• Η δικτάτωρ σκοτώνει το τέρας της ανεργίας ακόμα και μέσα στην ευρωζώνη.

    Date: 2013.10.07 | Category: OIKONOMIA | Tags: ,,,

    Το κατά πόσο προσμένω τη σωτηρία μας από μια κυβέρνηση σύριζα νομίζω φαίνεται και από τον τίτλο του άρθρου. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η κυβέρνηση σύριζα δεν μπορεί να υιοθετήσει -αν θέλει- τις προτάσεις της χούντας techiechan. Δεν θα τους το κρατήσω μανιάτικο 🙂

     

    Μία από τις βασικές προτάσεις του σύριζα που έχει μια κάποια πιθανότητα υλοποίησης, είναι η επαναφορά του κατώτατου μισθού στα επίπεδα του 2010. Αυτό, όπως σωστά λένε οι οικονομικάριοι της κομουνδούρου, δεν θα έχει κανένα δημοσιονομικό αντίκτυπο από τη στιγμή που αφορά τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς ο δημοσιονομικός αντίκτυπος που θα έχει θα είναι θετικός στα πλαίσια που θα αυξηθεί η φορολογητέα ύλη, καθώς όλοι ξέρουμε πως είναι εύκολο να φορολογείς μισθωτούς, αλλά δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για τα κέρδη των επιχειρήσεων.

     

    Οπότε πολύ σωστά λένε πως ένα τέτοιο μέτρο υλοποιείται μέσα σε μια βδομάδα. Ταυτόχρονα θα έλεγαν, αν ήθελαν να αναπτύξουν την επιχειρηματολογία τους, ότι το εργατικό κόστος των επιχειρήσεων δεν θα επηρεαστεί αρκετά από τη στιγμή που η κρίση έχει μειώσει τους μισθούς σε όλες τις κατηγορίες, ενώ αυτό που θα αλλάξει η κυβέρνηση σύριζα θα αφορά μόνο τον κατώτατο μισθό.

     

    Πρόκειται όπως είπα για ένα μέτρο λογικό, απαραίτητο και σίγουρα υλοποιήσιμο, κάτι που δεν μπορούμε να πούμε για ένα ικανό κομμάτι των υποσχέσεων του σύριζα. Όμως ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και εξηγούμαι:

     

    Ο φετιχισμός της εργασίας.

    Η εργασία -όπως έχετε βαρεθεί να με ακούτε, αλλά καθίστε να γίνω δικτάτωρ και θα με ακούτε για 5ωρα σαν τον κάστρο- είναι ένα φετίχ. Και ο πολιτικός λόγος της αριστεράς δεν ξεφεύγει από αυτό το φετίχ. Αυτό σημαίνει ότι όποιος δεν εργάζεται για τον πολιτικό λόγο της αριστεράς είναι λίγο πολύ ανύπαρκτος, τουλάχιστον μέχρι να το βρούμε μια σταθερή, ασφαλή και αξιοπρεπή απασχόληση. Σε αυτό υπάρχουν δύο προβλήματα.

     

    Το πρώτο είναι πως σε μια παγκόσμια αγορά υπερβάλλουσας παραγωγικής ικανότητας (overcapacity), είναι πολύ δύσκολο να παράγεις νέες θέσεις εργασίας πόσο μάλιστα όταν αυτή η υπερβάλλουσα ικανότητα βρίσκεται ακόμα και στην φθηνή κίνα. Το δεύτερο είναι ότι με την ανεργία να βρίσκεται επίσημα σχεδόν στο 1/3 του (επίσημου) ενεργού πληθυσμού και πρακτικά η μισή χώρα που βρίσκεται σε εργάσιμη ηλικία να μην έχει δουλειά να υποαπασχολείται ή να ψευτοαπασχολείται, το να μην αναφέρεσαι στους ανέργους ως αόρατους ή ως δυνάμει εργαζόμενους είναι πολιτικός στουθοκαμηλισμός. Ο οποίος ακόμα κι αν ακολουθείς την επιτυχημένη ρουσοπούλια συνταγή της επικοινωνιακής διαχείρισης (τακτική που ακολουθεί δυστυχώς όλο και περισσότερο ο σύριζα) σίγουρα δεν θα σου φέρει ψήφους. Διότι όταν ακούτε τον τσίπρα ή τα στελέχη του σύριζα να μιλάνε για τους ανέργους, τα μέτρα που θέλουν να πάρουν γι’ αυτούς βρίσκονται πάντα σε έναν εξαιρετικά αδύναμο υποθετικό μέλλοντα. Λένε δηλαδή πως θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζούνε αξιοπρεπώς όσο είναι άνεργοι (με χρήματα που ακόμα δεν έχουν βρει και αμφιβάλουν και οι ίδιοι αν θα τα βρούνε), και πως θα τους βρουν δουλειά όταν θα έρθει η πολυπόθητη ανάπτυξη. Αλλά επειδή η πολυπόθητη ανάπτυξη δεν πρόκειται να έρθει στο ορατό μέλλον στη παγκόσμια οικονομία, μας λένε μια μικρή παραλλαγή όπου οι ευρωπαίοι θα μας ραίνουν με χρήματα που αρνούνται να δώσουν στον πολιτικό τους σύμμαχο σαμαρά. Είναι το λεγόμενο σχέδιο μάρσαλ, μια ρητορεία που να θυμίσω ότι την ξεσήκωσε πρώτος ο βενιζέλος το καλοκαίρι του 2011, στο μνημιώδες κείμενο της δικτάτωρ που συγκλόνισε το πανελλήνιο για την αλεπού της (οδού) νίκης.

     

    Τι έχουμε λοιπόν εδώ μπροστά μας? Έχουμε τους ήδη εργαζόμενους να επωφελούνται άμεσα από μια νομοθετική πρωτοβουλία του σύριζα τη στιγμή που οι άνεργοι θα πρέπει να περιμένουν τον σοσιαλισμό (ή το σχέδιο μάρσαλ, και τα δύο είναι εξίσου πιθανά). Καταλαβαίνετε νομίζω πως η δικτάτωρ δεν ανέχεται τέτοια διαφορετική μεταχείριση και αδικία τη στιγμή που οι άνεργοι είναι κατά τεκμήριο, μια κοινωνική ομάδα με ακόμα μεγαλύτερες και πιο πιεστικές ανάγκες από τους έστω και κακοπληρωμένους εργαζόμενους. Τι να κάνουμε θα πείτε που η αύξηση του βασικού μισθού είναι ένα μέτρο χωρίς δημοσιονομικό κόστος, ενώ η βοήθεια των ανέργων είναι ένα μέτρο με πολύ βαρύ δημοσιονομικό κόστος. Και θα έχετε δίκιο. Άρα? Μήπως η δικτάτωρ θα καταδικαστεί στην αδράνεια και την καθυστέρηση όπως πολύ δεικτικά μας πληροφορεί ο προκόπης δούκας για τη συμμετοχή του στη ΝΕΡΙΤ? Μήπως θα προτείνει κανένα από τα χίπικα σενάρια προκειμένου να κάνει τους συριζαίους να της χτυπήσουν φιλικά την πλάτη και να της εξηγήσουν πως στην πραγματική ζωή μόνο το όλη η ελλάδα μια μανωλάδα γίνεται?

     

    Θα σας άφηνα καμιά βδομάδα με την απορία κανονικά, αλλά έχε χάρη που η δικτάτωρ δεν χρειάζεται τέτοια επικοινωνιακά τερτίπια και cliff hangers για να βγάλει ένα διάταγμα. Στην ουσία δεν χρειάζεται καν να είναι δικτάτωρ για να επιβληθεί το μέτρο. Μπορεί να το κάνει ακόμα και ο σύριζα.

     

     

    Ταρατατζούμ (σε ταληράκια)

    Πάμε. Ο βασικός μισθός μειώθηκε κατά 22% από 751 σε 586ευρώπουλα, ενώ για τους συνήθης μαλάκες δηλαδή τους νέους, ο βασικός μισθος μειώθηκε κατά 32% στα 511ευρώ. Αντί λοιπόν να έχουμε την επιστροφή του βασικού μισθού στα 751 προτείνω (το προτείνω είναι η ευγενική μορφή του, διατάζω) να μειώσουμε τον εργάσιμο χρόνο ισόποσα από τις 40 ώρες στις 30 μια μείωση 25%. Με αυτόν τον τρόπο αντί να προσφέρουμε χρήματα σε αυτούς που ήδη έχουν κάποια, θα τους προσφέρουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο και θα μειώσουμε την ανεργία, καθώς το νέο ωράριο θα δημιουργήσει ζήτηση για περισσότερες θέσεις εργασίας. Και για να σας το πω με αριθμούς.

    Στην ελλάδα υπάρχουν γύρω στο 1,7εκ καταγεγραμμένων μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα. Ας πούμε 1,5 όταν βγει ο σύριζα θεωρώντας ότι υπάρχουν πολλές απολύσεις στο ενδιάμεσο. 1,5εκ άνθρωποι σημαίνει 60εκ εργατοώρες την εβδομάδα. Με το νέο 6ωρο, οι ώρες που αυτοί εργάζονται θα μειωθούν στις 45εκ εργατοώρες δημιουργώντας ένα έλλειμμα 15εκ εργατοωρών την εβδομάδα ή 500.000 νέων θέσεων εργασίας. Φυσικά πολλές επιχειρήσεις (ιδιαίτερα μικρές) θα προτιμήσουν να μην πάρουν νέους εργαζόμενους και απλά (με τον χαμηλότερο τζίρο λόγω κρίσης) να κάνουν την ίδια δουλειά σε 6ώρες. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερα κακό, διότι δεν είναι κακό να δουλεύεις λιγότερο. Οπότε ακόμα κι αν θεωρήσουμε πως μόλις οι μισές θέσεις εργασίας που λείπουν θα καλυφθούν, θα έχουμε 250.000 νέες θέσεις εργασίας. Με λίγα λόγια μια μείωση της ανεργίας από το 27+ στο 22-23% σχεδόν αυτόματα. Θέλετε να υποθέσουμε ότι οι επιχειρήσεις θα ζοριστούν ακόμα περισσότερο και θα κάνουν ακόμα μικρότερες προσλήψεις? Ακόμα και 150.000 νέες θέσεις εργασίας για ανέργους, είναι ένα νούμερο που καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να υλοποιήσει χωρίς ένα τέτοιο μέτρο.

     

    Η πρόταση είναι σαφώς πιο δίκαιη καθώς αντί να αφορά μόνο τους εργαζόμενους θα αρχίσει να αφορά και πολλούς ανέργους. Ταυτόχρονα θα ξεκουράσει τους υπερεργαζόμενους ανθρώπους που έχουν ήδη δουλειά και τόσα χρόνια υπό το φάσμα της ανεργίας αναλαμβάνουν να κάνουν και τη δουλειά των απολυμένων συναδέλφων τους. Προσφέρει μεγαλύτερη αξία και στις επιχειρήσεις, διότι όλοι γνωρίζουμε πως ένας πιο ξεκούραστος εργαζόμενος αποδίδει καλύτερα. Θα αυξήσει αρκετά παραπάνω τα φορολογικά έσοδα λόγω της αυξημένης φορολογικής βάσης (σε σχέση με το μέτρο που προτείνει ο σύριζα), καθώς η αύξηση του κατώτατου μισθού αφορά μόνο αυτούς που πληρώνονται με τον κατώτατο, ενώ η μείωση των ωρών εργασίας αφορά τους πάντες. Τέλος δεν θα αυξήσει τρομακτικά το μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων, λόγω ακριβώς των κερδών που έχουν τόσα χρόνια από τις μειώσεις σε όλο το φάσμα των μισθών (κι όχι μόνο στον κατώτατο).

     

    Δεν περιμένω τον επιχειρηματικό κόσμο να ουρλιάξει από χαρά, απλά εξηγώ τα δεδομένα. Ο επιχειρηματικός κόσμος άλλωστε -αυτό το συνονθύλευμα από άχρηστους ραντιέρηδες, πρώην μαυραγορίτες και διαπλεκόμενους- δεν είναι ότι μας πρόσφερε και καμιά ανάπτυξη με την υπερδεκαετή φορολογική ασυλία και το μειωμένο μισθολογικό κόστος και που του προσφέραμε στο πιάτο 3 χρόνια τώρα.

     

    Ένα άλλο τεράστιο πλεονέκτημα που μπορεί να δώσει είναι επικοινωνιακό και αφορά την επικοινωνία με το εξωτερικό. Το να αυξήσεις τον βασικό μισθό από τα 550 στα 700 ευρώ είναι μια πρόταση που ελάχιστα αφορά τους ανθρώπους που ζουν εκτός ελλάδας. Πέρα από τις συνήθεις υστερικές φωνές που θα ακούσεις για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας και την μήνη των δυνάμεων του συμφώνου σταθερότητας που τους χαλάς τη μαγιά, η είδηση είναι βαρετή και δεν αφορά κανέναν. Είναι σαν να ακούσατε εσείς πως οι μισθοί στην κίνα ανέβηκαν κατά 20% από τα 150 στα 180 ευρώ. Αν όμως αντί για αυτό κάνεις την κίνηση με την μείωση των ωρών που έχει το ίδιο δημοσιονομικό εφέ, τότε αμέσως δημιουργείς μια τεράστια συζήτηση όπου το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων και των ανέργων στην ευρώπη θα είναι με το μέρος σου. Διότι η μείωση του 8ώρου δεν αφορά μόνο την ελλάδα. Ξαφνικά κάτι καραγκιόζηδες σοσιαλιστές τύπου ολαντ θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί δεν επεκτάθηκε το 7ωρο στη γαλλία και διάφοροι πλούσιοι γερμανοί θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί στους δικούς τους σοσιαλιστικούς παραδείσους συνεχίζει να ισχύει το (περίπου) 8ωρο.

     

    Στην ουσία πρόκειται για επικοινωνιακή βόμβα μερικών κιλοτόνων που βάζεις στα θεμέλια όλου του οικοδομήματος της απαξίωσης του πλούτου της εργασίας και τη βάζεις με τέτοιο τρόπο ώστε να αφορά όλους τους ευρωπαίους εργαζόμενους και ανέργους.

     

     

    Επιπλοκές (επιγραμματικά).

    Η πρώτη επιπλοκή είναι ότι την ίδια ισόποση μείωση της εργασίας θα απαιτήσουν και οι εργαζόμενοι στο δημόσιο, κάτι που δεν μπορούν να πουν για τον κατώτατο μισθό. Και αυτό θα έχει δημοσιονομικό κόστος. Η απάντηση είναι όχι απαραίτητα. Προβλέψιμα μεγάλο μέρος του δημοσίου δεν εργάζεται 8ωρο ήδη (όπως οι δάσκαλοι/καθηγητές), ενώ για το υπόλοιπο που εργάζεται, θα δοθεί ένα επιπλέον επιχείρημα για να γίνουν οι απαραίτητες μετατάξεις σε κλάδους που έχουν τεράστιες ανάγκες προσωπικού και μεγάλο αντίκτυπο στις κοινωνικές υπηρεσίες (υγεία, παιδεία) από κλάδους του δημοσίου με μειωμένη κοινωνικά προστιθέμενη αξία. Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να δω αστυνομικούς να δουλεύουν ως τραυματιοφορείς σε νοσοκομεία, δυνατά παιδιά είναι και γεμάτα ζωτικότητα. Άρα αν ο σύριζα εννοεί την αναδιοργάνωση του δημοσίου που θέλει να κάνει, θα βρει πολλές πολλές τρύπες να καλύψει (και κίνητρο να το κάνει γρήγορα αντί να το αφήσει να χρονίζει). Αν πετάξει μάλιστα και διάφορες άσχετες θέσεις ημετέρων, και ταυτόχρονα συμπιέσει ακόμα τους οποίους μεγάλους μισθούς υπάρχουν προς τα κάτω, θα μπορέσει να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στους τομείς κοινωνικής αιχμής χωρίς επιπλέον δημοσιονομικό κόστος.

     

    Η δεύτερη επιπλοκή που μπορώ να σκεφθώ είναι το ασφαλιστικό, καθώς οι ασφαλιστικές εισφορές θα περιπλέξουν τα πράγματα. Εδώ η επιπλοκή είναι λίγο πλασματική καθώς όλο το θέμα του ασφαλιστικού είναι πλασματικό. Ο συρίζα θα πρέπει να το ανοίξει έτσι κι αλλιώς αντί να το αφήνει έτσι με διάφορα παρακλάδια να γλυτώνουν και άλλους να παίρνουν συντάξεις πείνας. Οι άνθρωποι από τα 45 και κάτω είναι αδύνατο να πάρουν σύνταξη, τουλάχιστον με το υπάρχον ασφαλιστικό σύστημα. Στην ουσία μετά το κούρεμα ακόμα και οι 55- θα έχουν μεγάλο πρόβλημα να πάρουν σύνταξη. Αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος, οπότε για το παρόν ας υποθέσουμε ότι η νομοθετική ρύθμιση που θα ορίζει το 6ωρο θα αφήνει το κόστος των εισφορών εργαζομένων/επιχειρήσεων αμετάβλητο.

     

    Η τρίτη επιπλοκή θα είναι διάφορες επιχειρήσεις που θα αρχίσουν να σκούζουνε σαν παρθένες ότι δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος. Και θα είναι τέτοια η ιδεολογική καθήλωσή τους, που πολλοί από τους επιχειρηματίες θα είναι πεπεισμένοι ότι “δεν βγαίνουν” ακόμα κι όταν τα λογιστικά βιβλία λένε άλλα. Για αρχή να πούμε πως αυτή η επιπλοκή θα συμβεί είτε αυξηθεί ο βασικός, είτε μειωθεί το ωράριο. Πως αντιμετωπίζεται? Στην ουσία με μια διπλή κίνηση καρότου και μαστιγίου. Το καρότο θα είναι ο διακανονισμός των χρεών με την εφορία και οι ευκολίες που θα δοθούν σε επιχειρήσεις που μπορούν να προσφέρουν προστιθέμενη αξία (πχ το να βάλεις μονώσεις ή νέα κουφώματα στα παλιά σπίτια σου μειώνει το κόστος θέρμανσης, κι αυτό μπορεί να γίνει με αντάλλαγμα την άρση ισόποσων φορολογικών ή/και ασφαλιστικών υποχρεώσεων).

    Το μαστίγιο είναι πολύ απλό. Όποιος θεωρεί ότι η επιχείρησή του δεν βγαίνει, τότε θα χάνει το δικαίωμα να τη διαχειρίζεται (θα μπαίνει δηλαδή υπό εκκαθάριση), με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις υποχρεώσεις του απέναντι σε τράπεζες, δημόσιο κλπ. Η επιχείρηση που βρίσκεται στο καθαρτήριο θα ζητείται από τους εργαζόμενους σε αυτή να προτείνουν εάν μπορούν να τη λειτουργήσουν οι ίδιοι χωρίς να έχουν κεφαλαιακό όφελος υπεραξίας (από τη στιγμή που δεν έχουν επενδύσει κεφάλαιο). Τι σημαίνει αυτό? Πως θα μπορούν να τη λειτουργήσουν με αξιοπρεπείς συνθήκες και μισθούς που θα ορίζονται όπως οριζόταν η συλλογική σύμβαση, χωρίς να μπορούν να καρπωθούν επιπλέον υπεραξία. Σε περίπτωση που κατά τον πρώτο καιρό λειτουργίας της η επιχείρηση δεν βγάζει αρκετά για να πληρώνει μισθούς, οι εργαζόμενοι θα έχουν δικαίωμα να τους διεκδικήσουν από τα κέρδη των επόμενων ετών. Ουσιαστικά θα λειτουργήσουν ως κολεκτίβα, κι αν η επιχείρηση πάει καλά, θα μπορούν να βάλουν κι άλλους στην κολεκτίβα ισότιμα.

    Λεπτομέρειες δεν έχει νόημα να πούμε εδώ, αυτό που έχει νόημα είναι η λειτουργία του μαστιγίου. Το μαστίγιο έχει νόημα να κάνει τους επιχειρηματίες να put their money where their mouth is. Δηλαδή το φθηνό μπραβάντο υστερίας τύπου ΕΒΕΑ θα έχει συνέπειες, κι όταν αυτό αποκτήσει συνέπειες, θα συμβεί το άλλο αμερικάνικο που λέει, money talks, bullshit walks. Με λίγα λόγια ο κάθε επιχειρηματίας θα σκεφτεί πολύ καλά πριν αρχίσει τους φθηνούς δεκάρικους για το πως δεν βγαίνει, διότι οι δεκάρικοι δεν θα είναι φθηνοί. Και επιπλέον αν μία επιχειρηματίας νιώθει κουρασμένη και δεν θέλει να ασχολείται με τόσο μικρά κέρδη, στην ουσία το overhead αυτό δίνει ένα πλεονέκτημα στους εργαζόμενους που στο business plan τους δεν θα χρειαστεί να σκέφτονται πως θα ξεπληρώσουν την πόρσε του γιου της αφεντικίνας (πραγματικό παράδειγμα).

     

    Και η χαμένη ευκαιρία (για κερασάκι)

    Όλα αυτά που περιγράφω θα μπορούσαν να είχαν συμβεί ήδη από το 1970, όταν η παγκόσμια οικονομία μπήκε ξεκάθαρα σε περίοδο υπερβάλλουσας παραγωγικής ικανότητας. Τότε όμως οι κραταιοί κευνσιανοί θεολόγοι αποφάσισαν πως η μόνη λύση για το πρόβλημα είναι η διατήρηση των (8ωρων) θέσεων εργασίας με αποτέλεσμα να εθνικοποιούν επιχειρήσεις ελπίζοντας πως με κάποιο μαγικό τρόπο θα επιβίωναν παράγοντας τις ίδιες (υπερβάλλουσας) ποσότητες αγαθών. Στην ουσία όπως και οι νεοφιλελεύθεροι σήμερα, ήταν σφυριά και σε κάθε πρόβλημα έβλεπαν πρόκες (σήμερα η θρησκεία λέει λιτότητα και πτώση μισθών). Αυτή η πολιτική έφτασε στο απόγειο της στη βρετανία όπου περίπου το 70-80% της βιομηχανικής παραγωγής έφτασε να ανήκει στο κράτος. Τα ίδια είδαμε και στην ελλάδα με τον μπαρμπα-καραμανλή. Τα συνδικάτα (που είχαν τότε μεγάλη ισχύ) συμφώνησαν και πίεσαν προς αυτή τη λύση, διότι τα συνδικάτα από τη φύση τους δεν ενδιαφέρονται για τους ανέργους, αλλά για τα μέλη τους που είναι οι εργαζόμενοι. Άλλωστε η ανεργία την εποχή εκείνη -λόγω της παρέμβασης του κράτους στις προβληματικές επιχειρήσεις- δεν ήταν σημαντικό ζήτημα. Και μάλιστα πίεσαν θεωρώντας τους ίδιους εργάτες και άρα αδιάφορους προς τις πραγματικά προβληματικές βιομηχανίες τους που δεν είχαν πελάτες να διοχετεύσουν την παραγωγή τους. Το απόγειο δηλαδή της αλλοτρίωσης από την εργασία για την οποία μιλούσε ο μαρξ.

    Από αυτόν τον υπερδεκαετή παραλογισμό (που είδαμε και στις ανατολικές χώρες του σοσιαλισμου τότε και αργότερα), μας “έβγαλαν” οι φιλελεύθεροι που βρήκαν ευκαιρία να χτυπήσουν τους κευνσιανούς θεολόγους, μιλώντας για εργοστάσια που παράγουν και πετάνε την παραγωγή τους στις χωματερές, για κάκιστη διαχείριση της εργασίας και του κεφαλαίου. Και είπαν πως η λύση στο πρόβλημα δεν είναι φυσικά λιγότερη δουλειά, αλλά το να στρέψουμε αυτούς τους εργαζόμενους σε νέες βιομηχανίες. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η σύγκρουση της θάτσερ με τους ανθρακωρύχους που έβγαζαν κάρβουνο από τη γη που δεν χρειαζόταν πια. Και οι ανθρακωρύχοι δεν ήταν παράλογοι, διότι καταλάβαιναν πως δεν υπήρχε καμία νέα βιομηχανία να τους υποδεχθεί. Αντιθέτως οι φιλελεύθεροι πρότειναν στους ανθρακωρύχους και τους άλλους εργάτες να ασχοληθούν με τη συναρμολόγηση λεπτεπίλετων ηλεκτρονικών, το real estate, τις ασφάλειες, την τραπεζική και άλλους “αναπτυσσόμενους” κλάδους της οικονομίας, ανάλογα με το τι πρόσταζε η μόδα κάθε φορά. Και φυσικά δημιούργησαν τη χρόνια ανεργία που μαστίζει από τότε την οικονομία, παρά το γεγονός πως έχουν τραβήξει ως λαστιχάκι τον ορισμό της εργασίας ώστε να περιλαμβάνει και ανθρώπους που κάνουν 1 μεροκάματο το μήνα. Και για να καλύψουν το ψέμα (και να αποκτήσουν συμμάχους) δημιούργησαν τις πιστωτικές φούσκες που έκαναν τους πάντες να νιώθουν πλούσιοι, ακολουθώντας λίγο πολύ το κόλπο της θάτσερ με την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων κατοικιών στο λονδίνο (που με την άνοδο των τιμών της φούσκας έκαναν πολλούς λονδρέζους άνεργους αλλά ραντιέρικα πλούσιους). Συν φυσικά το δωράκι που τους πρόσφερε το 1990 η δυνατότητα να καταστρέψουν με μανία ολόκληρη την παραγωγική δυνατότητα της ανατολικής ευρώπης και να την επιστρέψουν στο βουκολικό παρελθόν της (μανία που είδαμε ξεκάθαρα να συμβαίνει στην ανατολική γερμανία).

     

    Σήμερα έχουμε ξανά την ευκαιρία να κάνουμε αυτό που δεν κάναμε το 1970. Αν δεν ακολουθήσουμε τους νέους θεολόγους που μας μιλάνε για κακή διαχείριση της εργασίας και για νέα ανάπτυξη 🙂