• TEOTWAYKI 3.5 η δραχμή ως αεικίνητο, η υπόθεση του κ.Ιγγλέζη (ελπίζω σε ταληράκια)

    Date: 2015.10.05 | Category: Panic NOW | Tags: ,,

    Καθώς νέες μόδες δείχνουν να αναδύονται στο πολιτικό μάρκετινγκ της δραχμής, είπα κι εγώ να τις πιάσω μια βόλτα.

    Σα γενικό συμπέρασμα πολιτικού μάρκετινγκ η δραχμή χρησιμοποιείται λίγο πολύ σαν το νερό του καματερού. Θα γιατρέψει τη χώρα από όλα τα καπιταλιστικά και μνημονιακά κακά, μόνο και μόνο προφέροντας το όνομά της. Πριν αρχίσω το στριπτίζ του πολιτικού μάρκετινγκ να δηλώσω πως μετά τη “διαπραγμάτευση” σύριζα η αποδέσμευση της χώρας από την ευρωζώνη είναι και για εμένα δεδομένη.

    (edit επειδή μάλλον παρεξηγήθηκε αυτό, δεν θεώρω την έξοδο από το ευρώ δεδομένη πολιτικά ή οικονομικά, αλλά μοναδική λύση για οποιονδήποτε έχει την κοινωνική δικαιοσύνη ως βασική του ηθική πυξίδα της κοινωνίας).

    Απλά εγώ δεν αντέχω να σας παραμυθιάζω για τα θαύματα της δραχμής. Ίσως και επειδή δεν ζητάω την ψήφο σας.

    Θα καταπιαστώ κυρίως με 3 αφηγήσεις για τη μετάβαση. Η μία είναι του Ιγγλέζη όπως παρουσιάζεται εδώ. Θα με συγχωρέσει που δεν διαβάζω το βιβλίο του, αλλά ήδη αυτό το μικρό περιληπτικό άρθρο διαθέτει αρκετές χοντράδες (ή να το πω ευγενικά “παραλήψεις”) που προτιμώ να συνεχίσω τον λοσούρντο που διαβάζω αυτές τις μέρες.

    Η δεύτερη είναι αυτή του παλιόφιλου λαπαβίτσα, με τον οποίον “γνωριζόμαστε” από το 2010. Το πρώτο ΤΕΟΤWAYKI άλλωστε με τη δική του φαντασίωση συγκρουόταν κυρίως. Η ρητορική του λαπαβίτσα έχει αλλάξει από το 2010, άλλωστε πια ως ο οικονομικός υπεύθυνος του ΛΑΕ, πρέπει να προβάλει διαφορετικές ιδιότητες της δραχμής. Έτσι κι αλλιώς είναι μάλλον ο μόνος από το ΛΑΕ που μπορεί να μιλήσει για οικονομικά χωρίς να μπλέξει το ξανθό γένος και το χαμένο τρένο των ναζί με τις χρυσές λίρες. Όμως αυτή η νέα του θέση ευθύνης, δεν τον αποτρέπει από το να κρατά το δραχμικό του σχέδιο καλά κλειστό ως επτασφράγιστο μυστικό, κάτι που κάνει με συνέπεια 5 χρόνια τώρα.

    Η τρίτη αφήγηση είναι ενός άλλου παλιόφιλου του καζάκη, ο οποίος τουλάχιστον ανοίγει τα χαρτιά του σε μια παρουσίαση μιάμισης ώρας.

     

     

    Η κρυφή γοητεία του ευρώ

    Ας ξεκινήσουμε με τον πιο νέο στην κούρσα τον κ.Ιγγλέζη. Όχι για λόγους αβρότητας αλλά γιατί φαίνεται ότι εισάγει στην όλη συζήτηση μια φαινομενικά νέα ιδέα. Αυτή της μετατρεψιμότητας της νέας δραχμής σε ισοτιμία 1 προς 1 με το ευρώ. Πρόκειται για ιδέα που στο πολιτικό μάρκετινγκ δείχνει να τραβάει τα φώτα της δημοσιότητας, καθώς και ο λαπαβίτσας στη συνέντευξη που παραθέτω, δεν διστάζει να την υιοθετήσει (αν και παρακάτω αντιφάσκει λίγο καθώς μιλάει για πληθωρισμό 10%, αλλά αυτό θα το αφήσουμε για όταν πιάσουμε τη δική του γούνα).

    Οι λόγοι που η ιδέα της μετατροπής της νέας δραχμής σε ισοτιμία 1 προς 1 με το ευρώ κερδίζει πόντους στο πολιτικό μάρκετινγκ είναι σαφείς. Οι καταθέσεις σας δεν θα χαθούν, ξεχάστε τα προβλήματα που θα εισάγει μια νέα ισοτιμία, τις νέες τιμές κλπ, η νέα δραχμή θα είναι ένα ισχυρό νόμισμα κλπ. Με λίγα λόγια προσφέρει μια αφήγηση λίγο πολύ ομαλότητας και κανονικότητας στο φοβισμένο ακροατήριο. Η νέα δραχμή θα είναι λίγο πολύ σαν το παλιό ευρώ.

    Μόλις όμως σκύψουμε λίγο παραπάνω στο ζήτημα αρχίζουμε και βλέπουμε τις ραγάδες αυτής της εγκυμονούσας ιδέας. Για τον κύριο ιγγλέση, αυτή η κλειδωμένη ισοτιμία δραχμής ευρώ στο 1 προς 1 αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο που θα κρατήσει λίγα χρόνια. Σύμφωνα με το σχέδιό του, όλοι οι μισθοί, τα δάνεια, οι τιμές κλπ θα μετατραπούν σε νέες δραχμές, τη στιγμή που οι καταθέσεις θα παραμείνουν σε ευρώ!

    Μόνο μετά την οικειοθελή αίτηση του καταθέτη, οι καταθέσεις του σε ευρώ θα μετατρέπονται σε δραχμές.

    Σύμφωνα με τον κ.Ιγγλέζη θα υπάρχουν capital controls και περιορισμός στις αναλήψεις αυτών των ευρώ για να μπορεί ο λαός να σπουδάζει τα παιδιά του στο εξωτερικό, να πηγαίνει διακοπές κλπ κλπ. Η νέα δραχμή θα είναι κλειστό νόμισμα και δεν θα διαπραγματεύεται ελεύθερα.

    Πάμε λοιπόν τώρα να ξηλώσουμε μία μία τις ωραίες φαντασιώσεις. Από τη στιγμή που η ελληνική κεντρική τράπεζα αυτονομείται από την εκτ, τότε αυτομάτως χάνει και την πρόσβαση της σε ευρώ. Είτε αυτά έχουν ηλεκτρονική, είτε χάρτινη μορφή. Κι έτσι προκύπτει το πολύ εύλογο ερώτημα. Στο ταχυδακτυλουργικό που πρότεινε ο κ.ιγγλέζης οι καταθέσεις παραμένουν αρχικά σε ευρώ. Από τη στιγμή που η ελληνική κεντρική τράπεζα δεν θα έχει πρόσβαση σε ευρώ, με ποιό τρόπο θα μπορεί ο καταθέτης

    α) να σηκώσει χαρτονομίσματα ευρώ από το λογαριασμό του.

    β) να στείλει -έστω και περιορισμένα- χρήματα στο εξωτερικό.

    Ο μόνος τρόπος για να συμβεί αυτό, θα είναι η αυτονομημένη ΤτΕ να διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα σε ευρώ. Και τέτοια δεν θα διαθέτει. Μήπως μπορεί να τα βρει? Όχι φυσικά πέρα από ένα μικρό απόθεμα χαρτονομισμάτων που θα της μείνει στο χέρι με την αλλαγή. Από τη στιγμή που το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στην ελλάδα είναι λίγο πολύ ισορροπημένο πια, αυτό σημαίνει ότι το σύνολο των εισροών συναλλάγματος θα ισοδυναμεί με το σύνολο εκροών του συναλλάγματος. Άρα δεν θα περιμένουμε νέα συναλλαγματικά αποθέματα που θα επιτρέψουν το ξεκλείδωμα των καταθέσεων σε ευρώ (παρακάτω θα εξηγήσω πως το ΙΤΣ θα γυρίσει αρνητικό από την αλλαγή, αλλά αυτό είναι δεύτερο επίπεδο).

    Με λίγα λόγια οι καταθέσεις θα είναι εκπεφρασμένες σε φανταστικά ευρώ που οι κάτοχοι των λογαριασμών δεν θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν. Ο μόνος λόγος που εξυπηρετεί μια τέτοια κίνηση είναι να θεωρήσουμε ότι οι μουζίκοι δεν θα καταλάβουν το κόλπο (χλωμό).

     

    Και η ανάπτυξη?

    Ένα βασικό επιχείρημα των θιασωτών της δραχμής είναι ότι μια αρχική υποτίμηση στο νόμισμα (ας πούμε 1προς2) θα δημιουργήσει ντεφάκτο ευκαιρίες αύξησης της εγχώριας παραγωγής. Κυρίως για εσωτερική κατανάλωση και κατά δεύτερο για εξαγωγές. Αυτό είναι ένα δυνατό επιχείρημα που είναι εύκολο να κατανοήσουμε. Τα λεμόνια αργεντινής και οι ντομάτες ολλανδίας θα κοστίζουν διπλή τιμή πια και όλοι θα προτιμούν τα ελληνικά. Το ίδιο θα συμβεί με τη ζάχαρη και ένα σωρό άλλα προϊόντα που η χώρα μπορεί να παράγει με σχετική ευκολία.

    Όλη αυτή η αλλαγή των τιμών και η δημιουργία ευκαιριών για το υποτιμημένο τοπικό νόμισμα θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, ρευστότητα και ανάπτυξη μετά από το πρώτο πληθωριστικό σοκ (λόγω της υποτίμησης). Εκεί δηλαδή που αγόραζες λεμόνι αργεντινής θα αγοράζεις λεμόνι κιάτου και άρα η λεμονού μου στη λαϊκή θα πρέπει να αυξήσει την παραγωγή της για να καλύψει τα αργεντίνικα λεμόνια.

    Αυτό σε πρώτο χρόνο θα συμβεί λόγω της λεγόμενης παραγωγικής ικανότητας της οικονομίας που θεωρούμε ότι υποχρησιμοποιείται μετά από 5 χρόνια μνημονιακών ακρίδων. Δηλαδή η λεμονού δεν προλαβαίνει να βάλει νέα λεμονόδεντρα, αλλά από την άλλη έχει άλλα τόσα που δεν τα προσέχει γιατί λόγω της μείωσης της κατανάλωσης των εισαγωγών κλπ δεν μπορεί να τα πουλήσει.

    Η ανεργία λοιπόν θα πέσει. Φυσικά οι νέοι και οι παλιοί εργαζόμενοι θα πληρώνονται σε υποτιμημένες δραχμές, άρα αυτό δεν σημαίνει κοινωνική δικαιοσύνη. Σημαίνει ξαναμοίρασμα της τράπουλας. Το πόσο αυτό έχει δυναμική πέρα από τα λεμόνια και γενικά τα τρόφιμα είναι μια άλλου είδους συζήτηση.

    Αυτό που αξίζει να πούμε εδώ είναι ότι σύμφωνα με το σχέδιο του κ.ιγγλέση αυτή η δυναμική από την υποτίμηση δεν θα υπάρξει. Τα λεμόνια αργεντινής και τα λεμόνια κιάτου θα συνεχίζουν να κοστίζουν το ίδιο.

    Είμαι σχεδόν σίγουρος εδώ ότι στο βιβλίο του ο κ.ιγγλέσης θα περιγράφει πως η ΤτΕ θα αυξήσει την ποσότητα του χρήματος στην οικονομία για να τη βοηθήσει να ορθοποδήσει. Πράγματι η ποσότητα του χρήματος αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά περιορισμένη λόγω της παράνοιας του ευρώ και μια αύξηση της σε περίπτωση επιστροφής σε εθνικό νόμισμα είναι επιβεβλημένη. Εδώ όμως δημιουργούνται προβλήματα.

    Το ένα είναι ότι κάθε φορά που ένας μουζίκος με καταθέσεις σε ευρώ καταλαβαίνει ότι τα ευρώ του δεν υπάρχουν και αποφασίσει να τα μετατρέψει σε δραχμές για να τις καταναλώσει, αυτό θα δημιουργεί μια αντίστοιχη αύξηση στην ποσότητα των δραχμών που κυκλοφορούν. Φυσικά δεν θα δημιουργεί αντίστοιχη αύξηση στα συναλλαγματικά αποθέματα καθώς όπως είπαμε και πριν τα ευρώ που θα βρίσκονται στις ελληνικές τράπεζες θα είναι εικονικά.

    Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι η αύξηση της ποσότητας του χρήματος που θα προσφέρει η ΤτΕ δεν θα έχει πολλά κίνητρα να κατευθυνθεί στην εγχώρια παραγωγή. Θυμηθείτε, λεμόνια κιάτου, λεμόνια αργεντινής μία η άλλη λόγω ισοτιμίας. Άρα οι νέες φρέσκες δραχμές θα έχουν την τάση να ξαναπάνε στο εξωτερικό και άρα να αυξήσουν το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η πτώση του ελλείμματος ΙΤΣ κατά τα χρόνια της κρίσης οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην περιοριστική πολιτική χρήματος που εφαρμόζει η εκτ στη χώρα, κι όχι σε κάποια τεράστια αύξηση των ελληνικών εξαγωγών. Άρα αντιστροφή αυτής της περιοριστικής πολιτικής θα σημαίνει αντιστροφή και της τάσης ισοσκελισμού.

    Το τρίτο είναι ότι στην αρχή θα υπάρχει μια απολύτως έλλογη δυσπιστία των μουζίκων απέναντι σε αυτή τη δραχμή που θα βρίσκεται σε μια πλαστή λογιστική ισοτιμία 1 προς 1 με το ευρώ. Μετά το πρώτο σοκ που οι καταθέτες θα καταλάβουν το τρυκ με τα εικονικά ευρώ τους στις τράπεζες, θα αρχίσουν να περιμένουν πως το ίδιο θα συμβεί και με τη δραχμή 1 προς 1. Και άρα θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν αυτή την ευκαιρία για όσο ακόμα ισχύει. Είτε μετατρέποντας τις νέες δραχμές σε άλλο νόμισμα (όσοι και όσο μπορούν). Είτε αγοράζοντας εισαγόμενα αγαθά που θα φοβηθούν ότι θα ανατιμηθούν μετά την υποτίμηση που θα έρθει.

    Ένα παρόμοιο φαινόμενο είδαμε και στις πρώτες εβδομάδες των capital controls. Ο κόσμος φοβούμενος την αλλαγή του νομίσματος και την υποτίμηση, έτρεξε με τις καταθέσεις του να εξοφλήσει την εφορία και να αγοράσει εισαγόμενα προιόντα που σε περίπτωση αλλαγής θα ανατιμηθούν.

    Συμπερασματικά θα έχουμε 3 κινήσεις που θα πιέσουν το ισοσκελισμένο σήμερα ΙΤΣ σε αρνητικές ατραπούς.

    α) η έλλογη και αναμενόμενη δυσπιστία σε ένα νέο νόμισμα χωρίς τα κίνητρα που θα πρόσφερε μια υποτίμηση. Άρα όλες οι τουριστικές επιχειρήσεις για τον πρώτο καιρό τουλάχιστον θα προτιμούν να συσσωρεύουν σε συνάλλαγμα παρά σε νέες δραχμές. Το ίδιο θα συμβεί και με όλες τις επιχειρήσεις που θα έχουν τη δυνατότητα να κρατήσουν συνάλλαγμα και φυσικά όλους τους έλληνες καταθέτες εξωτερικού.

    β) Οι αγορές εισαγόμενων αγαθών θα αυξηθούν καθώς όλοι θα αναμένουν μια μελλοντική υποτίμηση.

    γ) τα εικονικά ευρώ που θα μετατρέπονται σε δραχμές από τις καταθέσεις καθώς και η νέα ρευστότητα που θα προσφέρει η ΤτΕ δεν θα κατευθυνθούν τόσο στην αύξηση των πωλήσεων εγχώρια παραγόμενων προϊόντων καθώς η έλλειψη υποτίμησης δεν θα δημιουργήσει το αντίστοιχο κίνητρο. Άρα δεν θα έχουμε υποκατάσταση εισαγωγών που θα είχαμε αναγκαστικά σε μια υποτίμηση.

    Εκεί λοιπόν η καλή μας ΤτΕ θα βρεθεί σε ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Από τη μία οι συναλλαγματοφόρες επιχειρήσεις θα της φέρνουν λιγότερο συνάλλαγμα. Από την άλλη οι μουζίκοι που ακόμα έχουν χρήματα θα τρέξουν να αγοράσουν πράγματα που οι ίδιοι θα θεωρούν ότι θα πλήξει μια υποτίμηση. Και τα νέα χρήματα που θα προσφέρεις στην αγορά για να δημιουργήσεις ανάπτυξη θα κατευθυνθούν (αρκετά προβλέψιμα) σε εισαγωγές. Κάτι που θα οδηγήσει σε έλλειμμα στα συναλλαγματικά αποθέματα. Και το έλλειμμα αυτό καλύπτεται με τρεις τρόπους.

    Ο ένας είναι ο εξωτερικός δανεισμός. Ελπίζω να μην ελπίζουμε ότι κάποιος θα αρχίσει να μας δανείζει συνάλλαγμα*.

    Ο δεύτερος τρόπος είναι να περιορίσει διοικητικά τις εισαγωγές. Να πει ότι θα φέρουμε Χ αυτοκίνητα κι όχι 2Χ που ζητάει η αγορά. Αυτό μπορεί και να δουλέψει αρχικά, αλλά θα δημιουργήσει γρήγορα μια παράλληλη αγορά όπου τα εισαγόμενα προϊόντα θα αρχίσουν να αποκτούν υψηλότερες τιμές, δηλαδή μια ντεφάκτο υποτίμηση που δεν θα έχει επισημοποιηθεί. Το πόσο προβληματικό είναι αυτό για την κοινωνική δικαιοσύνη και το κράτος δεν θα το αναλύσω τώρα. Μπορείτε όμως να αρχίσετε να φαντάζεστε τον υπουργό οικονομικών να σας λέει διάφορα παραμύθια για την ισοτιμία της δραχμής με το ευρώ που θα είναι 1 προς 1 τη στιγμή που από κάτω από το υπουργείο όποιος έχει ευρώ στα χέρια του θα παίρνει παραπάνω δραχμές από 1 προς 1.

     

    Ο τρίτος είναι να την κάνεις επιτέλους τη γαμημένη υποτίμηση και να κόψεις τα ταχυδακτυλουργικά.

    *το swap με την κίνα.

    Μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα στήσεις κώλο στους κινέζους και θα κάνετε ένα εμπορικό swap ας πούμε 10δις. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορείς να αγοράσεις επι πιστώσει αγαθά 10δις να τα βάλεις στο εμπορικό έλλειμμα και να μην κάνεις υποτίμηση. Αυτό δεν εξηγεί όμως, που θα βρεις 10δις να ξεπληρώσεις τους κινέζους αργότερα και κάτι μου λέει ότι θα αρχίσεις να διαφημίζεις τις παραλίες σου, τον οσε και φυσικά το λάδι, που αν κάθε κινέζος έτρωγε 1 λίτρο ελαιόλαδο το χρόνο, κλπ κλπ (αυτό με το τι μπορεί να καταναλώσει ένας κινέζος είναι μια μεγάλη φαντασίωση του δυτικού καπιταλισμού από τα μέσα του 19ου αιώνα).

    Με λίγα λόγια η πρόταση του κ.ιγγλέση αποτρέπει την υποτίμηση για ένα βραχυχρόνιο διάστημα κατά το οποίο όλοι θα περιμένουν αυτή την υποτίμηση να έρθει. Στην ουσία βασίζεται στην εξαπάτηση μέρους του πληθυσμού και όλοι φανταζόμαστε πως αυτό το κοινωνικό “τεμάχιο” θα είναι το πιο αδύναμο.

     

     

    Το διαπραγματεύσιμο νόμισμα

    Κι αυτό σου λύνει και το θέμα με το διαπραγματεύσιμο ή μη διαπραγματεύσιμο του νομίσματος. Εδώ ο κ.Ιγγλεσης κάνει διάφορους ακροβατισμούς για να ισχυριστεί ότι οι κλειδωμένες ισοτιμίες είναι κάτι που ιστορικά υπάρχει. Κι έχει δίκιο. Η συμφωνία του μπρέτον γούντς (που όλοι την ξέρουμε από τη στιγμή της κατάργησής της του 1972) προέβλεπε σταθερές ισοτιμίες στη δύση με το δολάριο ως κεντρικό νόμισμα. Αυτό όμως περιγράφει έναν άλλο κόσμο κι όχι το σημερινό.

     

    Στο σημερινό κόσμο ένα σφιχτά ελεγχόμενο νόμισμα μπορεί πράγματι να αποτρέψει τους “κακούς” από το να προβούν σε κινήσεις υποτιμητικής κερδοσκοπίας. Κι αυτό είναι κάτι σχετικά εύκολο. Για να μπορέσει ο σόρος να καταστρέψει την ισοτιμία της λίρας, για μήνες πριν δανειζόταν λίρες και τις μάζευε στο σεντούκι του. Όταν μάζεψε πολλές τις πούλησε (αγοράζοντας άλλα νομίσματα) κι αυτό δημιούργησε πίεση στην κεντρική τράπεζα τις αγγλίας να προσφέρει συνάλλαγμα που δεν είχε στα χέρια της (κι άρα να υποτιμήσει το νόμισμα). 

     

    Το συμπέρασμα είναι ότι δεν μπορείς να προβείς σε υποτιμητική κερδοσκοπία ενός νομίσματος που δεν διαθέτεις στα χέρια σου. Με λίγα λόγια αν η κεντρική τράπεζα δεν δανείζει δραχμές σε κερδοσκόπους, οι κερδοσκόποι δεν μπορούν να επιτεθούν στο νόμισμά σου. Τόσο απλό.

     

    Όμως τα απλά σταματάνε κάπου εκεί. Αν η “υποτιμητική κερδοσκοπία” προέρχεται από τους ίδιους τους πολίτες σου, αν με λίγα λόγια εσύ ο ίδιος δημιουργήσεις την αίσθηση πως η 1 προς 1 ισοτιμία είναι άλλα λόγια να αγαπιόμαστε, τότε τίποτα δεν μπορεί να προστατέψει το νόμισμά σου να διαθέτει 2 ισοτιμίες. Μία επίσημη και μία ανεπίσημη. Κι όλο αυτό να γίνει ένα πανηγύρι όπου μόνο η κυβέρνηση θα πιστεύει στο 1 προς 1. Και η πρόταση του κ.Ιγγλέση εκεί ακριβώς θα οδηγήσει. Κάτι που θα δούμε σε άλλη συνέχεια ότι συμμερίζεται και ο κ.Λαπαβίτσας (αλλά φυσικά δεν μας το λέει).

     

    Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι πως με τον τρόπο που δουλεύει το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι αρκετά δύσκολο να καταλάβεις ποιος είναι κερδοσκόπος και ποιος όχι. Θυμάστε που είπαμε ότι ο σόρος δανείστηκε λίρες? Όταν μια τράπεζα συνάπτει ένα νέο δάνειο πρακτικά τυπώνει το αντίστοιχο ποσό, άρα αυξάνει την προσφορά χρήματος στην οικονομία. Οι οικονομίες στο μονεταρισμό (εδώ και 25-35 χρόνια δηλαδή) βασίζονται σε αυτόν τον μηχανισμό για να αυξήσουν την προσφορά χρήματος στην οικονομία. Δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι (πχ δημόσιες επενδύσεις), αλλά είναι εξαιρετικά πιθανό για ένα μεταβατικό διάστημα να συνεχίσεις να λειτουργείς με τον ίδιο μηχανισμό (έστω και συμπληρωματικά). Κάτι που για παράδειγμα προτείνει ακόμα και η ριζοσπαστική ανταρσύα (φθηνά δάνεια στο λάο). Υποψιάζομαι από αυτά που γράφει ο κ.Ιγγλέσης ότι δεν έχει κάποιο δραματικά ριζοσπαστικό πρόγραμμα στο μυαλό του.

    Παρότι λοιπόν μπορείς να βάλεις περιορισμούς στις τράπεζες σε διάφορες κατηγορίες δανείων (οι λίγο πιο παλιοί θα θυμάστε πως μέχρι τις αρχές του 2000 οι τράπεζες στην ελλάδα απαγορευόταν να δώσουν πάνω από 3000ευρώ προσωπικό δάνειο), αλλά είναι εξίσου εξαιρετικά πιθανό οι τραπεζίτες να κάνουν του κεφαλιού τους όπως έκαναν και με τα capital controls. Καθώς η έλλειψη υποτίμησης δεν θα δημιουργήσει αύξηση εισροών στο νέο νόμισμα, ακόμα και μικρές αυξήσεις στην ποσότητα του χρήματος μέσω δανεισμού, μπορούν να οδηγήσουν σε υποτιμητικές πιέσεις. Κι όπως έγραψα και πριν θα είναι αρκετά δύσκολο να καταλάβεις αν κάποιος πουλάει δραχμές για να αγοράσει καινούργιο smartphone, για να πάει βόλτα στο βερολίνο ή για να πιέσει την ισοτιμία. Άλλωστε στο σύστημα του κ.Ιγγλέση η πίεση της ισοτιμίας είναι μέρος της περιγραφής του συστήματος κι όχι απαραίτητα μια κάποια κακόβουλη κίνηση.