• Υπέρ αστρολογίας

    Date: 2017.05.22 | Category: ΔΙΑΦΟΡΑ | Tags: ,,,

    Δεν πρόκειται για ένα χιουμοριστικό άρθρο, ίσως για ένα πιο ελαφρύ διάλειμμα ανάμεσα σε δύο id politics κείμενα, αλλά ο στόχος του είναι ειλικρινής. Η αστρολογία αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πολύ διαδεδομένων και αρχαίων πεποιθήσεων για τον κόσμο που οι μοντέρνοι του 20ου αιώνα λατρεύουν να κοροϊδεύουν ορίζοντας τους εαυτούς τους ως απίστους.

    Αυτό δεν αφορά τους παλιότερους μοντέρνους που έτειναν να βλέπουν την αστρολογία με ένα πιο ανοιχτό μάτι, αλλά τους σύγχρονούς μας για τους οποίους αποτελεί ένα σκληρό όριο μεταξύ εκσυγχονισμού και παράλογων αρχαίων κατάλοιπων. Η αστρολογία δεν έχει επιστημονική βάση λένε, κι έτσι όσοι ασχολούνται μαζί της είναι στην καλύτερη εύπιστοι, στη χειρότερη τσαρλατάνοι.

    Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά. Η αστρολογία είναι μια αρχαία τέχνη που στον πυρήνα των πεποιθήσεών της πιστεύει ότι η θέση των πλανητών (και κυρίως του ήλιου) κατά τη διάρκεια της γέννησης ενός ανθρώπου, τον επηρεάζει στην υπόλοιπη ζωή του. Η ιδέα πως οι αρχικές συνθήκες είναι πολύ σημαντικές για την μετέπειτα πορεία του ανθρώπου είναι αρκετά διαδεδομένη, ο φρόυντ για παράδειγμα βασίζει το δικό του σύστημα πεποιθήσεων εξίσου στα αρχικά στάδια της ζωής ενός ανθρώπου.

     

     

    Cosmos

    Η επίθεση που δέχεται η αστρολογία από την επιστήμη είναι συχνά προβληματική γιατί βασίζεται στο σύστημα πεποιθήσεων της επιστήμης κι όχι της αστρολογίας. Μεγάλωσα βλέποντας επανειλημμένα στην τηλεόραση τη σειρά cosmos με τον carl sagan. Εκεί, νομίζω στο τελευταίο επεισόδιο, ο sagan προσπαθεί να εξετάσει την αστρολογία.

    Παραδέχεται στην αρχή πως σύμφωνα με τη νευτώνια φυσική, όλοι οι πλανήτες έχουν μια βαρυτική έλξη πάνω στη γη, κι αυτή η βαρυτική έλξη σίγουρα επηρεάζει και τη ζωή στη γη. Το πιο διάσημο παράδειγμα είναι οι επιδράσεις της βαρυτικής έλξης της σελήνης, τόσο στη φύση (παλίρροιες), όσο και στην ανθρώπινη συμπεριφορά (υπάρχει μια ξεκάθαρη στατιστική συσχέτιση ανάμεσα στην πανσέληνο και το φόρτο εργασίας στα επείγοντα των νοσοκομείων). Ο carl sagan συνεχίζει την υπόθεσή του, λέγοντας πως ενώ παραδέχεται πως υπάρχει βαρυτική έλξη της αφροδίτης πάνω στο μωρό που μόλις γεννιέται, θεωρεί πως τα χέρια της μαίας που το τραβάει, ασκούν πολύ μεγαλύτερη πίεση από τους πλανήτες κι άρα θα έπρεπε να επηρεάζουν την κατοπινή πορεία του μωρού πιο δραματικά.

    Για πάρα πολλά χρόνια αυτή η προπαγάνδα που δέχθηκα από παιδί, ήταν ικανή προκειμένου να μην ασχολούμαι με το αν υπάρχει αλήθεια στα ζώδια. Όμως αν εξετάσουμε το επιχείρημα προσεκτικά, θα δούμε πως ο μακαρίτης sagan έχει κλέψει. Χρησιμοποιεί μια επιστημονική εξήγηση της αστρολογίας (με βάση τη βαρυτική έλξη) και μετά απορρίπτει αυτή την εξήγηση με βάση τα επιστημονικά κριτήρια που ο ίδιος έθεσε. Το αν ένα σύστημα αξιών είναι ικανό να εξηγηθεί με βάση ένα άλλο σύστημα αξιών, δεν είναι μια πολύ καλή προσέγγιση. Αν προσπαθούσες να εξηγήσεις την επιστημονική μέθοδο με βάση τα αστρολογικά κριτήρια, μπορείς εξίσου να απορρίψεις την αλήθεια της πρώτης.

     

     

    Κι όμως δουλεύει

    Μια πιο σωστή μέθοδος προσέγγισης της αστρολογικής υπόθεσης, είναι μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 1985 και χρησιμοποιεί σωστά τη στατιστική για να εξάγει τα συμπεράσματά της. Το ζήτημα είναι ότι δεν μας ενδιαφέρει αρχικά με ποιο τρόπο η αστρολογική τέχνη εξάγει τα συμπεράσματά της, αλλά αν αυτά τα συμπεράσματα έχουν μια κάποια δόση προβλέψιμης επαναληψιμότητας. Η περίφημη έρευνα λέει πως όχι. Γιατί? Διότι πήρε δύο ντουζίνες αστρολόγους, τους έδωσε την ημερομηνία γέννησης μερικών ανθρώπων και τους κάλεσε να σκιαγραφήσουν την προσωπικότητα αυτών των ανθρώπων. Οι αστρολόγοι απέτυχαν.

    Αυτό που δεν μου αρέσει στη συγκεκριμένη έρευνα είναι ότι στην ουσία παγίδευσε τους αστρολόγους μέσα στη δική τους υπεροψία. Η αστρολογική τέχνη είναι μια τέχνη που ασχολείται με τον άνθρωπο και η έρευνα δεν πρόσφερε καμία ανθρώπινη επαφή με τα προς εξέταση υποκείμενα. Θα ήταν το αντίστοιχο του να ζητήσουμε από δύο ντουζίνες ψυχιάτρους να χαρακτηρίσουν κάποιους ανθρώπους με βάση γραπτές αναφορές. Οι περισσότεροι, τουλάχιστον οι πιο ενσυνείδητοι, θα αρνηθούν.

    Θα μου πείτε γιατί εγώ ασχολούμαι? Διότι δύο φορές πρόσφατα, δύο άνθρωποι που ασχολούνται με την αστρολογία κατάφεραν να προβλέψουν τα ζώδια ανθρώπων που τους ήταν άγνωστοι με έναν μη τυχαίο τρόπο. Το στατιστικό δείγμα ήταν φυσικά χαμηλό, αλλά όταν κάποιος ρίχνει ένα κέρμα και φέρνει 8 φορές στη σειρά γράμματα, αρχίζει και σε βάζει σε σκέψεις.

     

     

    Προς μία περιορισμένη αστρολογική “αλήθεια”

    Γι’ αυτό το λόγο σκέφτηκα να παρουσιάσω προς χρηματοδότηση μια σεμνή πρόταση για την μελέτη της αξιοπιστίας της αστρολογικής μεθόδου. Η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι η αστρολογία δεν έχει καμιά δόση αλήθειας. Αυτό που θέλω να προτείνω εγώ δεν ασχολείται με την πρόβλεψη του μέλλοντος με βάση την αστρολογία, αλλά προτείνει την αστρολογία ως ένα σχετικά αξιόπιστο σύστημα περιγραφής της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Πως μπορώ να το αποδείξω αυτό?

    Χρειαζόμαστε αρχικά ένα στατιστικά ικανό τυχαίο δείγμα ανθρώπων, μερικούς αστρολόγους καλλιτέχνες και τέλος λίγα χρήματα για την οργάνωση. Πως θα γίνει η έρευνα? Εδώ έχω δύο ιδέες. Η μία είναι οι αστρολόγοι να πάρουν μια πεντάλεπτη συνέντευξη από τα πειραματόζωα με την προϋπόθεση ότι αυτά δεν θα αποκαλύψουν τίποτα για την ημερομηνία ή την εποχή της γέννησής τους. Ιδανικά θα είναι μια γενική συζήτηση περί ανέμων και υδάτων και γης και φωτιάς, αντίστοιχη με μια συζήτηση που θα έκανε ένας ψυχολόγος. Η δεύτερη μέθοδος είναι να βάλεις τους αστρολόγους να παρατηρούν μικρά γκρουπ ανθρώπων που μιλάνε μεταξύ τους. Θα πρέπει να υπάρξει ψηφιακή καταγραφή προκειμένου να μην μπορεί κανείς να κλέψει και μετά οι καλλιτέχνες αστρολόγοι θα πρέπει να μαντέψουν το ζώδιο των πειραματόζωων. Για να το κάνουμε ακόμα πιο δύσκολο για τους καλλιτέχνες αστρολόγους θα πρότεινα να εξετάζονται άτομα τα οποία ΔΕΝ πιστεύουν στην αστρολογία.

    Η ιδέα του πειράματος είναι πως οι καλλιτέχνες αστρολόγοι θα έχουν πετύχει, αν μπορέσουν να ονοματίσουν τα ζώδια των πειραματόζωων με ένα στατιστικά σημαντικό τρόπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να βρουν με την πρώτη το ζώδιο, αλλά θα πρέπει οι μαντεψιές τους να είναι σημαντικά καλύτερες από το 1 προς 12 που είναι η τυχαία στατιστική πιθανότητα.

    Τι θα σημαίνει αν τα καταφέρουν? Ότι το αρχαίο σύστημα αξιών που κατατάσσει τις συμπεριφορές των ανθρώπων ανάλογα με την ημερομηνία γέννησής τους και ονομάζεται αστρολογία, μπορεί να μαντεύει επιτυχημένα το μήνα γέννησης ενός ανθρώπου, μετά από μια μικρή άσχετη συζήτηση. Κι αυτό θα σημαίνει ότι αυτή η αρχαία τέχνη κάτι έχει παρατηρήσει που η μοντέρνα επιστήμη αδυνατεί να δει.

    Γιατί συμβαίνει αυτό? Δεν έχω την παραμικρή ιδέα.

    Πως συμβαίνει? Εξίσου δεν έχω ιδέα.

    Ο μηχανισμός εξήγησης της παρατήρησης είναι μια εντελώς διαφορετική κατηγορία έρευνας. Εξήγηση δεν έχουμε και για τη βαρύτητα, αλλά κάθε φορά που σκουντουφλάς και πέφτεις αναγνωρίζεις την ύπαρξή της. Το ίδιο ισχύει και για το μηχανισμό δράσης πολλών φαρμάκων.

    Θεωρώ πως η επίθεση στην αρχαία τέχνη της αστρολογίας είναι ξεκάθαρα ιδεολογική ακριβώς διότι σε αντίθεση με άλλες τέχνες (όπως η ψυχολογία ή η ψυχιατρική) αρνείται να μπει στα καλούπια της μοντέρνας πίστης. Κι ενώ η μοντέρνα επιστήμη δέχεται ως αξιόπιστες καραγκιοζιές όπως το DSM5 ή τα μοντέρνα οικονομικά, είναι κρίμα να αδικείται έτσι μια παλιά τέχνη που πιθανότατα κάτι έχει να προσφέρει.