• Ο μαγικός κόσμος της τεχνικής (index)

    Date: 2012.01.08 | Category: TECHIE-STUFF, ΠΟΛΙΤΙΚΗ | Tags: ,

     

    Το αφιέρωμα στην τεχνική τραβάει σε μήκος και σε πλάτος περισσότερο απ’ όσο το είχα υπολογίσει, όμως νιώθω πως έχω πιάσει ένα θέμα με πολλά πλοκάμια και θα προσπαθήσω να τα αναλύω ένα ένα προκειμένου να φτιάξουν ένα λίγο μοντουλαριστό κείμενο που να μπορεί να διαβαστεί. Οπότε εδώ θα κρατήσω ένα ευρετήριο των κεφαλαίων ελπίζοντας να μη γίνει τόσο χαοτικό το αποτέλεσμα. Έτσι:

     

    Στο πρώτο μέρος τσαλαβούτησα λίγο στις σχέσεις εξουσίας που δημιουργεί ο τεχνικός μας κόσμος. Στο πώς η παλιά σχέση εργοδότη/εργαζόμενου αναπαράγεται στη σχέση εταιρίας/καταναλωτή και στην παράδοξη κατάσταση να έχουμε σήμερα στα χέρια μας τόσο μεγάλη παραγωγική ισχύ και συσσωρευμένο κεφάλαιο που παρόλαυτά περιορίζεται και σπαταλιέται σε ακίνδυνα γκατζετάκια χωρίς μεγάλη προστιθέμενη αξία. Αυτό το παράδοξο είναι το κατάλοιπο της χρυσής 30ετίας, όπου η υπεραξία μοιραζόταν πιο δίκαια μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών και έτσι οι πρώτοι δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα να αλλάξουν τις σχέσεις μεταξύ τους. Από το ’70 και μετά αυτή η συνεννόηση φθίνει και παρά τις όποιες προσπάθειες από εδώ κι από εκεί, δεν έχουμε ιδιαίτερη αλλαγή αυτής της εξουσιαστικής μορφής σχέσεων.

     

    Στο δεύτερο μέρος αναλώθηκα να εξηγήσω για ποιο λόγο δεν μπορούμε να μιλάμε στη δύση για προλετάριους με τη μορφή και τα χαρακτηριστικά που είχαν στο 19ο αιώνα και άρα είναι παράλογο να περιμένουμε από τους σημερινούς πολίτες να δράσουν ως προλετάριοι του 1850. Αυτό το αφαιρετικό δίπολο κεφαλαιούχος/προλετάριος έχει ακόμα ισχύ στον τρίτο κόσμο, αλλά ο τρίτος κόσμος δεν μπορεί να συγκριθεί με τον πρώτο και δεν θα πρέπει να μας μπερδεύουν οι διάφοροι λεκτικοί ακροβατισμοί που χρησιμοποιούμε για εντυπωσιασμό (πχ κινεζοποίηση των σχέσεων εργασίας).

    Επιπλέον, πασάλειψα το ποιες ιστορικές δυσκολίες αντιμετώπισε το μοντέλο των προλετάριων στην εξουσία και με ποιο τρόπο αυτές οι δυσκολίες καταδίκασαν τη λέξη σοσιαλισμός να μετατραπεί από μια ουτοπική εδέμ σε έναν καταπιεστικό μηχανισμό, που ανάγκασε το σοσιαλιστή όργουελ να εφεύρει καινούργιους όρους για να τον περιγράψει, και γιατί το λενινιστικό όνειρο της κατάληψης της εξουσίας δεν είναι αρκετό από τη στιγμή που διατηρεί σταθερή τη σχέση εξουσίας εργαζόμενου/εργοδότη ανεξάρτητα αν αυτός ο εργοδότης θεωρητικά είναι ο ίδιος ο λαός (στην ουσία όμως είναι οι μάνατζερς).

     

    Στο τρίτο μέρος είπα να καλύψω τα 4 βασικά πολιτικά στοιχεία που (όσο μπορώ να διακρίνω) δημιούργησαν τον ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ εργαζόμενων/εργοδοτών με διαιτητή το κράτος, συμβιβασμός που έληξε λίγο πολύ το ’70. Από πολλά σχόλια που διάβασα, μάλλον δεν έγινε πολύ κατανοητό το γεγονός πως τα στοιχεία αυτά, καίτοι αναγκαία σήμερα για να δημιουργήσουν μια μεγαλύτερη ισότητα μέσα στην κοινωνία, δεν είναι ικανά να μας μεταφέρουν πίσω στο ’60 και για να είμαι ειλικρινής δεν θα το ήθελα κιόλας. Όλο το αφιέρωμα έχει στόχο την υπέρβαση της εξουσιαστικής σχέσης που διαπερνά όλο τον κόσμο από τον πόλεμο και μετά. Η γενιά του μάη το υποσχέθηκε, αλλά κιότεψε, τα έκανε αβαβά, δεν είχε τα εργαλεία (δύσκολα το βιβλιαράκι του μάο αποτελεί ικανό οδηγό για τη γαλλία του 1970). Όπως κι αν το θέσουμε, άφησε το εγχείρημα κυρίως σε μερικά ωραία συνθήματα και αποφάσισε να υποταχθεί σε αυτή τη σχέση, ιδιαίτερα όταν της πρότειναν τη θέση του σχετικού εξουσιαστή (aka στέλεχος).

    Άρα για να συμβεί αυτή η υπέρβαση είναι αναγκαία η κατάληψη της εξουσίας από ανθρώπους που θα εκφράζουν μια κάποια κοινωνική πλειοψηφία και θα έχουν εξισωτικά οράματα στο κεφάλι τους, αλλά όπως νομίζω έχει γίνει εμφανές πολύ συχνά, διατηρώ μια μεγάλη καχυποψία απέναντι σε αυτές τις “αγαθές” ελίτ. Πιστεύω πως παρόλες τις καλές προθέσεις τους, η φύση του μοντέλου είναι στρατηγικά λανθασμένη με αποτέλεσμα να οδηγεί με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια στον εκφυλισμό και την εγκατάλειψη των εξισωτικών στόχων. Βασική ουτοπική φιλοδοξία αυτής της πολυλογίας είναι πως θα αναγκάσουμε αυτές τις ελίτ να αυτοκαταργηθούν και θα τις αποτρέψουμε στο ενδιάμεσο από το να εκμεταλλευτούν τη θέση τους. Το γεγονός πως το μοντέλο των φωτισμένων ελίτ που σκέφτονται την κοινωνία καταλήγει σχεδόν πάντα σε εκφυλισμένες ελίτ που σκέφτονται τον εαυτό τους και την αναπαραγωγή τους δεν είναι τυχαίο πως το βλέπουμε να αναπαράγεται σταθερά και γεωγραφικά και χρονικά παντού τόσο στον πρώτο (δυτικό) όσο και τον δεύτερο (του υπαρκτού σοσιαλισμού) ή τον τρίτο κόσμο.

     

     

    Στο τέταρτο μέρος (τελικά δεν πρόκαμα να φτάσω στα παραδείγματα που υπονόησα στο πρώτο μέρος. Φλυάρισα πάνω στο πως εμείς οι δυτικοί έχουμε στα χέρια μας συσσωρευμένο χρηματικό κεφάλαιο και γνώσεις σε βαθμό που δεν μπορεί να συγκριθεί με καμιάς κοινωνίας στην ιστορία και πως παρόλαυτά σπαταλάμε αυτό το κεφάλαιο σε καταναλωτικά αντικείμενα χωρίς ιδιαίτερη αξία. Το αυτοκίνητο είναι ένα διαδεδομένο και χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας κτηνώδους δύναμης που χρησιμοποιείται για να μας πηγαίνει βόλτες ή να μας μποτιλιάρει στην κίνηση. Προσπάθησα να καταλάβω με ποιο τρόπο οι δυτικοί διατήρησαν τις ίδιες παλιές σχέσεις παραγωγής, γιατί τα εργατικά συνδικάτα έχουν ένα θολό και ύποπτο ρόλο σε όλο αυτό που μάλλον δεν θα τον έλεγες προοδευτικό και πόσο ειρωνικά έφτυσαν τα προτάγματα του μάη του 68 ακριβώς τη στιγμή που τα είχαν ανάγκη. Ερίζω πως το ιστορικό παράδειγμα οργάνωσης γύρω από το στρατιωτικό πρότυπο ιεραρχίας είναι μεν πολύ διαδεδομένο αλλά ταυτόχρονα και πολύ προβληματικό και πως τα προβλήματά του προέρχονται από την ίδια τη δομή του κι όχι τόσο από κάποιο εγγενές ελάττωμα της ανθρώπινης φύσης.

     

    στο πέμπτο μέρος λοιπόν προσπαθώ να δω την εργασία στην υλική της διάσταση. Πόσο χρήσιμη είναι, είναι απαραίτητη? γιατί όλοι παρότι παιδιά του ορθολογισμού, δεχόμαστε διάφορα λογικά άλματα που δεν βγάζουν κανένα νόημα? Η αιτία που βρίσκω είναι κατά βάση ιδεαλιστική. Παρότι ζούμε σεναν κατ’ όνομα υλιστικό κόσμο που θα μπορούσε να συνοψιστεί στους γνωστούς στίχους της μαντόνα, ποτέ δεν εγκαταλείψαμε τον ιδεαλισμό που πάντα μας συντροφεύει και μπλέκεται αξεδιάλυτα με την ύλη. Μόλις το συνειδητοποιήσουμε αυτό, καταλαβαίνουμε πως δεν φτάνει μόνο να αλλάξουν οι υλικές συνθήκες για να αλλάξει ο κόσμος. Για την ακρίβεια οι υλικές συνθήκες έχουν αλλάξει εδώ και πολύ καιρό παρόλαυτά ο κόσμος συνεχίζει και λειτουργεί  με έναν τρόπο που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση αυτές τις συνθήκες. Αυτός ο ιδεαλισμός υπάρχει από την αρχή των μοντέρνων χρόνων. Η ίδια η πίστη στην επιστήμη δεν είναι παρά μια ακόμα ιδεαλιστική φαντασίωση, χρήσιμη ή όχι μπορούμε να το συζητήσουμε, αυτό δεν την κάνει λιγότερο ιδεαλιστική. Κι έτσι για κάθε αλλαγή, είναι εξίσου σημαντικό να αλλάξουμε τόσο τις υλικές όσο και τις φαντασιακές συνθήκες που αποτελούν τον κόσμο μας.

     

    Στο έκτο μέρος φτάνω επιτέλους σε αυτό για το οποίο σας γκάστρωσα. Το 3D printer, μια συσκευή που υπάρχει εδώ και χρόνια και μπορεί να αλλάξει αρκετά τον κόσμο γύρω μας. Το πιο σημαντικό όμως με αυτή τη συσκευή δεν είναι ότι κάποιοι την έκαναν τόσο φθηνή και προσιτή για τον καθένα, αλλά ο τρόπος που το έκαναν. Το RepRap αντικατοπτρίζει περισσότερο από κάθε τι άλλο, το πόσο αξεδιάλυτος είναι ο υλικός κόσμος με τις φαντασιώσεις και πως μόνο το ένα ή μόνο το άλλο δεν μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που ζούμε.

     

    Στο 7ο μέρος ασχολούμαι λίγο με τα αγαθά και τα εμπορεύματα. Τι είναι αυτό που ορίζει την φευγαλαία εσωτερική αξία ενός αντικειμένου και τι ορίζει την εμπορική του αξία, πώς αυτά τα δύο διαχωρίζονται μεταξύ τους και με ποιο τρόπο ένα εργαλείο σαν τον 3D printer μπορεί να βοηθήσει στην απο-εμπορευματοποίηση του κόσμου γύρω μας.

     

    Για να φτάσω αισίως στο 8ο μέρος, στο οποίο θα ασχοληθώ με ένα άλλο μεγάλο ταμπού της αριστεράς. Η θέση των ανέργων στην κοινωνία, αντιμετωπίζεται πάντα με έναν αμήχανο τρόπο. Η αριστερά πιστεύει στη μείωση της ανεργίας , αλλά τους ίδιους τους ανέργους τους αντιμετωπίζει αμήχανα. Η ρητορική άλλωστε μιλάει για τις δυνάμεις της εργασίας και είναι ειρωνικό να το λέμε αυτό όταν οι δυνάμεις της ανεργείας είναι σημαντικά ισχυρές πια και ακόμα περίσσοτερο διαθέτουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά που οι δυνάμεις της εργασίας ούτε να φανταστούν δεν μπορούν.

     

    Στο 9ο μέρος. πιάνω λίγο τον τρόπο με τον οποιο διευθετείται η ανεργία στη δυτική ευρώπη. εντυπωσιακώς πως για τα ελληνικά δεδομένα αυτοί οι τύποι που τρώνε βελανίδια έχουν σοσιαλισμό 🙂 Προσπαθώ να εξηγήσω για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και πως λειτουργεί, διότι παραδόξως ο σοσιαλισμός δεν πειράζει πάντα τους καπιταλιστές. αλλά όχι δεν το προτείνω για την ελλάδα. το φέρνω για να τα έχετε ως κρατούμενο 🙂

     

    Στο 10ο μέρος ασχολούμαι με την απεργία, τις στρατηγική θέση των απεργών, πότε μια απεργία μπορεί να πετύχει και γιατί η απεργία στη χαλυβουργία ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Μετά προσπαθώ να εξηγήσω από που έλκει την καταγωγή της και γιατί σήμερα δεν είναι ακριβώς το καλύτερο όπλο στον ταξικό αγώνα παρά το γεγονός που για λόγους συνήθειας αμηχανίας και παράδοσης παραμένει το πιο πολυχρησιμοποιημένο. Και γιατί στον κόσμο των ξεπουλημένων σωματίων , η απεργία είναι μια μορφή εργατικής γυμναστικής που δεν πειράζει πραγματικά κανέναν.

     

    Στο 11ο μέρος, ασχολούμαι με τον σοσιαλισμό. Για την ακρίβεια για το πως ο σοσιαλισμός είναι μια άδεια ουτοπία χωρίς περιεχόμενο, την ύποπτα ιδεαλιστική στάση των υπερασπιστών του. Πώς ο μαρξούκος υπέπεσε στο σφάλμα της εποχής του και προσπάθησε να ανακαλύψει μια κοινωνική μηχανική και πως οι επιγονοί του ξεμαλλιάζονταν για την επιστημονική πορεία της μηχανικής αυτής. Μηχανική που μας οδήγησε στον στον ιστορικό σοσιαλισμό που τελικά δεν συνεπήρε τις καρδιές των ανθρώπων. Από το τέλος του ιστορικού σοσιαλισμού έχουμε μείνει μόνο με τον ιδεαλιστικό σοσιαλισμό δηλαδή την εδέμ. Κι εδώ προσπαθώ να προτείνω μερικές ιδέες για το πως θα μπορούσε να είναι ένας σοσιαλισμός. Κυρίως προσπαθώ να πω ότι δεν χρειάζεται να υπάρχει ένας ομοούσιος και αδιαίρετος σοσιαλισμός.

     

    Στο 12ο μέρος, προσπαθώ να πω μερικά πράγματα που έμαθα για το 3D printing και να προτείνω διάφορες πρακτικές λύσεις σε αυτούς που θέλουν να το δοκιμάσουν. Πέρα από το τεχνικό κόμμάτι προσπαθώ να εξηγήσω τη θέση του αγαθού “3D printer” μέσα στην αγορά και το πως αυτή η θέση είναι αξιοζήλευτη και δύσκολο να ηττηθεί από την κακή αγορά.

     

    Στο 13ο μέρος , απλά περιγράφω διάφορες τεχνικές με τις οποιες ασχολήθηκα τον τελευταίο καιρό (με λίγη θεωρία στο τέλος για να μη λέτε ότι σας έλειψε).

     

    Στο 14ο μέρος , ασχολούμαι με την αποξένωση, πέρα από την μαρξιανή αποξένωση από την υπεραξία. Πώς δηλαδή η εμμονή όλης της νεοτερικότητας με την (εγχρήματη) αξία, μας έχει κάνει να παραβλέψουμε πολύ σημαντικές πτυχές της εργασίας ως δημιουργίας και πως η συνέχεια αυτού που είναι ο καταναλωτισμός, έχει ξανα-μαγεύσει τον κόσμο.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    γ