• Ανωτάτη Μπακαλική: Η κρυφή γοητεία του πληθωρισμού.

    Date: 2006.11.10 | Category: OIKONOMIA | Tags: ,,,,

    Η λέξη πληθωρισμός στο μυαλό κάθε αγνού μονεταριστή και γενικά σύμφωνα με την ορθοδοξία των οικονομικών τα τελευταία 40 χρόνια, ισοδυναμεί με λέξη ταμπού. Σαν να προφέρεις το τετραγράμματο όνομα του θεού σε μια συνάθροιση ευσεβών ραβίνων. Σου χαρίζει μια θέση με θέα από το Γολγοθά και χωρίς τα πλεονεκτήματα της μεταθανάτιας δόξας του προκατόχου σου.

    Όλα αυτά φυσικά εάν είσαι κοινός θνητός, οικονομικός δημοσιογράφος (και με τις δύο έννοιες), οικονομικός αναλυτής (και με τις δύο έννοιες), απλός βουλευτής-ηθοποιός-σημαίνει φως (με όποια έννοια θέλετε) και άλλα αθώα επαγγέλματα. Διότι ο πληθωρισμός είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο. Ένα ευγενές όργανο που κινεί αυτό το περιβόητο αόρατο χέρι του θείου Άνταμ. Φτάνει να το ξέρουν λίγοι.

    Ποιος κερδίζει.

    Η κυβέρνηση, διότι μπορεί να δηλώνει ανάπτυξη, μειώνοντας τις επενδύσεις χωρίς να ιδρώσει. Πως το καταφέρνει? Μα από τη στιγμή που το ΑΕΠ προκύπτει από την ονομαστική αξία του συνόλου της οικονομίας, μείον τον πληθωρισμό, εάν δηλώσουμε έναν πλασματικά χαμηλό πληθωρισμό, η αύξηση των τιμών θα μετατραπεί ως δια μαγείας σε ανάπτυξη. Τόσο απλό, τόσο αθώο που σας φωνάζει από μακριά να το υιοθετήσετε. Καμία κυβέρνηση δεν πρόκειται να μην υποκύψει στα θέλγητρα του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα δημόσια έσοδα που αυξάνονται περισσότερο από την αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων.

    Όμως μαζί με τον βασιλικό ποτίζεται κι η γλάστρα. Δηλαδή όσες κατηγορίες επιχειρήσεων και επαγγελματιών έχουν περιθώριο να αυξήσουν τις τιμές τους χωρίς να χάσουν την πελατεία τους. Και στην μικρή ολιγοπωλιακή αγορά μας, αυτό σημαίνει πρακτικά όλοι όσοι έχουν πάρει χαμπάρι το κόλπο. Από τις μεγάλες εταιρίες τροφίμων, μέχρι τα φουρνάρικα. Σε αυτή την περίπτωση οι αυξήσεις των τιμών πρέπει να είναι μικρές και συνεχείς προκείμενου να μη γίνει εξόφθαλμη η παραβίαση της “σταθερότητας τιμών”. Προσθέστε σε αυτό μερικές “συμφωνίες κυρίων” για να δοθεί η εντύπωση πως η αύξηση των τιμών συγκρατείται. Και φυσικά αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο τα μεγάλα καθάρματα, αλλά και τα καθαρματάκια. Πχ το ψωμί τα τελευταία 6 χρόνια έχει διπλασιάσει την τιμή του. Γιατί άραγε δεν έγινε το ίδιο και με τον μισθό μου?

    Γιατί δεν πρέπει να το μάθουν όλοι.

    Όταν οι τιμές αυξάνονται αργά και ακαθόριστα, και η κυβέρνηση δηλώνει ανάπτυξη και χαμηλό πληθωρισμό, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται αυτή την αύξηση ως παροδική και περιθωριακή. Όσο λοιπόν το “μυστικό” παραμένει μεταξύ λίγων και κανείς δεν ασχολείται μαζί του, ο πληθωρισμός είναι κρυφός και ευνοεί μόνο τις ομάδες που είναι μέσα στο κόλπο και φυσικά την κυβέρνηση. Κάποια στιγμή οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται πως η αύξηση των τιμών δεν είναι παροδική και πως η αξία των χρημάτων τους θα συνεχίζει να πέφτει. Και αντιδρούν με δύο συνήθως τρόπους. Εάν μπορούν, αυξάνουν κι αυτοί με τη σειρά τους τις τιμές που χρεώνουν την εργασία τους προκειμένου να αντισταθμίσουν το πληθωριστικό φαινόμενο και να κερδίσουν κάτι επιπλέον. Ταυτόχρονα συνειδητοποιούν πως το καλύτερο που μπορούν να κάνουν με τα υπάρχοντα χρήματα, είναι να τα ανταλλάξουν με αγαθά, αγαθά που έτσι κι αλλιώς θα κοστίζουν παραπάνω αύριο. Αυτή η διαδικασία αυξάνει τις τιμές ακόμα περισσότερο σε έναν φαύλο πληθωριστικό κύκλο. Η ακραία έκφανση αυτής της κατάστασης ήταν για παράδειγμα ο πληθωρισμός της Γερμανίας στον μεσοπόλεμο, όπου από τον Μάιο του 21 μέχρι τον Ιούλιο του 22 οι τιμές είχαν εξαπλασιαστεί, και από τον Ιούλιο του 23 μέχρι τον Νοέμβριο του ίδιου έτους είχαν ανέβει 8δις φορές.

    Επειδή όμως στη σημερινή δημοκρατία μας τίποτα δεν υπάρχει εάν δεν το πει η τηλεόραση, κι επειδή η τηλεόραση πια αναπαράγει έτοιμα δελτία τύπου, η κάθε κυβέρνηση διαθέτει ένα ακόμα μεγάλο όπλο κατά του πληθωρισμού. Την πλήρη άρνησή του.

    Μήπως τελικά έχουμε ανακαλύψει την κότα με τα χρυσά αβγά?

    Όταν παλιότερα είχαμε δραχμές, κάποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει αυτή την ψεύτικη ανάπτυξη διορθώνοντας την ισοτιμία της δραχμής ανάλογα. Αλλά σήμερα που είμαστε απλά μια ελάχιστα μικρή γωνίτσα του ευρώ, η ισοτιμία του νομίσματος δεν πρόκειται να μεταβληθεί γιατί κάποιος μικρός αλχημιστής στην ελλάδα δείχνει κάπως πλασματικά μεγέθη. Άλλωστε συμφέρει πολιτικά και την ΕΕ να δείχνει πραγματική σύγκλιση των οικονομιών της ευρωζώνης.

    Μη νομίζεται πως είμαστε οι μόνοι που χρησιμοποιούν το εργαλείο. Οι ΗΠΑ έχουν επίσης να επιδείξουν ιδιαίτερες ταχυδακτυλουργικές ικανότητες. Για παράδειγμα κάποια στιγμή κυκλοφόρησε η ιδέα πως είναι άδικο να μην αντικατοπτρίζονται στον πληθωρισμό οι αυξήσεις της ταχύτητας των υπολογιστών καθώς οι τιμές έμεναν μεν σταθερές, αλλά η υπολογιστική δύναμη που αγόραζες διπλασιαζόταν κάθε 18 μήνες. Αυτή λοιπόν τη μεταβολή την ονόμασαν Hedonic Adjustement. Αν και πολλοί αμφισβητούν τη αξία του ακόμα και για τους υπολογιστές, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επέκτεινε το μέτρο σε όποιον τομέα της οικονομίας έκρινε απαραίτητο, ερίζοντας πως με τα σημερινά χρήματα αγοράζουμε περισσότερο αυτοκίνητο, περισσότερο DVD, περισσότερο πουκάμισο, περισσότερο πλυντήριο. Μόνο με το συγκεκριμένο παιχνίδι, από το 1987 που ξεκίνησε το μέτρο και άρχισε να επεκτείνεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις οι τιμές έχουν ανέβει 12-20% παραπάνω απ’ ότι με το παραδοσιακό μοντέλο.