• Πώς να γίνετε πλούσιος χωρίς χρήματα (μέρος 3ο). Ο τζόγος της νέας οικονομίας.

    Date: 2013.09.18 | Category: OIKONOMIA | Tags: ,,,,,

    Το πρόβλημα με τους παραδείσους, σοσιαλιστικούς ή μη, είναι πως αυτοί αποτελούν προϊόντα της εποχής και της κουλτούρας που τους έπλασε. Και καθώς το συλλογικό φαντασιακό έφευγε από τα σαλόνια της καλής κοινωνίας στις αρχές του 19ου αιώνα και διαχεόταν στην όλο και περισσότερο εγγράμματη πλέμπα (μην ξεχνάμε άλλωστε πως ο καλός φιλελεύθερος σπένσερ κατηγορεί τις δυνάμεις της στασιμότητας πως πέρασαν νόμο που απαγορεύει την παιδική εργασία αν το παιδί δεν έχει τελειώσει το δημοτικό), το ίδιο συνέβη και με τις ουτοπίες. Οι οποίες ξέφυγαν από το επίπεδο ενός καλού γίγαντα που θα μας προσφέρει όλα ταγαθά που η ψυχή μας ζητά (τον γαργαντούα εννοώ) και έφτασαν στους διάφορους εργατικούς παραδείσους. Και πως θα ήταν ένας εργατικός παράδεισος? Μα φυσικά θα είχε δουλειά για όλους, καθώς το φάσμα της ανεργίας (και της πείνας που αυτή συνεπάγεται στο καπιταλιστικό σύστημα) αποτελούσε έναν από τους μεγαλύτερους φόβους του 19ου αιώνα.

     

    Με εξαίρεση ίσως αυτόν τον μαυριδερό ακαμάτη γαμπρό του μάρξ ο οποίος τόλμησε να μιλήσει για το δικαίωμα στην τεμπελιά, ολόκληρη η μαρξιανή μηχανή υιοθέτησε πλήρως το φιλελεύθερο/νεωτερικό πρόγραμμα της σκληρής δουλειάς ως παράγοντα προόδου ανάπτυξης και ευημερίας. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Και στην καπιταλιστική δύση αλλά και στους εργατικούς παραδείσους της σοβιετίας οι άνθρωποι έπρεπε να δουλεύουν σκληρά. Αυτό που τους υποσχέθηκαν οι ουτοπίες ήταν μια μόνιμη καλοπληρωμένη σταθερή εργασία, μέχρι το θάνατο. Είτε του εμποράκου, είτε του σταχάνοβιτς.

     

    Προσέχετε τι εύχεστε

    Δεν λέω για την εργατική οικογένεια του λονδίνου του 1845 μπορεί να ακούγεται παραδεισένιο, αλλά για εμένα που είμαι εκ πεποιθήσεως τεμπέλης ακούγεται σαν το 1984 με μενθαφεταμίνες, ειδικά όταν αυτή συνεχίζει να είναι η αριστερή ουτοπία.

     

    Στην ουσία πρόκειται για εκείνη την κατάσταση του προσέχετε τι εύχεστε γιατί μπορεί να σας συμβεί. Το πρόγραμμα για πλήρη εργασία κέρδισε τις καρδιές των ανθρώπων πρώτα στη σοβιετία και λίγο αργότερα στη ναζιστική γερμανία, αλλά στην ουσία ήταν πάντα στο μυαλό του κεύνς, του ανθρώπου εκείνου -οι ιδέες του οποίου- ουσιαστικά θα αναμόρφωναν τον καπιταλισμό μετά τον πόλεμο. Υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στη σοβιετία του 1930 τη γερμανία του 1935 και των ΗΠΑ το 1945 και μετά. Επιτέλους οι ελίτ κατάφεραν να δουν πέρα από τη μύτη τους και να καταννοήσουν πως ανεργεία σημαίνει χαμένη δυνατότητα παραγωγής. Σημαίνει λιγότερα κανόνια, λιγότερα αυτοκίνητα και λιγότερο ατσάλι.

     

    Σε αυτή την κατανόηση το σοβιετικό πείραμα έπαιξε σημαντικό ρόλο. Όχι μόνο διότι πολλοί επιστήμονες που βοήθησαν τον λένιν και τον στάλιν να φτιάξει αυτή τη μηχανή ανάπτυξης γύρισαν μετά στη δύση για να εφαρμόσουν τις ιδέες τους. Αλλά και γιατί το σοβιετικό θαύμα θορύβησε την κοιμησμένη δύση που βρισκόταν παγιδευμένη στις πολύ βολικές ιδέες περί χρυσού κανόνα. Ο χρυσός κανόνας (όπως έχουμε πει πολλές φορές σε αυτό το τσαρδί) ήταν ένας κορσές για την οικονομία που την έσκαγε κάθε φορά που αυτή προσπαθούσε να αναπτυχθεί. Σε όλο το 19ο αιώνα αυτό ήταν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που λίγους πείραζε στα πλαίσια όπου τα αγαθά που παράγονταν ήταν αρκετά για την ελιτ και στα πλαίσια που ο ίδιος κανόνας βοηθούσε την ελίτ να διατηρεί τον πλούτο και τα προνόμια της. Άλλωστε το να διατηρείς την οικονομία σε ένα καθεστώς μόνιμης υπο-απασχόλησης, δίνει ακόμα περισσότερη ισχύ σε αυτούς που δίνουν τις δουλειές.

     

    Όταν όμως οι σοβιετικοί έδειξαν πως η εκβιομηχάνιση με πλήρη απασχόληση μπορεί να επιτευχθεί σε εντυπωσιακά γρήγορους ρυθμούς, η δύση και κυρίως η βρετανία άρχισε να μη νιώθει καθόλου καλά. Κάπως έτσι επιτράπηκε να ξεκινήσει το γερμανικό θαύμα του 1933 με την χιτλερική κυβέρνηση να εφαρμόζει όλες τις νέες ιδέες περί χρήματος και απασχόλησης. Με μεγάλη επιτυχία μάλιστα καθώς η γερμανική οικονομία κρατιόταν δέσμια από τα γκέμια των γαλλικών ορέξεων. Μιλάμε άλλωστε για την επιστημονικά πιο προηγμένη οικονομία της εποχής που ανταγωνιζόταν στα ίσα τις ανερχόμενες ΗΠΑ.

     

    Και κάπως έτσι φάνηκε πως το πείραμα της πλήρους απασχόλησης είναι ικανό να απελευθερώσει δυνάμεις που οι παλιές ελίτ δεν θα ήθελαν ποτέ να ξυπνήσουν. Αλλά ήταν αναγκασμένες καθώς ήδη από τη λογική των τελών του 19ου αιώνα, μεγαλύτερη παραγωγή ατσαλιού σήμαινε σχεδόν αυτόματα μεγαλύτερη ιμπεριαλιστική ισχύ. Ο ρούσβελτ και οι σοβιετικοκαπνισμένοι του επιστήμονες το ήξεραν αυτό, αλλά στην εν πολλοίς αγγλοσαξωνική ανατολική ακτή που επηρεαζόταν από τις βρετανικές ιδέες, συνάντησε πολλές αντιδράσεις. Παρότι λοιπόν η εφαρμογή των ίδιων ιδεών στις ΗΠΑ έγινε με φειδώ, τεράστια δημόσια έργα που προσφέρουν αξία ακόμα και σήμερα έγιναν τότε. Το hoover damm ή τα έργα του μισισιπί έλκουν την καταγωγή τους από αυτό το πρόγραμμα. Και η βύθιση της νέας ορλεάνης επί μπους είναι μια ειρωνική υπενθύμιση του τι μπορεί να συμβεί αν το μοντέλο σου σταματήσει να προσφέρει τέτοιες υπηρεσίες.

     

    Στο θέμα μας όμως. Το οποίο είναι ότι στον μεταπολεμικό κόσμο του 1945 η αμερικάνικη ηγεμονία βάλθηκε να εφαρμόσει τις κευνσιανές ιδέες περί πλήρους απασχόλησης προκειμένου να κάνει πραγματικότητα τον κόσμο που είχε υποσχεθεί στους στρατιώτες της. Και δούλεψε, λαμπρά και υπέροχα σε μια κατεστραμμένη δύση που έπρεπε να ανοικοδομηθεί. Επί 30 χρόνια η ουτοπία της πλήρους εργασίας και των καλών μισθών έγινε πραγματικότητα, η πρόοδος είχε έρθει και ακόμα και οι αράπηδες του τρίτου κόσμου μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτές τις ιδέες. Οι νέοι ηγεμόνες βλέπετε, δεν γούσταραν πολύ την αποικιοκρατία και βοήθησαν πολλά τέτοια πρότζεκτ ανά τον κόσμο ελπίζοντας (όπως και τώρα οι κινέζοι) πως θα αποσπάσουν τις “νέες” χώρες από τα πλοκάμια των ευρωπαίων αποικιοκρατών. Όπως φυσικά γνωρίζουμε η CIA φρόντισε τα μάλα για την “ανεξαρτησία” τους. Όμως οι ιδέες ήταν κοινές. Ιδέες που υιοθέτησε και εκείνος ο ελληνικής καταγωγής αμερικανοθρεμμένος καθηγητής οικονομικών που το 1981 θα γινόταν πρωθυπουργός της ελλάδας.

     

    Όταν όμως ο δυτικός κόσμος ξαναχτίστηκε κι όταν ο τρίτος κόσμος πρακτικά απέκτησε ικανά μέσα παραγωγής, συνέβη το εξής εντυπωσιακό που κανένας κευνσιανός μάγος δεν είχε προβλέψει. Τα αγαθά ήταν πάλι περισσότερα από τους ανθρώπους που θα τα κατανάλωναν. Κι όμως αυτοί οι εργάτες συνέχισαν να παράγουν. Το πρόβλημα της υπερβολικής δυνατότητας παραγωγής (overcapacity) άρχισε να μαστίζει τον κόσμο από το 1970 και στην ουσία δεν έχει αλλάξει ούτε και σήμερα. Ξαφνικά η πλήρης εργασία και η πρόοδος, αντί να φέρει τον παράδεισο, έφερε νέα προβλήματα και οι κευνσιανοί μάγοι δεν μπορούσαν να ξεφύγουν από το κόλλημα τους με την πλήρη απασχόληση που δημιουργούσε όλο και περισσότερα προβλήματα.

     

    Προβλήματα που ήρθε να αντιμετωπίσει μια παλιά ελίτ με νέο όνομα, υπό την σημαία των ρηγκανόμικς και της θατσερ. Όμως πως σκατά οι φιλελεύθεροι θα αντιμετώπιζαν το πρόβλημα της υπερπαραγωγής το 1970 όταν οι ίδιοι δεν κατάφεραν να το αντιμετωπίσουν στη πολύ πιο περιορισμένη κλίμακα του 19ου αιώνα? Φυσικά και δεν θα κατάφερναν, αλλά το ζήτημά τους δεν ήταν αυτό. Το ζήτημά τους ήταν η επιστροφή στην κανονικότητα δηλαδή στο μοίρασμα της πίτας σε λιγότερους και κατά προτίμηση τους ίδιους.

    Μα αυτό δεν θα δημιουργούσε ακόμα περισσότερα προβλήματα υπερπαραγωγής καθώς οι φτωχοποιούμενες μεσαίες τάξεις δεν θα μπορούσαν να καταναλώνουν με την ίδια θέρμη και ταχύτητα? Αχά! Γιαυτό και εισήγαγαν την παλιά ιδέα του καζινοκαπιταλισμού. Υιοθετώντας τις κευνσιανές αρχές περί χρήματος, δεν έκαναν τη μαλακία να επιστρέψουν στον χρυσό κανόνα, αλλά με τη βοήθεια των νέων μεσαίων τάξεων, εφάρμοσαν κάτι ανάλογο. Στην ουσία ο μονεταρισμός είναι ένας τύπου χρυσός κανόνας light που δίνει ισχύ σε αυτούς που έχουν ήδη χρήμα στα χέρια τους. Το φούσκωμα της οικονομίας με φρέσκο χρήμα τώρα πια θα το αναλάμβαναν οι τράπεζες, προσφέροντας ένα ραντιέρικο επιτόκιο σε αυτούς που είχαν ήδη χρήμα. Το πιάνετε τώρα γιατί οι μεσαίες τάξεις της δύση πήδησαν στο τρένο? Το πιάνετε επίσης γιατί οι νέοι έχουν λιγότερα χρήματα από τους παλιούς παρότι οι παλιοί δεν δουλεύουν?

     

    Όμως στο θέμα μας πάλι. Και η απασχόληση κύριε? Η απασχόληση μετά το 1970 τραβάει τα πάνδεινα. Στην ουσία γιατί δεν χρειάζεται να δουλεύουμε τόσο πια καθώς όπως είπαμε οι οικονομίες μας βρίσκονται σε overcapacity. Και οι διάφοροι τριτοκοσμικοί που επιτέλους αναπτύχθηκαν βρίσκονται κι αυτοί σε overcapacity. Το μεγάλο πρόβλημα ήρθε να το λύσει μια παλιά ιδέα. Η οικονομία και η στατιστική χρωστάνε πολλά στα χαρτοπαιγνικά και τζογαδόρικα ένστικτα της αριστοκρατίας του 17ου και του 18ου αιώνα. Το κέρδος του τζόγου δεν ήταν καταδικαστέο στις αυλές που δεν ενστερνίζονταν τα προτεσταντικά και άλλα χριστιανικά ήθη. Και καθώς οι πρώτοι πιονέροι της νέας καπιταλιστικής οικονομίας δεν ήταν άλλοι από κάποιους αριστοκράτες με ανήσυχο πνεύμα, δεν είναι τυχαίο που μέχρι και σήμερα ο καπιταλισμός είναι στενά συνδεδεμένος με τον τζόγο. Ο καζινοκαπιταλισμός λοιπόν που ζούμε από τα μέσα των 90s ήταν αυτός που πρόσφερε τη διέξοδο στις φιλελεύθερες ελιτ και αυτό που μας πήρε από την ύφεση του πατέρα μπους και μας έφερε στην κλιντόνια (και όχι μόνο) ανάπτυξη.

     

    Ο τζόγος

    Καταλαβαίνω πως αυτοί που με παρακολουθείτε λίγο καιρό, θα έχετε ακούσει ξανά αυτή την αφήγηση λιγότερο ή περισσότερο εμπλουτισμένη. Τι έχει όμως να κάνει με τα μοντέλα της απασχόλησης? Οι οικονομίες του καζινοκαπιταλισμού κάνουν διάφορα μαγικά. Ένα από αυτά είναι να ανθούν με χαμηλή απασχόληση. Δεν έχει σημασία αν θα έχεις 20% ανεργία ή θα έχεις 10% και οι μισοί θα δουλεύουν part time, σημασία έχει πως η οικονομία σου μαγικά θα συνεχίσει να ανθίζει. Άλλωστε η άνθιση των “υπηρεσιών” στις δυτικές οικονομίες ήταν αυτή που ουσιαστικά έκανε την παραγωγή πιο “δαπανηρή” σε εργατοώρες. Ένα κινητό χρειάζεται πχ 10 εργατοώρες για να παραχθεί στην κίνα και άλλες 30 που χωρίζονται ανάμεσα στα τραπεζικά στελέχη που δίνουν το δάνειο στην εταιρία κινητής και μερικές ακόμα δεκάδες ανθρώπων που τα φέρνουν, τα διαφημίζουν τα πουλάνε, κρατάνε τα λογιστικά όλων αυτών των περίπλοκων συναλλαγών κλπ κλπ. Το μόνο που έσωζε τη δύση ήταν πως οι 10 κινέζικες εργατοώρες κόστιζαν σε χρήμα μόλις 200 δολάρια, τη στιγμή που όλα τα υπόλοιπα στάδια πρόσθεταν υπεραξία άλλων 700δολαρίων (το καινούργιο πάγκρεας του μακαρίτη τζόμπς δεν ήταν τζάμπα).

     

    Ουφ θα πείτε τα ξέρετε όλα αυτά τα έχουμε πει τόσες φορές. Θα μας πεις κάτι καινούργιο? Ναι θα σας πω κάτι καινούργιο. Κάτι που φάνηκε με την κρίση αλλά υπήρχε από πριν. Δηλαδή η όλο και λιγότερη προσφερόμενη εργασία. Και θα σας αποζημιώσω για την τόση ιστορική αναδρομή περιγράφοντας σας ένα “νέο” μοντέλο εργασίας με έναν τρόπο που πιθανότατα δεν έχετε σκεφτεί:

     

    Το μοντέλο περιγράφει μεγάλο μέρος της νέας οικονομίας. Περιγράφει δηλαδή το πως λειτουργεί το Youtube, το apple store, το android market, το google adds και ένα σωρό αντίστοιχα μοντέλα της νέας γενναίας οικονομίας. Στην ουσία δεν είναι τόσο καινούργιο και το ίδιο μοντέλο υπήρχε πιο καλυμμένα από το 1945 και την ανάδυση της ποπ μουσικής (πόπ στην απεύθυνση όχι στο είδος). Και αφορά επίσης μερικούς από τους κροίσους του σήμερα σαν τον jobs τον gates τον bezos και άλλα αγόρια της νέας οικονομίας. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο λοιπόν ο καθένας μπορεί να γίνει πλούσιος παράγοντας ένα killer app, ενα killer song, ένα killer video. Είναι σχεδόν μαγικό ότι προσφέροντας εργασία μιας εβδομάδας έχεις τη δυνατότητα να ζήσεις για τα επόμενα 10 χρόνια της ζωής σου. Αν είσαι μάλιστα πολύ επιτυχημένος θα μπορέσουν να ζήσουν και τα δισέγγονα σου. Άρα κακέ techiechan μας κορόιδεψες. Το κρέντο σου ότι στον καπιταλισμό γίνεσαι πλούσιος μόνο αν κληρονομήσεις, παντρευτείς ή κλέψεις τα λεφτά δεν ισχύει πάντα. Πράγματι έπρεπε να προσθέσω και την αποστροφή αν τα κερδίσεις στο λαχείο, αλλά για κάποιο λόγο θεωρώ πως όλοι καταλαβαίνουν ότι κανείς δεν κερδίζει το λαχείο.

    Θυμάστε που πάντα έγραφα, ότι για κάθε Bill Gates που κέρδισε τα χρήματά του από την καλή του σταδιοδρομία υπάρχουν 500 Paris Hilton? Ε αυτό που ποτέ δεν σας είπα, είναι ότι εκτός από 500 Paris Hilton, υπάρχουν και άλλες 500.000 χιλιάδες άγνωστοι που δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν πλούσιοι πουλώντας software.

     

    Είμαι αρκετά κρυπτικός ή το πιάνετε το πως δουλεύει το μοντέλο? Ας το κάνουμε ταληράκια. Σύμφωνα λοιπόν με τη νέα παλιά αφήγηση, αν φτιάξετε το killer app ή αν πουλήσετε πολλά τάπερ, ή αν αγοράσετε τις σωστές μετοχές θα γίνετε πλούσιοι (όπως βλέπετε οι παραλλαγές είναι καινούριες η ιδέα παλιά). Σίγουρα κανείς δεν έγινε ποτέ πλούσιος από τάπερ, αλλά μπορεί και να ξέρετε μερικούς πλούσιους χρηματιστές κι ακόμα μερικούς softwareαδες. Πως σκατά λοιπόν δημιουργούνται αυτοί οι πλούσιοι? Μα από μια διαδικασία λοταρίας. Πάρτε λοιπόν για παράδειγμα το apple store. Μέσα στο apple store υπάρχουν αποθηκευμένες εκατομμύρια εργατοώρες που δαπανήθηκαν για να φτιαχθεί. Το εντυπωσιακό της ιδέας είναι ότι οι περισσότερες από τις εκατομμύρια αυτές εργατοώρες δαπανήθηκαν δωρεάν. Ή μάλλον δαπανήθηκαν για να εξαγοράσουν μερικά μαγικά χαρτάκια στη λοταρία. Όπως σε κάθε λοταρία, τα χρήματα (στην περίπτωση μας οι εργατοώρες) μαζεύονται από όλες τις συμμετέχοντες για να κερδίσουν πολλά χρήματα μια χούφτα από δαύτες. Η apple στην ουσία κάνει την μπάνκα που διαχειρίζεται όλο αυτό το σύστημα. Σε αντίθεση όμως με τη μπάνκα ενός καζίνο, η γκανιότα που κρατάει για τον εαυτό της είναι εντυπωσιακά μεγάλη. Στην ουσία όταν γίνεται η κλήρωση και κερδίζουν οι τυχεροί, τα χαρτάκια των άτυχων είναι πρακτικά άχρηστα για τους ίδιους, αλλά εξαιρετικά χρήσιμα για την apple, διότι τα app τους συνεχίζουν να πλουτίζουν το apple store και να προσθέτουν υπεραξία στην ίδια.

     

    Για την ακρίβεια η κλήρωση -πέρα από τους μεγάλους τυχερούς- έχει και πολλούς λήγοντες, πολλούς δηλαδή που βγάζουν 50-100 ευρουδάκια. Αυτό είναι μέρος κάθε επιτυχημένης λοταρίας. Αν θυμάστε το ξυστό του κόκκαλη, τα κέρδη των ψιλικοκό ήταν πάρα πολλά σε σχέση με τα κέρδη των μεγάλων τυχερών. Γιατί? Διότι όπως κάθε επιτυχημένη λοταρία μπορεί να σας εξηγήσει, τα μικρά κέρδη του λήγοντα είναι αυτά που κρατάνε τους παίκτες εθισμένους. Αν έβγαλες 200 ευρώ με ένα app, ίσως με το επόμενο να βγάλεις περισσότερα, κι ίσως να είσαι κι εσύ ένας από τους τυχερούς που θα φτιάξει το killer app και θα τον κάνει πλούσιο.

     

    Λίγα βάζετε πολλά κερδίζετε

    Αυτό το μοντέλο -που όπως περιέγραψα δεν διαφέρει πολύ από τη φούσκα των ακινήτων ή του χρηματιστηρίου- διαθέτει μερικές αρετές. Το χρηματιστήριο και τα ακίνητα είναι ένας τζόγος μηδενικού αθροίσματος. Αυτό σημαίνει πως τα κέρδη της μίας είναι ίσα με τη χασούρα κάποιας άλλης. Επιπλέον το τζογαδόρικο αντικείμενο του συρμού (είτε μετοχές, είτε σπίτια, είτε αλουμίνιο) ανήκει σε κάποιον πριν ο τζόγος ανεβάσει τα αίματα. Και αυτή η κάποια είναι που κερδίζει τη μεγαλύτερη υπεραξία από τον πυρετό του τζόγου. Άρα ο πυρετός των ακινήτων οφέλησε πέρα από τις τράπεζες και τους μηχανικούς που έφτιαξαν καινούργια σπίτια, και όλους αυτούς που είχαν οικόπεδα και σπίτια ήδη πριν τη λοταρία.

     

    Το καινούργιο μοντέλο του apple store και του youtube είναι φαινομενικά πιο δημοκρατικό. Δεν χρειάζεται να έχεις κληρονομήσει μια επιχείρηση και να σε λένε λαναρά ή δασκαλόπουλο για να γίνεις ακόμα πιο πλούσιος. Φτάνει να ξέρεις να τραβάς πιασάρικα βίντεο και να γράφεις πιασάρικες εφαρμογές. Όπως όπως θα έλεγαν παλιά οι δισκογραφικές να γράφεις πιασάρικα τραγουδάκια (για να μη νομίζετε πως μιλάμε για κάτι τόσο καινούργιο). Με μια σημαντική διαφορά. Η Apple στην ουσία κρατά τόσο μεγάλο μέρος της υπεραξίας για πάρτη της που αντί για μια δημοκρατική λοταρία, στην ουσία έχουμε μια φεουδαλική λοταρία, όπου ο αφέντης apple κρατά παραπάνω από τη μισή αξία για να σου δίνει το δικαίωμα να παίζεις στα χωράφια του. Την άλλη μισή τη μοιράζεστε μεταξύ σας με λοταρία.

     

    Και το android market κύριε τέκι μου? Το android market είναι ακριβώς το ίδιο, μόνο που κατά την πάγια τακτική της, η φεουδάρχης google είναι έτοιμη να προσφέρει μεγαλύτερο κομμάτι της υπεραξίας στους υποτακτικούς της προκειμένου να κερδίσει περισσότερους υποτακτικούς. Γιαυτό και προσφέρει μια πιο καλή συμφωνία είτε είσαι developer, είτε η samsung είτε ο απλός χρήστης που έχει περισσότερες δωρεάν υπηρεσίες. Αν παρατηρήσετε όμως στο youtube market και στο google ads market που στην ουσία είναι μονοπώλια, η φουδάρχης google είναι πολύ πιο αδιαφανής και κρατάει σίγουρα μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας για πάρτη της. Διότι το μοντέλο όπως είπαμε είναι ίδιο, το μόνο που διαπραγματευόμαστε είναι τα ποσοστά.

     

     

    Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε αυτά τα παιχνίδια?

    Οι αριστεροί που συνεχίζουν να διακατέχονται από διάφορες πατριαρχικές αντιλήψεις (όπως όλες οι σταλινωιδείς παραφυάδες), θα σας πουν πως ο κόσμος είναι χαζός και δεν καταλαβαίνει την αξία και τη δύναμή του, γιαυτό και την πατάει στις παγίδες που του στήνει ο καπιταλισμός. Όμως όπως πάντα αυτή είναι μια πατερναλιστική ανάλυση που συνεχίζει να αντιμετωπίζει την κοινωνία ως κάτι αγράμματους χωρικούς στη ρωσική στέπα του 1905, τόσο για λόγους ιδεολογικής καθήλωσης, όσο και γιατί αυτό τρέφει το εγώ των διάφορων υποψηφίων διδακτόρων* οι οποίοι συναγελάζονται σε διάφορες τέτοιες σέχτες.

     

    Διότι υπάρχουν 3 απλοί μηχανισμοί που κάνουν τα μοντέλα αυτά τόσο επιτυχημένα. Το πρώτο είναι η παλιά ελπίδα της θεάς τύχης που θα μας χαμογελάσει. Το δεύτερο είναι το γεγονός πως η apple και η google είναι καινούργια μορφώματα και δεν έχουν γίνει ακόμα αντιληπτές ως η goldman sachsman της νέας οικονομίας. Και τα καινούργια μορφώματα σ’ έναν κόσμο που 300χρόνια έχει για θρησκεία του το νέο, είναι ένα ισχυρό ναρκωτικό (δεν είναι τυχαίο πως στην ελλάδα την ονομάζουμε νεοτερικότητα). Και ο τρίτος μηχανισμός είναι το γεγονός πως ο καπιταλισμός βασιζόταν πάντα στο γεγονός πως οι άνθρωποι συνεχίζουν να δρουν κατά το πλείστο εξωκαπιταλιστικά. Ένας developer γουστάρει να φτιάχνει apps, κι αυτή η μη πλήρης αποξένωσή του από το αντικείμενο της παραγωγής του, τον κάνει ευάλωτο. Διότι η εργασία του δεν υπάρχει μόνο για να τον τρέφει και να του προσφέρει κεφάλαιο. Υπάρχει και γιατί του δίνει χαρά και ικανοποίηση. Αυτή τη χαρά και την ικανοποίηση εκμεταλλεύεται η apple και φτιάχνει την τέλεια παγίδα του Apple Store. Σπατάλησε 200ώρες για κάτι που σου αρέσει να κάνεις και μόνος σου, κι εγώ θα σου δώσω ένα μαγικό χαρτάκι που μπορεί να σε κάνει πλούσιο.**

     

     

    * το φαινόμενο δεν αφορά μόνο την ελληνική ακαντέμια το είδα πρόσφατα και στη γερμανία, και ο όρος κόμμα υποψηφίων διδακτόρων ανήκει σ’ έναν χαιρέκακο αναρχίζοντα τύπο και την παρέα του.

     

    ** το ίδιο μπορείτε να εφαρμόσετε από παλιά στη δισκογραφία, ένα μοντέλο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί τον μπαμπά των σημερινών μοντέλων