όσο μεγαλώνει η οθόνη τόσο μεγαλώνουν τα προβλήματα), το μάρκετινγκ θα προτείνει μια νέα τεχνολογία για να ξεπεραστούν τα προβλήματα της παλιάς. Στην περίπτωση των LED η νέα μόδα είναι αυτά εδώ που όχι μόνο μοιάζουν με παλιές λάμπες, αλλά υποτίθεται ότι δεν υπερθερμαίνονται κιόλας (πήρα δύο των 4watt πριν 3 μήνες οι οποίες μένουν ανοιχτές 24/7, και θυμίστε μου να σας πω του χρόνου πως τα έχουν πάει).

    Κι αν σας κορόιδεψε ο άλφα προμηθευτής θα πάτε στον βήτα, με τον ίδιο τρόπο που όλοι οι κομπιουτεράδες αγαπούσαμε περισσότερο τη seagate, την quantum ή την western digital, αναλόγως τις εμπειρίες που είχαμε από τους σκληρούς δίσκους της καθεμίας (αλλά κανείς δεν αγόραζε hitachi deskstar το αλλιώς γνωστό και ως deathstar). Επειδή τα SSD όταν βγήκαν έδειξαν πως είχαν την τάση να ζούνε παραπάνω από τους σκληρούς, είχαν απεριόριστα προβλήματα με τους controllers με τους κομπιουτεράδες να ψάχνουν ψύλους στα άχυρα και να ελπίζουν πως η επόμενη γενιά δεν θα έχει τα προβλήματα της προηγούμενης.

    Το βασικό σε αυτή την κατηγορία είναι να έχετε μια δικαιολογία αρκετά καλή προκειμένου α)να μην χάσετε το καλό σας όνομα, και β)να μην είστε μυνήσιμοι. Η apple με τις μπαταρίες προφανώς και δεν είχε καλή δικαιολογία, γι’ αυτό και το κρατούσε κρυφό τόσα χρόνια που εκατοντάδες χιλιάδες χρηστών ήξεραν ότι το αγαπημένο τους iphone γινόταν σιγά σιγά όλο και πιο αργό εκτελώντας τις ίδιες λειτουργίες· αλλά αυτό ήταν ένα λάθος που δεν έπρεπε ποτέ να αποκαλυφθεί. Η τρίτη κατηγορία στην οποία αναφέρομαι πρέπει να ρίχνει το φταίξιμο κάπου αλλού. Στον κακό προμηθευτή πυκνωτών, στο κακό καλάι, στην πυρέξ που δεν έφτιαξε καλό τζάμι για τα κινητά. Και για να δουλέψει θα πρέπει να υπάρχει πάντα έτοιμη η νέα, βελτιωμένη σύνθεση με μπλέ και πράσινους κόκκους.

     

     

    Εντάξει ρε μεγάλε με την καθοδήγηση, με τα λεντάκια τι να κάνουμε?

    Οι απαντήσεις είναι κλιμακωτές, αναλόγως με το πόσο θέλετε να ασχοληθείτε.

    α) Η απάντηση του κόσμου που χάνεται σιγά σιγά μέσα στους δασμούς του τράμπ είναι να μην ασχολείστε και να πάρετε ένα καινούργιο λεντάκι με 2 ευρώ κάθε έξι μήνες με ένα χρόνο, δείτε το σαν συνδρομή 🙂

    β) Η λιγότερο αναίσθητη και πιο πράσινη απάντηση είναι να χρησιμοποιείτε λεντάκια εκεί που δεν αφήνετε το φως ανοιχτό για πολλή ώρα και λάμπες φθορισμού για εκεί που το κρατάτε για ώρες ανοιχτό. Οι λάμπες φθορισμού όταν δεν τις ανοιγοκλείνουμε συνέχεια (κι όταν δεν είναι IKEA) μπορούν να φτάσουν άνετα τις 5000-7000 ώρες λειτουργίες .

    γ) μια τρίτη απάντηση είναι να διαλέγετε χαμηλότερης έντασης λάμπες σε μεγάλα μεγέθη. Δεν είναι απόλυτα σίγουρη μέθοδος, αλλά όταν μιλάμε για τον ίδιο κατασκευαστή, οι λάμπες που ζεσταίνονται λιγότερο θα έχουν την τάση να ζούνε και περισσότερο. Εκτός κι αν είναι σε πολύ μικρό φορμά, λάμπες 3-5watt, δύσκολα θα υπερθερμαίνονται τόσο, εκτός κι αν δεν έχουν κάνει καμία πρόβλεψη για ψύξη.

    δ) μια τέταρτη λύση είναι να μαζευτείτε με τους φίλους σας, να δοκιμάστε μερικές διαφορετικές λάμπες για 24/7 και μετά από έναν χρόνο να κάνετε μια μεγάλη παραγγελία από το καλό είδος και να ελπίζετε ότι ο προμηθευτής δεν άλλαξε κάτι 🙂 Πιο γρήγορη λύση είναι να ανοίξετε το πλαστικό μπαλάκι που κρύβει τα λεντάκια και να μετρήσετε που σταθεροποιείται η θερμοκρασία πάνω στην πλακέτα και τα λεντάκια μετά από μία ώρα λειτουργίας. Όσο πιο χαμηλή είναι η θερμοκρασία τόσο πιο πολύ θα ζήσουν οι λάμπες σας. Δώστε προσοχή διότι στην πλακέτα είναι εξαιρετικά πιθανό να κυκλοφορούν 200-300 Volt DC. Ένα δεύτερο τεστ θα ήταν να εξετάσετε τα λεντάκια λάμπες μετά από έναν μήνα συνεχούς λειτουργίας για ενδείξεις θερμικού στρες (τα σκουρόχρωμα σημεία που βλέπετε πάνω στα λεντάκια. Αυτό με την μεγάλη μαύρη κουκίδα κάτω αριστερά, είναι καμένο και το πάνω αριστερά με τη μικρή κουκίδα θα ήταν μάλλον το επόμενο. Επειδή είναι όμως συνδεδεμένα σε σειρά, αν καεί ένα, δεν δουλεύει κανένα ).

    ε) μια πέμπτη λύση είναι να ανοίξετε τη λάμπα και να τη χακάρετε έτσι ώστε να λειτουργεί πιο χαμηλά. Αυτό είναι εύκολο στα λεγόμενα transformerless και IC-less τροφοδοτικά με πυκνωτή, όπως μας δείχνει ο θεούλης σε αυτό το άρθρο.

    στ) φτιάξτε τα δικά σας LED φωτιστικά, δίνοντας προσοχή στο θερμικό τους προφίλ. Η αλήθεια είναι ότι μετά από 7 χρόνια που φτιάχνω δικά μου φωτιστικά με τα πιο φθηνά generic κινέζικα λεντάκια, δεν έχω καταφέρει να καταστρέψω ούτε ένα από αυτά και πιστέψτε με δεν χρησιμοποιώ πάντα τις ιδανικότερες θερμικά συνθήκες.

     

     

    16.03.2018 Υστερόγραφο γιατί έπεσα επάνω του. Πριν 3 μέρες αγόρασα χαλασμένα εντοιχιζόμενα μάτια κουζίνας προς 10 ευρώ. Μετά πήγα και πήρα ένα δεύτερο σετ προς 20 ευρώ. Η ιδέα ήταν να κανιβαλίσω το ένα για να φτιάξω το άλλο. Ο τύπος με το δεύτερο σετ ήταν μάλιστα πολύ χαρούμενος που η κουζίνα του κράτησε 5 ολόκληρα χρόνια, δεν είχε παράπονο από την εταιρία. Η οποία εταιρία (TEKA) είναι μια θυγατρική της NEFF που πουλούσε “φθηνές” Made in Germany συσκευές. Το φθηνές μπαίνει σε εισαγωγικά επειδή τα συγκεκριμένα μάτια κόστιζαν 350-400ευρώ και είναι φθηνά διότι η AEG πουλούσε την ίδια εποχή στα 1000 ευρώ και η Miele στα 2000 🙂

    Τώρα έχουν “πέσει” κάπως οι τιμές και ακόμα και η Miele έχει φθηνά μοντέλα κοντά στα 1000 ευρώ. Όπως μπορείτε να δείτε και στη φωτογραφία, το κάθε μάτι είναι αυτόνομο από τα άλλα με τη λογική του αν χαλάει το ένα να το αντικαθιστάς με ένα καινούργιο (τα μάτια προέρχονταν από την εταιρία EXO, άλλη μία Made in Germany εταιρία). Φυσικά τα καινούργια μάτια μόνο φθηνά δεν ήταν και -καθώς είχαν την τάση να χαλάνε σχετικά εύκολα- πολύ συχνά οι κουζίνες αυτές κατέληγαν στα σκουπίδια. Θεωρώντας κι εγώ πως το πρόβλημα ήταν στα μάτια άρχισα να τα σκαλίζω και να ψάχνω να βρω το πρόβλημα (σε γενικές γραμμές τα induction μάτια χαλάνε με προβλέψιμους τρόπος). Γρήγορα όμως πήρα χαμπάρι πως στο πρώτο σετάκι δεν έφταιγαν μόνο τα μάτια αλλά και η πλακέτα που μοιράζει το ρεύμα (αυτή στο βάθος στο κέντρο). Πρόκειται για μια σχετικά απλή πλακέτα οπότε χαρούμενος κι εγώ την βγάζω για να βρω τον ένοχο· με το που την γυρνάω ανάποδα ο ένοχος ήταν εμφανής. Μια ολόκληρη γραμμή πάνω στην πλακέτα από την είσοδο του ρεύματος είχε σκάσει (μαυρισμένη στη δεύτερη φωτογραφία). Ο λόγος που έσκασε είναι διότι η γραμμή πάνω στην πλακέτα ήταν πολύ λεπτή και ο λόγος που ήταν λεπτή είναι διότι λειτουργούσε ως ασφάλεια· με λίγα λόγια είχε προβλεφθεί να σκάσει σε περίπτωση που υπήρχε πρόβλημα. Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε ασφάλειες θα μου πείτε· σωστά μόνο που η “φθηνή” TEKA για να σας τιμωρήσει που αγοράσατε τη φθηνή σειρά, έφτιαξε μια ασφάλεια που λειτουργεί μόνο μία φορά, καθώς αν σκάσει η γραμμή δεν μπορείτε να την αντικαταστήσετε 🙂

    Αυτή η μόδα είναι σχετικά καινούργια (βαριά 15-20 ετών) και είναι ένα από τα πιο ξεκάθαρα και in your face παραδείγματα planned obsolescence. Διότι τα παλιά καλά χρόνια (ή οι αξιοπρεπείς σχεδιαστές κυκλωμάτων), αντί για τη γραμμούλα στο τυπωμένο κύκλωμα είχε μια πραγματική ασφάλεια· από αυτές που αν καούν κοστίζουν 2 ευρώ οι 10. Η ασφάλεια αυτή καίγεται, μόνο αν κάποιο από τα μάτια βραχυκυκλώσει (πχ στο brigde rectifier). Με λίγα λόγια αν καεί ένα μάτι, καίει και τη μία γραμμή στην παροχή ρεύματος αχρηστεύοντας και το δεύτερο μάτι που βρίσκεται στην ίδια σειρά. Όταν ο ατυχής καταναλωτής φωνάξει τον τεχνικό, θα πληροφορηθεί πως όχι μόνο χρειάζεται να αγοράσει καινούργιο μάτι, αλλά και καινούργια πλακέτα παροχής ρεύματος· μαζί με την αμοιβή του τεχνικού ο άτυχος καταναλωτής που έκανε το λάθος να προσπαθήσει να επισκευάσει την κουζίνα του θα διδαχθεί πως το κόστος επισκευής βρίσκεται πολύ κοντά στο κόστος αγοράς μιας καινούργιας. Κι όλα αυτά για μια επισκευή που θα κόστιζε σε υλικά βαριά 5 ευρώ 🙂