• Ο μαγικός κόσμος της τεχνικής (μέρος 9ο): η διευθέτηση της ανεργία στην εσπερία

    Date: 2012.07.13 | Category: TECHIE-STUFF, OIKONOMIA | Tags: ,,,

     

    Πριν από 4 μήνες πήρα τον προαστιακό (το λεγόμενο S-Bahn) για να πάω στα μακρινά ανατολικά προάστια του marzahn. To marzahn βρίσκεται στο έξω βορειο-ανατολικό βερολίνο και δεν έχει καμία σχέση με το φανταχτερό τουριστικό πολύχρωμο κέντρο. Είναι γκρίζο, σχεδόν έρημο, με μεγάλα μπλοκ πολυκατοικιών ανατολικού τύπου κι ένα εμπορικό κέντρο που συναγωνίζεται σε κίνηση τις έρημες πόλεις του φαρουέστ μετά την εξάντληση του τοπικού χρυσωρυχείου.

    Ο λόγος της εκδρομής μου ήταν να αγοράσω κάτι βέλη από ανθρακόνημα (μη ρωτάτε) που πουλούσε κάποιος στο ebay. Και επειδή τα βέλη είναι ογκώδη και έχουν σχετικά υψηλά μεταφορικά, είπα να πάω μέχρι το μαγαζί του πωλητή να τα πάρω αυτοπροσώπως. Το μαγαζί του πωλητή ήταν τελικά το σπίτι του. Ένα μικρό τριάρι plattenbau όπως ονομάζουν εδώ τις αντίστοιχες “εργατικές” πολυκατοικίες. Γλυκύτατο αν εξαιρέσεις την τάση που είχαν στα 70s να τα χτίζουν υπερβολικά χαμηλοτάβανα. Ο άνθρωπος μου έδωσε τα βέλη, του έδωσα τα χρήματα και έφυγα.

    Τόσο στο χωλ όσο και δίπλα στην εξώπορτα το σπίτι ήταν γεμάτο από κούτες με σωλήνες ανθρακονημάτων. Ήταν εμφανές πως ο άνθρωπος μετά από κάθε παραγγελία έπαιρνε τους σωλήνες τους έκοβε στο μέγεθος του βέλους (τα βέλη έχουν ποικίλα μεγέθη ανάλογα με το ύψος του τοξοβόλου), τους κολλούσε μια μύτη και σιλικονένια φτεράκια και τα έστελνε.

    Δεν βλέπετε τίποτα περίεργο σε αυτή τη δουλειά? Ε λοιπόν εγώ είδα. Είναι αδύνατο για κάποιον να ζήσει ως ελεύθερος επαγγελματίας πουλώντας βέλη μέσω ebay. Κι ας εξηγήσουμε στις μη ελευθ. επαγγελματίες το γιατί.

     

    Το ελεύθερο επάγγελμα.

    Τις χρονιές των παχιών αγελάδων οι ελεύθεροι επαγγελματίες ήταν πάντα το αντικείμενο του φθόνου των μισθωτών. Πρώτων διότι έπαιρναν περισσότερα χρήματα ως υπεργολάβοι κάνοντας την ίδια δουλειά με τους μισθωτούς. Δεύτερον διότι αρκετές από δαύτες, είχαν τη δυνατότητα να φοροδιαφεύγουν και άρα να αυξάνουν περισσότερο το εισόδημά τους.

    Και τα δύο ίσχυαν, το μικτό εισόδημα των ελεπαγγ είναι κατά κανόνα υψηλότερο του μισθωτού. Όμως αυτό που χάνουν οι μισθωτοί, είναι πως οι υψηλότερες αμοιβές των ελεπαγγ. είναι ένα φαινόμενο που ισχύει διαχρονικά στον καπιταλισμό. Κι αυτό διότι οι ελεπάγγ ως “ελ” θα πρέπει για κάθε μέρα εργασίας, να υπολογίζουν και τις μέρες της “αεργίας” τους. Αυτό είναι λογικό να αυξάνει τις τιμές και στις καλές μέρες -όπου οι μέρες της αεργίας είναι μηδενικές- η ελεπάγγ βγάζει περισσότερα χρήματα από τον μισθωτό, διότι φυσικά η ελεπάγγ δεν έχει κανένα λόγο να ρίξει τις τιμές της, τις καλές ημέρες που όλοι κολυμπάνε στο χρήμα.

     

    Αυτό είναι κάτι που επιχειρήσεις πάντα γνώριζαν αλλά τους ήταν απαραίτητο στα πλαίσια που η καπιταλιστική αγορά είναι μανιοκαταθλιπτική. Έχει περιόδους υψηλής ζήτησης και περιόδους χαμηλής ζήτησης. Είναι μήνες που δεν προλαβαίνεις τις παραγγελίες και άλλοι που βαράς μύγες. Στην ουσία όλο αυτή η μπούρδα του flexicurity που προωθούν οι βρυξέλλες εδώ και 2 δεκαετίες, υπάρχει προκειμένου να αναγκάσει τους μισθωτούς να συμπεριφερθούν ως ελεπάγγ (με αμοιβές μισθωτών φυσικά).

     

    Πάμε πάλι πίσω στον γερμανό βελοκατασκευαστή. Τα 10 βέλη κοστίζουν από 30 μέχρι 60 ευρώ χοντρικά (ας πούμε μέσο όρο 40). Ο βελοκατασκευαστής μας λοιπόν θα έπρεπε να πουλάει 250-300 βέλη το μήνα για να βγάζει ένα ελάχιστο εισόδημα 800ευρώ και να πληρώνει και την ασφάλεια του. Επειδή όμως ο βελοκατασκευαστής όπως είπαμε δεν θα δουλεύει όταν κάνει διακοπές κι επειδή η πώληση βελών φαντάζομαι είναι υψηλότερη τους καλοκαιρινούς μήνες από τους χειμωνιάτικους, ο βελοκατασκευστής θα πρέπει να έχει ένα μαξιλάρι σε περίπτωση που οι τοξοβόλοι δεν καταναλώσουν πολλά βέλη ή σε περίπτωση που η επόμενη άνοιξη αποδειχθεί ιδιαιτέρως βροχερή. Σε γενικές γραμμές υπολόγισα πως τα βέλη που θα πρέπει να πουλάει κάθε μήνα είναι λίγο πάνω από 400 με τις τιμές που πουλάει και σήμερα και πάλι αυτό έχει μέσα του υψηλή ανασφάλεια.

     

    Είναι δυνατό για τον βελοπαρασκευαστή μας να πουλάει 400βέλη το μήνα επί 11 μήνες το χρόνο? Θα έλεγα πως είναι αδύνατο καθώς δεν είναι ο μόνος που πουλάει βέλη. Κι όταν κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, τότε θα πρέπει να αναρωτιόμαστε γιατί το κάνει. Κάτι που θείος βάλερστάιν μου εξήγησε σε πολύ τρυφερή ηλικία είναι το εξής: Οι μισθοί δεν μπορούν να πέσουν κάτω από το μηνιαίο κόστος ζωής, διότι αν συνέβαινε αυτό, ο μισθωτός δεν θα μπορούσε να ζήσει. Όταν συμβαίνει, αυτό σημαίνει πως η μισθωτή έχει κάποια άλλη πηγή εισοδήματος/κεφαλαίου. Είτε αυτό ονομάζεται ιδιόκτητο σπίτι (άρα δεν έχει ενοίκιο), είτε ονομάζεται ενοίκιο από άλλο σπίτι, είτε χρήματα στην τράπεζα, είτε μαμά/συζυγος, είτε μποστάνι, είτε φοροδιαφυγή, είτε βάζω φέσι σε όποιον μπορώ.

    Αυτό είναι μια πραγματικότητα που οι φιλελεύθεροι δεν μπορούν να χωνέψουν. Καμία δεν πρόκειται να δουλέψει 5ωρο για 200 ευρώ, αν δεν έχει κάποιον άλλο τρόπο για να ζήσει, ακριβώς διότι αυτά τα 200 ευρώ δεν της φτάνουν για την επιβίωσή της. (και γιαυτό και η φαντασιακή κινεζοποίηση θα παραμείνει για πάντα φαντασιακή).

     

     

    HARTZ IV

    Η απάντηση στην απορία μας ονομάζεται hartz IV. Ή αλλιώς Χάρτζ φιέρ. Πρόκειται για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα που προσφέρει το γερμανικό κράτος σε οποιοδήποτε γερμανό πολίτη δεν έχει αντίστοιχο εισόδημα και κινείται γύρω στα 850ευρώ το μήνα για άγαμους χωρίς παιδιά. Αυτό το επίδομα απορίας λοιπόν, πέρα από τις διάφορες κοινωνικές επιπτώσεις που έχει, λειτουργεί με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο στην οικονομία που θα σας φανεί σχεδόν ανάποδος από αυτό που φανταζόμαστε συνήθως.

    Με λίγα λόγια το επίδομα απορίας ρίχνει τις τιμές και αυξάνει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Γιατί?

    Διότι οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν δουλειές σαν του βελοπαραγωγού χωρίς να αγχώνονται για την επιβίωσή τους. Για κάθε μήνα που τα επίσημα βέλη που πωλήθηκαν είναι λιγότερα από το επίδομα του Harz IV, ο βελοπαραγωγός μας θα παίρνει τα υπόλοιπα από το κράτος. Κι έτσι μπορεί να ρίξει τις τιμές του σε επίπεδα που μία βελοπαραγωγός στην ελλάδα -χωρίς κάποια άλλη πηγή εισοδήματος- να μην μπορεί να τον ανταγωνιστεί. Στην ουσία το Hartz IV λειτουργεί σαν επιδότηση προς την αντίστοιχη “επιχείρηση” και ο βελοπαραγωγός μπορεί να είναι ο πιο ανταγωνιστικός στην αγορά από τη στιγμή που οι πορτογάλοι οι ιρλανδοι και οι έλληνες βελοπαραγωγοί δεν θα μπορούσαν να τον ανταγωνιστούν (καθώς θα έπρεπε να υπολογίσουν τις διακοπές και το μαξιλαράκι και τη βροχερή άνοιξη).

    Φυσικά στο συγκεκριμένο παράδειγμα είναι πολύ πιθανό ο βελοπαραγωγός να μη δηλώνει όλα τα βέλη που πουλάει (ή και κανένα) προκειμένου να μπορεί να παίρνει ολόκληρο το επίδομα κι έτσι η βελοπαραγωγή να αποτελεί συμπλήρωμα στο εισόδημα του Hartz IV. Αλλά αυτό είναι άσχετο με τον οικονομικό αντίκτυπο που έχει στις τιμές και την ανταγωνιστικότητα της οικονομία. Είτε φοροδιαφεύγει, είτε όχι, σημασία έχει πως μπορεί να πουλάει βέλη σε τιμές που οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης χωρίς αντίστοιχα επιδόματα δεν μπορούν.

     

    Το παράδειγμα του βελοπαραγωγού είναι φυσικά ένα ελάχιστο παράδειγμα εμπρός στα 5εκ ανθρώπων που παίρνουν ολόκληρο ή μέρος του επιδόματος.

    Το ίδιο πράγμα που ισχύει για τον βελοπαραγωγό, ισχύει και για τις επιχειρήσεις που μπορούν να υπο-απασχολούν κόσμο χωρίς να πληρώνουν τις τιμές που θα πλήρωναν για έναν ελεπαγγ.

    Πέρα λοιπόν από ένα μέτρο κοινωνικής ειρήνης, το HartzIV αποτελεί κι έναν τρόπο να ρίχνεις τις τιμές της εργασίας σε μια χώρα όπου οι μισθοί είναι αρκετά υψηλοί σε σχέση με την υπόλοιπη ευρώπη. Άσε δε που με 3τρίωρα φτιάχνεις 3θέσεις εργασίας εκεί που θα είχες μία, κάτι που ρίχνει και τα επίπεδα ανεργίας και μετά λες πως η οικονομία σου σφύζει από ζωτικότητα.

     

    Παρόμοια συστήματα ισχύουν και σε άλλες βόρειες χώρες, με αποτέλεσμα να διατηρείς την κοινωνική συναίνεση την ίδια στιγμή που δημιουργείται ένα ακόμα σημείο ανταγωνισμού με τις νότιες οικονομίες που δεν διαθέτουν τέτοια επίσημα οργανωμένα δίκτυα (διότι κατα τη μεταφορά στο νότο έμεινε μόνο το flexi). Κάτι που εξηγεί ακόμα περισσότερο, για ποιο λόγο η μείωση των μισθών θα είναι οριακά αδιάφορη για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Διότι ο γερμανός βελοπαραγωγός βρίσκεται ήδη δύο σκαλάκια πιο ψηλά από εσένα. (μέσω ebay αυτό ισχύει και λόγω της επιδότησης των τιμών των ταχυδρομείων)

     

    Διαθέτουν φυσικά ανεπίσημα, είτε οργανωμένα (μαφία), είτε μη οργανωμένα (οικογένεια), αλλά όσο η κρίση τρώει από την ιδιωτική οικονομία, η κατάσταση γίνεται χειρότερη. Διότι ούτε το νοίκι που παίρνεις από το πατρικό πια δεν φτάνει, ούτε η συνταξιούχος μητέρα δεν έχει αρκετά να σου δώσει, κι έτσι δημιουργούνται οι συνθήκες κοινωνικής ασφυξίας που παρατηρούμε τόσο έντονα στην ελλάδα, τον πρώτο πινγκουίνο που πήδηξε στα κρύα νερά αυτής της χωρίς τέλους κρίσης.

     

     

    Και τα χρυσόψαρα

     

    Και τότε γιατί οι φιλελεύθεροι επιτίθενται σε αυτά τα επιδόματα? Για αρχή γιατί είναι οι γνωστές κοντόφθαλμες ηλίθιες που δεν μπορούν να πάνε από το σημείο άλφα στο σημείο βήτα ακόμα κι αν αυτά τα δύο διαθέτουν απόσταση 8νανόμετρων, μη με βάζετε να λέω τα ίδια και τα ίδια συνέχεια. Είναι σαν να με ρωτάτε για ποιο λόγο οι μαυριδεροί έλληνες ΧΑχανοι μισούν τους εξίσου μαυριδερούς αιγυπτίους επειδή είναι απλά μαύροι.

    Ο άλλος λόγος που οι φιλελεύθεροι (και σύμμαχοι) επιτίθενται σε αυτά τα επιδόματα είναι προκειμένου να τα μειώσουν. Αν μπορούμε να πιέσουμε τους φτωχούς να πάνε να μείνουν στο marzahn προκειμένου να αυξηθούν οι τιμές των σπιτιών στο ανερχόμενο neukölln, στην παλιά γνωστή φούσκα του gentrification, τότε γιατί να μην το κάνουμε? Οι φτωχοί μπορούν να παράγουν τα βέλη τους και από το marzahn, δεν χρειάζεται να το κάνουν από το prenzlauerberg, ούτε χρειάζεται να μένουν στο kreuzberg για να δουλεύουν στα μπαράκια του. Είναι δηλαδή κι ένας τρόπος να διαχωρίσεις το στάτους. Στα πλαίσια που όλοι κυκλοφορούμε με ποδήλατα και είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις με ποδήλατο πόρσε, ας πάρουν τα ποδήλατά τους κι ας πάνε στο schönefeld να μένουν να βλέπουν και τα αεροπλάνα.

    Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με το πως δομήθηκε ο νεο-φιλελευθερισμός κατά το comeback του στα 70s. Καθώς όπως έχουμε πει πολλές φορές, η οροφή της ανάπτυξης που έσκασε στα 70s δεν ξεπεράστηκε ποτέ, στην ουσία οι δεξιοί έπρεπε να φτιάξουν όλο αυτό το καζίνο από φούσκες και πυραμίδες προκειμένου να παραμείνουν στην εξουσία. Και προκειμένου να το κάνουν αυτό δεν δίστασαν να πετάξουν στα σκουπίδια τις ιδεολογικές τους καταβολές προκειμένου να φτιάξουν κάτι “που να δουλεύει”. Με λίγα λόγια το κεφάλαιο που ιδεολογικά, οικονομικά και πολιτικά κυριάρχησε την τελευταία 40ετία είναι ολοένα και περισσότερο το χρηματο-οικονομικό. Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αλλαγής από τις ΗΠΑ. Το 50, ό,τι ήταν καλό για τη general motors ήταν καλό και για την αμερική. To 2009 ήταν η goldman sachs που έκανε “το έργο του θεού επί της γης”.

    Το χρηματο-οικονομικό κεφάλαιο (γνωστό και ως FIRE Finance Insourance Real Estate), ώντας ακόμα πιο ηλίθιο από άποψη γνώσεων και αντίληψης, δεν μπορεί να καταλάβει από που προέρχεται ο πλούτος των εθνών, διότι το ίδιο απέκτησε τον πλούτο του από τον αέρα και τις φούσκες. Όπως λοιπόν οι ρέστηδες αυτού του κόσμου έχουν την ψευδαίσθηση πως κανένα κράτος δεν μπορεί να τους ακουμπήσει, έτσι και οι αντίστοιχοι φιλελεύθεροι της πυρκαγιάς, δεν κατανοούν τον ρόλο των επιδομάτων για την ανταγωνιστικότητα της παραγωγής. Γι’ αυτό στην ελλάδα πριόνισαν με τόση ευκολία το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονταν, γιαυτό και συνεχίζουν τον ίδιο δρόμο και στην υπόλοιπη ευρώπη.